"Khu công nghiệp hoặc khu nhà ở của công nhân luôn có mật độ người cao, trong khi chủng virus Ấn Độ lây lan nhanh, mạnh, phát tán rộng trong không khí, khiến dịch bùng phát mạnh", tiến sĩ Dương, phó Viện trưởng Viện vệ sinh dịch tễ Trung ương, phát biểu trong cuộc họp khẩn giữa Bộ Y tế và Bắc Giang, chiều 25/5.
Số ca mắc ở Bắc Giang đã vượt quá 1000, ổ dịch bùng phát ở khu công nghiệp, tập trung số lượng lớn công nhân. Môi trường làm việc ở khu công nghiệp với mật độ công nhân cao, phòng kín, là điều kiện thuận lợi cho virus lây lan.
Đề cập ổ dịch ở công ty Hosiden Việt Nam, ông Dương Chí Nam, Phó cục trưởng Quản lý môi trường y tế, nói: "Trong dây chuyền làm việc công nhân ngồi rất sát nhau, phòng làm việc trần rất thấp, sử dụng điều hòa trung tâm, làm khả năng lây lan dịch bệnh.
"Khu vực nhà ăn, dù đã có chỉ đạo, hướng dẫn, song là nơi tập trung hàng chục nghìn người nên nguy cơ lây lan rất lớn".
Hiện, tỷ lệ F1 chuyển thành F0 ở Hosiden lên đến 55%, ở công ty SJ Tech là 79%.
Xung quanh khu công nghiệp có hàng trăm khu nhà trọ, nhà nghỉ, khu chợ, dịch vụ vui chơi, ăn uống. Hàng chục nghìn công nhân các khu trọ thuộc thị trấn Nếnh, huyện Việt Yên, đã bị phong tỏa do có công nhân ở trọ mắc Covid-19.
Hai khu công nghiệp Quang Châu và Vân Trung nằm gần nhau, cạnh trục đường huyết mạch cao tốc Hà Nội - Bắc Giang và hai tuyến đường gom chạy song song với cao tốc. Hàng ngày, các con đường này có hàng trăm xe khách đi Lạng Sơn và các tỉnh phía nam dừng đỗ, đón trả khách.
"Việc tập trung quá dày công nhân ở một nơi, nơi làm việc, ở trọ nằm sát tuyến giao thông huyết mạch làm tăng khả năng lây nhiễm dịch trên diện rộng", ông Nam nhận định.
Hiện tượng lây nhiễm đột ngột tăng nhanh và mạnh từng xảy ra ở môi trường tương tự tại Singapore tháng 9/2020. Các khu ký túc xá, nơi ở của hơn 300.000 lao động trong các ngành công nghiệp như xây dựng, đóng tàu, với mật độ lưu trú cao, vài công nhân ở chung một phòng. Số ca nhiễm ở khu vực này chiếm gần 95% trong tổng số hơn 57.000 ca nhiễm Covid-19 ở Singapore lúc đó. Nhiều người trong ký túc xá, ban đầu không nhiễm nhưng về sau cũng có nguy cơ mắc bệnh.
Đợt dịch thứ tư ở Việt Nam ghi nhận biến chủng Ấn Độ, loại có khả năng nhân lên và phát tán mầm bệnh rất rộng, khiến dịch ở khu công nghiệp bùng phát mạnh trong thời gian ngắn.
Bác sĩ Nguyễn Hồng Hà, Phó Chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam, cho biết nCoV ngoài lây qua giọt bắn và lây gián tiếp qua các vật dụng thì còn có khả năng lây truyền qua không khí. Những giọt bắn nhỏ hơn 5 micromet (gọi là aerosol hay hạt khí dung) sẽ treo lơ lửng trong không khí, phát tán xa hơn, và những người ở xa có thể hít phải các hạt đó rồi nhiễm bệnh.
Trong môi trường lưu thông không khí kém như phòng kín, khu công nghiệp, khoang máy bay, ôtô, phòng tại bệnh viện, hội trường, quán bar, karaoke..., những hạt nhỏ này bay lơ lửng trong không khí, không có lối thoát. Chúng có thể tích tụ nhanh chóng, tương tự khói thuốc lá, thành nồng độ đặc dần, hệ quả là người trong môi trường đó có nguy cơ nhiễm bệnh rất cao.
Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm cho công nhân ở Bắc Giang. Ảnh: Giang Huy
Dự báo số ca tiếp tục tăng lên, Bộ Y tế yêu cầu Bắc Giang ngay lập tức "đóng băng" tất cả khu nhà ở của công nhân, đảm bảo cách ly nghiêm ngặt, nhất là các khu nhà cao tầng nơi có đông công nhân sinh sống. Áp dụng thiết chế về cách ly tập trung tại các khu vực này, coi như là nơi cách ly tập trung. Tuyệt đối không cho người ở ra khỏi nhà, phòng ở và tiến hành xét nghiệm định kỳ, liên tục để làm sạch những khu vực có công nhân lưu trú.
Hiện tại, Bắc Giang còn hơn 50.000 mẫu nguy cơ cao chưa có kết quả xét nghiệm. Số mẫu này sẽ không xét nghiệm gộp PCR nữa, mà lấy mẫu test nhanh ngay tại chỗ, lập 100-200 điểm lấy mẫu để test nhanh.
Ngoài ra, Bắc Giang đang chuyển hướng sang việc xét nghiệm có tính chọn lọc, tập trung, ưu tiên các điểm nóng (điển hình như tại địa bàn huyện Việt Yên). Để có thể giảm tải cho tuyến trên, việc lấy mẫu xét nghiệm sẽ giao cho trung tâm y tế các huyện đảm nhiệm.
Trong đợt dịch mới bùng phát từ 27/4 đến nay, Bắc Giang là địa phương có số bệnh nhân cao nhất cả nước với hơn 1.000 người mắc. Riêng hôm qua ghi nhận 375 ca, tăng gấp 3 lần so với ngày từng là đỉnh cao nhất ở tỉnh Bắc Giang. Đây là kết quả xét nghiệm gần 2.500 mẫu được lấy từ ngày 22/5 cho đến nay (3 ngày), trong các khu cách ly ở tỉnh. Tất cả công nhân dương tính này đều đang lưu trú tại khu vực giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 và được kiểm soát.
Giới chức y tế nhận định những ngày tới tình hình tiếp tục phức tạp, sẽ ghi nhận nhiều ca nhiễm hơn. Điểm giảm nhẹ là hầu hết trường hợp dương tính mới đều đã trong khu phong tỏa, nhà máy, khu công nghiệp, nên nguy cơ lây nhiễm cộng đồng dù có nhưng không lớn.
"Làm sao phải phòng chống, dập bằng được ổ dịch ở Bắc Giang. Nếu không làm được là chúng ta thất bại, sẽ lây lan ra các tỉnh thành khác", Bộ trưởng Long nhận định.
Thùy An - Thúy Quỳnh