Khi lính Mỹ tiến vào Tikrit, thuộc tỉnh Salah ad-Din, tháng trước, trong đám đông đang trừng trừng nhìn họ, có 2 người giơ tay vẫy chào. Ngay khi đoàn xe vừa đi qua, 3 người đàn ông dùng dùi cui đánh 2 người kia đến tóe máu rồi biến mất trước khi bị lính Mỹ tóm được.
“Khi đặt chân vào thành phố này, tôi không biết sẽ phải làm như thế nào. Đây là căn cứ của kẻ sát nhân”, Don Campbell, chỉ huy lữ đoàn 1, sư đoàn 4, nói.
Sự tiến triển diễn ra chậm chạp nhưng người Mỹ cho rằng cách tiếp cận của họ là có hiệu quả, đó là bố ráp những người ủng hộ Saddam vào ban đêm, còn ban ngày thì làm việc với thủ lĩnh các bộ lạc và những nhà chuyên môn để khôi phục đời sống xã hội của thành phố.
Sĩ quan Raymond Odierno cho rằng khó khăn chính là ở chỗ họ phải đối mặt với các thành viên đảng Baath, Fedayeen và Vệ binh Cộng hoà, những người sẽ mất nhiều nhất và không được gì dưới chế độ mới. Ông nói: “Chúng tôi phải thể hiện là sẽ không nhân nhượng bất cứ hoạt động nào của họ. Người dân vẫn còn e ngại và chúng tôi phải làm cho họ tin rằng không còn gì phải lo sợ cả".
Mỹ đã bắt 500 trong tổng số 28.000 dân thành phố này. Gần một nửa trong số đó bị bắt vì tội cướp bóc vũ khí, số còn lại bị còng tay vì có liên quan đến chính quyền Hussein và âm mưu chống lại quân đội Mỹ.
Nhiều người Iraq đã bị giết. Hôm thứ sáu tuần trước, một người đàn ông bị bắn chết khi tìm cách cướp khẩu súng trường từ tay lính Mỹ, trong khi họ đang lục soát nhà ông. 17 người nữa thiệt mạng trong khi đang lấy vũ khí từ một nhà kho vì trúng đạn từ trực thăng Apache của Mỹ.
Nhiều người dân Tikrit vẫn lo ngại về sự có mặt của Mỹ tại đây, nơi sinh thành của Salah ad-Din, hay còn gọi là Saladin, người chinh phục vĩ đại của thế kỷ 12. Một số lại phân vân liệu cuộc chiến này là vì sự dân chủ cho người dân Iraq hay vì nguồn dầu mỏ của nước này. Những dòng chữ viết bằng tiếng Anh như: “Người Mỹ cút về nước” hoặc “Đả đảo Bush” xuất hiện ở nhiều nơi mỗi ngày. Một số dòng chữ bằng tiếng Ảrập còn nói rằng những ai giúp lính Mỹ sẽ phải chết.
"Tại Tikrit, nhiều gia đình có quan hệ chặt chẽ với gia đình Saddam Hussein. Người ta vẫn còn sợ vì ông từng là người đầy quyền lực mà chúng tôi kính trọng. Vì thế sẽ mất một khoảng thời gian trước khi chúng tôi có thể quên được chế độ cũ và bắt đầu một cuộc sống mới", Saad al-Rawi, nhà nghiên cứu bệnh học tại bệnh viện Saddam, nói.
Mỹ đang khôi phục lại hoạt động của các bệnh viện, biến các cơ sở quân sự thành nơi chữa bệnh, cung cấp xăng cho các xe cứu thương và phục hồi đường điện và điện thoại. Hôm chủ nhật, lệnh giới nghiêm đã được dỡ bỏ. Khoảng 90% thành phố này đã có điện so với 50% hai tuần trước. Hầu hết các ngân hàng đã mở cửa trở lại.
Cảnh sát đã trở lại làm việc, một số giáo viên và nhân viên chính phủ cũng bắt đầu quay lại với công việc trước đây. Theo dự kiến, Đại học Tikrit sẽ mở cửa vào ngày 17/5.
Hôm qua, thiếu tướng Hosin Jasem Mohamed al-Jbouri, người Tikrit, đã được Mỹ chỉ định làm người đứng đầu chính quyền lâm thời tại tỉnh Salah ad-Din. Ông khẳng định số người ủng hộ Saddam chỉ là thiểu số và cho rằng sẽ giành được niềm tin của người dân nếu chính quyền mới vận hành tốt.
Lemes Amer, một kỹ sư vừa quay lại làm việc, hy vọng rằng quân đội Mỹ sẽ ở lại để ngăn chặn tình trạng cướp bóc. Bà nói: "Chúng tôi không muốn đảng Baath trở lại. Tốt nhất là lính Mỹ ở đây đến khi nào chính phủ mới được thành lập".
Ngọc Sơn (theo AP)