Zeki Demir, một kỹ thuật viên làm việc cho lãnh sự quán Arab Saudi ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 3/7 xuất hiện tại tòa án ở Thổ Nhĩ Kỳ để cung cấp lời khai liên quan đến vụ án nhà báo Khashoggi bị sát hại. Đây là ngày đầu tiên trong phiên xử 20 bị cáo người Arab Saudi liên quan tới vụ án.
Toàn bộ bị cáo trong phiên tòa đều được xử vắng mặt và Arab Saudi nhiều khả năng sẽ không bàn giao họ cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Demir cho biết các nhân viên địa phương của lãnh sự quán, gồm một nữ lao công, hai tài xế và anh đều không được phép vào hoặc được yêu cầu không tới làm việc vào ngày 2/10/2018. Anh sau đó nhận được thông báo nhà của tổng lãnh sự Mohammed al-Otaibi cần sửa chữa, và được gọi đến lúc 14h, sau khi Khashoggi bước vào tòa nhà lãnh sự quán gần đó.
"Có 5 hoặc 6 người ở đó. Họ ngăn tôi đi qua ba lối vào và yêu cầu tôi bật lò nướng bằng đất sét, hình trụ. Có một bầu không khí hoảng loạn", anh nói. "Tôi bật lò nướng và họ nói chuyện với nhau. Tôi nói đùa các ông sẽ thành thịt nướng nếu ngã vào lò đấy".
Demir nhìn thấy nhiều xiên thịt và một tảng thịt nướng trong lò nướng ngoài trời, đặt trong vườn của lãnh sự quán. Các phiến đá cẩm thạch quanh lò nướng dường như bị đổi màu, như thể chúng được lau bằng một loại hóa chất nào đó.
Anh này sau đó mở cửa gara khi một chiếc xe có cửa kính tối màu tiến vào, nhưng được lệnh nhanh chóng rời khỏi khu vườn, cáo trạng của tòa án Thổ Nhĩ Kỳ cho biết. Một nhân chứng khác khai rằng lãnh sự quán đã đặt mua nhiều xiên thịt chưa nướng tại một nhà hàng địa phương.
Hakan Guven, tài xế của tổng lãnh sự, nói với tòa rằng anh đưa ông al-Otaibi và gia đình đến sân bay vào ngày 8/10. Tổng lãnh sự al-Otaibi nói sẽ trở lại.
Những lời khai của họ đều được đưa vào bản cáo trạng, trong đó nêu chi tiết các sự kiện diễn ra trong chiều 2/10, khi nhà báo bất đồng chính kiến Khashoggi vào lãnh sự quán Arab Saudi tại khu thương mại sầm uất ở Istanbul để làm thủ tục kết hôn với vị hôn thê Hatice Cengiz. Khashoggi không bao giờ trở ra.
Nhà báo Jamal Khashoggi trong một sự kiện tại Anh hồi tháng 9/2018. Ảnh: Reuters.
Tại phiên tòa, luật sư của 20 bị cáo Arab Saudi cho biết họ không thể liên lạc với thân chủ. Các nghi phạm có tên trong cáo trạng gồm Ahmed al-Assiri, cựu phó giám đốc Tổng cục Tình báo Arab Saudi, và Saud al-Qahtani, cựu cố vấn của Thái tử Saudi. Cả hai người bị buộc tội "chủ mưu tra tấn giết người với với ý đồ tàn ác", trong khi 18 bị cáo còn lại bị buộc tội "tra tấn giết người với ý đồ tàn ác".
Cengiz cùng báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc Agnes Callamard, đại diện Viện báo chí quốc tế (IPI), Liên đoàn nhà báo châu Âu (EFJ) và Phóng viên không biên giới (RSF) đều có mặt tại phiên tòa. Cengiz, người đang hy vọng phiên tòa giúp cung cấp manh mối mới về nơi hài cốt Khashoggi bị giấu, nói với các nhà báo bên ngoài tòa án rằng toàn bộ quá trình là "làm suy kiệt cả tinh thần và thể chất" của cô, nhưng khẳng định sẽ tiếp tục tìm kiếm công lý ở cả Thổ Nhĩ Kỳ và bất cứ nơi nào trên thế giới.
Arab Saudi đã tổ chức phiên tòa vào tháng 12/2019 để xét xử 11 nghi phạm. 8 người bị kết tội liên quan đến cái chết của Khashoggi, trong đó 5 người bị tuyên án tử hình. Tuy nhiên, quá trình tố tụng không rõ ràng và danh tính của các bị cáo không được tiết lộ.
Callamard, báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc về các vụ giết người độc đoán hoặc tùy tiện, nói rằng Thái tử Arab Saudi Mohammed bin Salman biết về vụ giết người, nhưng không được nhắc đến trong phiên tòa ở Thổ Nhĩ Kỳ. Bà không rõ liệu điều này là do quyền miễn trừ ngoại giao của Thái tử hay vì vụ truy tố không có đủ bằng chứng. Ankara nhiều lần kêu gọi các nghi phạm bị dẫn độ và xét xử ở Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng Riyadh từ chối.
Chính phủ Saudi ban đầu phủ nhận liên quan cái chết của Khashoggi, nhưng sau đó chuyển sang lập luận rằng một nhóm sát thủ đã thực hiện vụ giết người mà không báo cho Thái tử bin Salman. Tuy nhiên, quan chức Mỹ nói rằng một nhiệm vụ như vậy không thể được thực hiện nếu không có sự cho phép của Thái tử và CIA kết luận Thái tử đã ra lệnh giết Khashoggi. Chính quyền Arab Saudi kịch liệt phủ nhận các cáo buộc.
Những nghi phạm bị kết án tử hình đã được một con trai của Khashoggi tha thứ hồi tháng 5, giúp họ thoát án tử theo phong tục pháp lý của Arab Saudi.
Tháng 4 năm ngoái, một nguồn tin nói với CNN rằng gia đình Khashoggi đã nhận được hàng triệu USD tiền mặt và tài sản bồi thường sau cái chết của ông. Theo đó, 4 người con của Khashoggi, gồm hai nam và hai nữ, nhận được những ngôi nhà ở thành phố cảng Jeddah, mỗi căn trị giá tới 4 triệu USD. Ngoài ra, họ còn nhận được ít nhất 10.000 USD mỗi tháng.
Khoản bồi thường này được cho là nỗ lực của chính phủ Arab Saudi nhằm đạt thỏa thuận lâu dài với các thành viên gia đình Khashoggi, đảm bảo rằng họ tiếp tục kiềm chế phát ngôn trước công chúng. Tuy nhiên, Salah sau đó viết trên Twitter rằng không có sự dàn xếp nào được thảo luận trong lúc phiên tòa đang diễn ra.
Huyền Lê (Theo CNN)