Năm 1957, để đáp ứng nguyện vọng của người dân, mong muốn có giấy chứng thực căn cước, tiện dùng trong giao dịch hàng ngày, Chính phủ ban hành Nghị định 577 quy định về Đặt giấy, thể lệ cấp phát giấy chứng minh.
Mọi công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên ở thành phố, thị xã, cán bộ, công nhân viên và nhân dân ở những vùng kinh tế, quốc phòng quan trọng được cấp Giấy chứng minh 9 số, thời hạn 5 năm.
Đến năm 1964, Chính phủ ban hành Nghị định mới về cấp giấy chứng minh. Độ tuổi, kiểu dáng, dữ liệu... của giấy chứng minh mới giống như cũ, bổ sung các trường hợp không nằm trong diện cấp như: Những người bị mất trí, những người đang bị giam giữ, đang bị quản chế.
Ngoài ra, có một điểm mới là những người từ 14 đến 17 tuổi thì được cấp Giấy chứng nhận căn cước.
Năm 1976, để phục vụ nhu cầu đi lại của người dân hai miền Bắc và Nam, thống nhất một mẫu giấy chứng minh chung, Chính phủ ban hành Quyết định số 143 Cấp giấy căn cước cho tất cả công dân nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam bắt đầu từ tuổi 15 trở lên, thay vì 18 tuổi như trước.
Giấy Chứng minh thư thời điểm này được cấp mới thống nhất tên gọi, quốc hiệu thay thế cho các loại giấy tờ tùy thân đã được cấp phát và sử dụng trước đó ở miền Bắc và chế độ cũ ở miền Nam.
Mãu Chứng minh thư 9 số theo quy định từ năm 1999. Ảnh: Phương Sơn
Năm 1999, để khắc phục nhược điểm như dễ làm giả, một người có nhiều số Chứng minh thư hoặc nhiều người có cùng một số Chứng minh thư, Chính phủ ban hành Nghị định 05/1999 quy định mới. Đây là năm đầu tiên, Chứng minh thư được in hoa văn màu xanh nhạt và bổ sung mã vạch hai chiều ở mặt sau để chống làm giả. Ngoài ra, công dân đủ 14 tuổi trở lên được cấp Chứng minh thư thay vì đủ 15 tuổi như Nghị định từ năm 1976.
Đến năm 2012, Bộ Công an áp dụng cấp Chứng minh thư theo công nghệ mới, sử dụng vật liệu thiết kế bằng nhựa, sản xuất theo tiêu chuẩn kỹ thuật và bảo mật riêng của ngành, kích thước nhỏ gọn, không bị gãy, bong, tróc... và khó làm giả. Đây là năm đầu tiên Chứng minh thư có 12 chữ số (thay vì 9 số như mẫu cũ), ảnh của công dân lần đầu được in trực tiếp trên thẻ, có mã vạch 2 chiều.
Thời điểm này Chứng minh thư được bổ sung trường thông tin tên cha, mẹ đẻ ở mặt sau, gây nhiều tranh cãi. Theo các chuyên gia luật, quy định ghi tên cha mẹ vào chứng minh thư sẽ gây "phiền toái" cho trường hợp đặc biệt như thụ tinh nhân tạo, tạo lợi thế cho cá nhân có cha mẹ làm "ông to, bà lớn".
Bộ Tư pháp sau đó phải nhận lỗi về chứng minh thư ghi tên cha mẹ. Không lâu sau khi quy định mới có hiệu lực, Bộ Công an đã chỉ đạo dừng cấp loại chứng minh thư ghi thông tin cha mẹ ở phía sau.
Mẫu chứng minh thư 12 số năm 2012 có in họ tên cha mẹ. Ảnh: Nam Anh
Năm 2016, theo Luật Căn cước công dân, Bộ Công an lần đầu cấp Thẻ căn cước công dân thay cho Chứng minh thư. Thẻ căn cước công dân được sử dụng công nghệ in trên vật liệu nhựa cứng, có lớp tem chống làm giả và trên thẻ được in mã số định danh cá nhân (12 số), thay vì số chứng minh thư cũ.
Một điểm mới là mặt sau thẻ cũng có mã vạch điện tử, mã hóa các trường thông tin của công dân. Loại thẻ này được đánh giá phù hợp với xu thế của thế giới và có thể thay thế hộ chiếu trong trường hợp Việt Nam và nước ngoài ký kết điều ước.
Do khó khăn trong việc đầu tư hệ thống máy móc, công nghệ, từ năm 2016 đến nay chỉ 16 tỉnh, thành phố được trang bị để cấp thẻ căn cước có mã số định danh cá nhân. 47 tỉnh, thành còn lại đến nay vẫn cấp chứng minh thư 9 số và 12 số.
Tháng 9/2020, theo đề xuất của Bộ Công an, Thủ tướng phê duyệt đề án sản xuất, cấp đổi thẻ căn cước công dân từ thẻ từ sang thẻ gắn chip điện tử nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, phát triển Chính phủ điện tử, giúp người dân trong tương lai đi làm thủ tục bớt phải mang cùng lúc nhiều giấy tờ.
Thẻ Căn cước gắn chip được đánh giá đáp ứng tốt hơn về bảo mật, lưu giữ được nhiều thông tin hơn, có thể bổ sung các trường thông tin của lĩnh vực khác như ngân hàng, bảo hiểm... Dự kiến, ngoài dữ liệu do ngành công an quản lý gồm khoảng 20 trường thông tin (họ tên, quê quán, nơi thường trú, vân tay, đặc điểm nhận dạng...), có thể bổ sung, tích hợp các dữ liệu của ngành thuế, hải quan, bảo hiểm, bằng lái... vào thẻ gắn chip.
Thẻ căn cước công dân mã vạch điện tử cấp từ năm 2016 đến nay. Ảnh: Phương Sơn
Sau hơn 3 tháng xây dựng dự án, thiếu tướng Tô Văn Huệ, Cục trưởng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Bộ Công an cho biết, đến nay các công việc sản xuất thẻ chip đang đảm bảo đúng yêu cầu, dự kiến đầu tháng 1/2021 công an cả nước có thể cấp thẻ mới cho công dân.
Ngày 11/12, Văn phòng Chính phủ thông báo kết luận của Phó thủ tướng Vũ Đức Đam giao các bộ, ngành, địa phương phối hợp với Bộ Công an tích hợp dữ liệu cần thiết vào Thẻ căn cước công dân, tạo thuận lợi nhất cho người dân và tiết kiệm cho bộ máy nhà nước; giao Bảo hiểm xã hội Việt Nam cùng với Bộ Công an đồng bộ hóa dữ liệu và tích hợp thông tin vào thẻ.