Lập mục tiêu học tập thế nào cho khả thi?

Thiết lập mục tiêu là bước thứ hai trong 5 bước xây dựng chiến lược học tập cho con. Chuyên gia marketing, bà mẹ ba con Phạm Xuân Hương tiếp tục chia sẻ chi tiết bước này dựa trên trải nghiệm của chính mình.

Mục tiêu khác gì với kỳ vọng?

Kỳ vọng là đặt mong đợi thái quá lên con, thường không được phân tích thấu đáo nên mang tính chủ quan, không hợp lý, không khả thi. Kỳ vọng, với con là gánh nặng đầy áp lực. Ngược lại, mục tiêu là một đích đến rõ ràng, được cha mẹ và con cùng phân tích, cùng đồng lòng và đồng hành thực hiện.

Kỳ vọng thái quá là khi cha mẹ mong đợi rất cao, nhưng không đầu tư đủ thời gian và tâm huyết cho con. Xác định mục tiêu chuẩn xác là đặt mơ ước của con vào một lộ trình cụ thể, trong đó mỗi chặng đường đều cần được hoạch định rõ ràng và đầu tư tập trung, bằng tất cả năng lực của con và nguồn lực của cha mẹ để biến ước mơ của con thành hiện thực.

Mục tiêu cần phù hợp

Mỗi bé có năng lực học, mỗi gia đình cũng có hoàn cảnh riêng nên cần nhìn vào chính mình để chọn mục tiêu có thể làm được.

Hai con trai tôi học không xuất sắc, con đầu học khá tốt, con thứ học bình thường. Tuy vậy, tôi vẫn kỳ công với con. Khi con chưa bước qua tuổi 22, hoặc chưa tốt nghiệp đại học, tôi không bao giờ trách con kém cỏi. Tôi thường tự nghĩ "Không có đứa trẻ kém cỏi, chỉ có cha mẹ kém cỏi". Nghĩ được như vậy, tôi đã ngừng đặt tham vọng quá lớn lên vai con, nhưng lại đặt thêm trọng trách lên chính mình.

Biết sức học của con, tôi không ép con học nhồi, không học chuyên, không học luyện. Tôi chỉ yêu cầu con học khá, các môn đạt điểm trung bình 8.0 và cứ học tiếng Anh cho tốt. Tôi không đổ tiền vào học các lớp nâng cao, luyện đề, thi thố. Tôi chỉ đầu tư cho con học thêm tiếng Anh.

Với mục tiêu du học định cư, tôi đã lên chiến lược khác biệt hơn tất cả mọi người. Khi con trai đầu được học bổng ngành xã hội, tôi đã âm thầm từ chối. Tôi sợ con và người thân biết sẽ tác động tôi thay đổi quyết định, bởi cái hào quang "đạt học bổng" sẽ làm mọi người quá phấn khích mà quên đi thực tế phũ phàng về cơ hội việc làm của ngành học đó.

Tôi cũng không hướng con đến những học bổng danh giá, vì biết lực con mình không làm được. Nhưng tôi đã khai thác một điểm mạnh khác của con, để đi theo hướng "học giỏi rất quan trọng, nhưng làm giỏi còn quan trọng hơn".

Tôi quyết định chọn trường Swinburne của Australia, điểm đến của các quán quân Olympia. Tôi chọn Australia vì cho phép sinh viên ở lại làm việc 2 năm sau khi học, có thể định cư. Điều này rất quan trọng, vì với kinh nghiệm phỏng vấn rất nhiều sinh viên du học từ Anh, Thụy Sĩ, Singapore... ứng tuyển vị trí manager, tôi nhận thấy bạn nào học xong rồi về nước ngay thì trong đầu chỉ là mớ lý thuyết sáo rỗng, không thể làm việc được. Tôi ưu tiên chọn những nước cho sinh viên ở lại làm việc vài năm, đã được học hỏi và có kinh nghiệm thực tiễn trong môi trường chuyên nghiệp đúng nghĩa.

Tôi chọn cho con học liên thông, một năm rưỡi học cao đẳng (với học phí rẻ hơn phân nửa đại học), một năm rưỡi học đại học. Bằng cách đó, tôi đã tiết kiệm kha khá học phí mà bằng cấp của con vẫn là cử nhân. Với đầu vào cao đẳng, con học rất nhẹ nhàng, luôn đạt điểm xuất sắc, trong khi cháu vẫn dành thời gian đi làm kiếm tiền, phụ mẹ đóng học phí đến 50%, nhẹ gánh cho tôi rất nhiều.

Nhờ đi làm ngay năm nhất, con trai tôi đã nhanh chóng giỏi tiếng Anh và giỏi giang hơn rất nhiều nhờ va chạm công việc thực tế. Con cũng có nhiều mối quan hệ xã hội tốt. Ngay khi con học xong, công ty tuyển con làm việc toàn thời gian với vị trí giám sát. Sau hai năm, con thăng tiến trở thành manager. Trong mùa Covid-19, con là một trong những nhân viên hiếm hoi được công ty chọn làm việc. Hiện nay, con đã định cư ở Australia. Con rất yêu thích công việc, hoàn toàn độc lập (con chuẩn bị mua nhà mà không cần xin tiền hay mượn tiền của mẹ) và rất hạnh phúc với cuộc sống của mình.

Giúp con có được một cuộc sống độc lập, ổn định về tài chính, thành công, hạnh phúc, đó là mục tiêu lớn nhất của tôi. May mắn thay, mẹ con tôi đã làm được nhờ vào việc hiểu đúng giá trị và điểm mạnh của con, dù với nguồn đầu tư giới hạn.

Từ trải nghiệm của mình, tôi cho rằng cha mẹ hãy hiểu con cho đúng để đưa ra mục tiêu phù hợp. Khi mục tiêu vừa sức thì tính khả thi rất cao. Đó chính là cốt lõi của một chiến lược thông minh.

Chọn mục tiêu con thích

Tôi cũng có hy vọng ở con, nhưng thay vì đặt áp lực lên vai con, tôi đặt vào chính mình. Con có giỏi hay dở thì cũng là con mình. Tôi không chê con, không trách móc và kỳ vọng gì quá đáng. Con chỉ cần cố gắng trong năng lực của con, việc còn lại đã có mẹ cùng con thực hiện.

Tôi cũng luôn nghĩ rằng thành công của con là do con, nhưng thất bại của con là do cha mẹ. Để con đạt được mục tiêu, cha mẹ có vai trò to lớn trong việc giúp con chọn đúng hướng đi và đồng hành trên mỗi chặng đường. Tôi cố gắng nhìn thật xa và sâu để có thể ước lượng sắp tới con (và cả tôi nữa) sẽ phải trải qua những gì, để đi đến mục tiêu cuối cùng.

Với con trai thứ hai, con muốn học ở Việt Nam. Con rất chướng, không phản kháng cha mẹ, nhưng chỉ làm theo ý mình. Con muốn học ở RMIT, nhưng tôi giả vờ lấy bài toán chi phí của 2 trường (RMIT và Vatel) để so sánh. Lúc đó, con có phần giận mẹ vì nghĩ mẹ chỉ lo tiết kiệm tiền. Trong vài giai đoạn mẹ con căng thẳng, tôi sẵn sàng cho con nếm mùi thất bại và để mặc con hoàn toàn tự gánh chịu trách nhiệm cho quyết định của mình.

Nhưng thật ra tôi vẫn luôn âm thầm theo dõi để đến sau cùng con tốt nghiệp trường Vatel (Pháp), được doanh nghiệp Pháp tuyển dụng ngay từ khi chưa tốt nghiệp. Sau 2 năm đi làm, con được thăng tiến trở thành manager. Con sử dụng 2 ngôn ngữ Anh và Pháp đủ tốt để đảm nhiệm công việc. Tôi biết, trong thâm tâm, con cảm ơn mẹ nhiều vì đã sáng suốt chọn trường phù hợp cho con.

Ước vọng có thể cao xa, nhưng mục tiêu cần thực tế

Với con gái út, con học tốt, cả về tiếng Anh lẫn các môn khoa học. Trong lòng tôi vô cùng kỳ vọng vào con, nhưng thực tế tôi với ông xã chỉ đưa ra những mục tiêu vừa tầm, vừa sức. Triết lý của chúng tôi là "luôn hy vọng về sự tốt đẹp nhất, nhưng luôn chuẩn bị cho việc xấu nhất" (hope for the best, plan for the worst). Bằng cách đó, chúng tôi chưa bao giờ thất vọng hay buồn rầu về con.

Con gái út nhà tôi, vì lo con bị rối loạn ngôn ngữ nên tôi cho bé học tiếng Anh muộn, đến hè lớp 2 con mới bắt đầu học. Dù con học nhanh và tiến bộ vượt bậc, tôi không hề yêu cầu con thành tích gì. Thậm chí, khi con thi Flyer chỉ sau 8 tháng học, với kết quả 13 khiên (cao nhất là 15 khiên), con khóc nức nở vì thất vọng. Tôi phải an ủi, vỗ về con.

Hai năm liên tiếp sau đó, con đã liên tục đạt kết quả cao nhất của chứng chỉ KET và PET. Ở lớp 5, con đã đạt trình độ tiếng Anh B2 tương đương với học sinh lớp 8-9. Khi con tham gia thi Toefl Challenge, tôi không đặt mục tiêu gì, chỉ khuyên "mình đi thi cho vui thôi, thi cho biết với người ta".

Sau vài tuần làm quen đề thi, con đạt giải nhì TP HCM và giải khuyến khích toàn quốc (toàn quốc chỉ có 3 giải nhất, không có giải nhì, ba). Đó là do chúng tôi đã chuẩn bị lộ trình học tập rất kỹ, nhưng lại không đòi hỏi cao ở con. Khi con vượt mục tiêu đề ra, cả nhà cùng vui mà con không bị bất cứ áp lực nào.

Tôi muốn chân thành khuyên các bạn, khi đặt mục tiêu cho con, đừng đưa ra tầm nhìn quá to lớn, vĩ đại. Thay vì vậy, hãy hướng tầm nhìn ra thật xa, nhìn thật sâu, để có thể ước lượng chính xác những gian truân bên trong và cả bên dưới của quãng đường mà cha mẹ sẽ cùng con đồng hành.

Phạm Xuân Hương

• Cha mẹ làm gì để giúp con trở nên xuất sắc?
• 5 bước xây dựng chiến lược học tập cho con
• Cách xây dựng chiến lược học tập của bà mẹ 3 con