"Thưa Tổng thống và các nghị sĩ, hôm nay tôi xin thông báo đây sẽ là nhiệm kỳ cuối cùng của tôi với tư cách lãnh đạo đảng Cộng hòa", ông McConnell, 82 tuổi, ngày 28/2 phát biểu tại Thượng viện. Ông đã giữ vị trí lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện 17 năm, lâu nhất trong lịch sử Mỹ.
Nghị sĩ lưỡng đảng đứng dậy vỗ tay cho McConnell. Ông không nói rõ liệu có rút khỏi ghế thượng nghị sĩ bang Kentucky mà ông đã nắm giữ từ năm 1985 hay không.
McConnell không đưa ra lý do cụ thể về việc thông báo quyết định vào thời điểm này. Tuy nhiên, McConnell chia sẻ rằng em gái của vợ ông gần đây qua đời và điều đó đã khiến ông suy nghĩ nhiều về bản thân mình.
McConnell giữ vai trò lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện từ năm 2007 và gần như không gặp đối thủ cạnh tranh kể từ năm 2015. Ông đi đầu trong cuộc chiến của đảng phản đối các chính sách của chính quyền tổng thống Barack Obama từ năm 2009 đến 2017.
Ông góp phần đưa doanh nhân Donald Trump trở thành tổng thống vào tháng 1/2017 khi đảng trải qua những thay đổi đáng kể, trước khi bất đồng với Trump vì những tuyên bố không có cơ sở của cựu tổng thống về cuộc bầu cử năm 2020.
Tại Thượng viện, McConnell đã tiến hành cuộc đấu tranh quyết liệt để ban hành chương trình nghị sự của cánh hữu, đáng chú ý là việc bổ nhiệm ba thẩm phán Tòa án Tối cao, những người góp phần chấm dứt quyền phá thai trên toàn quốc vào năm 2022.
"Không thành viên quốc hội nào đóng vai trò lớn hơn Mitch trong việc định hình lại cơ quan tư pháp liên bang. Di sản của ông sẽ tồn tại qua nhiều thế hệ", Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, thành viên đảng Cộng hòa, nói.
Suốt nhiều năm, McConnell thích thú với biệt danh "Tử thần" ông tự đặt cho mình, vì đã nhiều lần làm tiêu tan hy vọng của các nghị sĩ Dân chủ.
Lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer thừa nhận ông và McConnell "hiếm khi đồng quan điểm".
"Nhưng tôi rất tự hào vì chúng tôi đã sát cánh vài năm qua để dẫn dắt Thượng viện vào những thời điểm quan trọng khi đất nước cần chúng tôi", Schumer nói thêm, đề cập các gói viện trợ thời đại dịch Covid-19 và việc chứng nhận kết quả bầu cử của ông Biden chỉ vài giờ sau cuộc bạo loạn ở tòa nhà quốc hội ngày 6/1/2021.
Là nhà đàm phán giỏi ở hậu trường, McConnell cũng nổi lên như một trong những người ủng hộ thẳng thắn nhất viện trợ quân sự của Mỹ cho Ukraine sau khi chiến sự bùng phát. Tuy nhiên, ông đã phải vật lộn với thực tế đảng Cộng hòa bị rạn nứt và chịu ảnh hưởng lớn từ ông Trump, muốn rời xa các mối quan hệ hợp tác và vai trò lãnh đạo truyền thống của Mỹ trên trường quốc tế.
Dưới thời Tổng thống Joe Biden, McConnell cũng đã nỗ lực thông qua luật lưỡng đảng về cơ sở hạ tầng và các vấn đề khác được cả hai đảng ủng hộ.
Ông Biden, 81 tuổi, nói với phóng viên rằng ông "rất tiếc" khi biết tin đồng nghiệp cũ ở Thượng viện sẽ từ chức. "Giữa chúng tôi có sự tin tưởng và mối quan hệ tuyệt vời. Chúng tôi từng đối đầu gay gắt nhưng ông ấy chưa bao giờ xuyên tạc bất cứ điều gì", Tổng thống Mỹ nói.
Những lo ngại về sức khỏe của McConnell xuất hiện từ mùa hè năm ngoái, khi nhiều lần ông "đứng hình" trong lúc phát biểu trước công chúng hay đột nhiên im lặng một cách khó hiểu. Tháng 3/2023, ông phải nhập viện do bị ngã dẫn đến chấn động, gãy xương sườn và phải nghỉ làm 6 tuần.
Sự việc làm dấy lên làn sóng chỉ trích rằng quốc hội Mỹ đang "bị nắm giữ bởi những người đàn ông da trắng ngoài 70, 80 tuổi không chịu nghỉ hưu". McConnell khi đó bác khả năng từ chức cũng như những ý kiến cho rằng ông không đủ sức khỏe để làm việc.
Huyền Lê (Theo AFP)