Hợp tác với nông dân và hợp tác xã Điện Biên, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Tiền Giang để thu hoạch lá quả dứa, startup Ecofa Việt Nam biến chúng thành tơ, sợi cho ngành dệt may. Đây là thành quả sau hơn 3 năm nghiên cứu, thử nghiệm của công ty này.
Quy trình sản xuất xơ thô và bông hóa xơ lá quả dứa trải qua 18 giai đoạn nhưng về cơ bản gồm tách xuất xơ dứa thô (cùng màu & độ dài) từ lá, rồi đánh bông xơ thô thành tơ (đảm bảo đồng đều màu, độ ẩm, dài & mảnh). Lúc này, tơ dứa mới được dùng kéo sợi, dệt vải.
Nhà sáng lập, kỹ sư Đậu Văn Nam, cho biết sản xuất sợi từ lá quả dứa không mới nhưng trước đây chỉ dừng lại ở dạng truyền thống, nhỏ lẻ. Các phương thức kéo sợi bằng xơ dài thủ công không thể tạo ra sản lượng tơ đủ tiêu chuẩn vào nhà máy sợi, dệt. "Chúng tôi không muốn bỏ lỡ cơ hội là người đầu tiên", anh nói.
Vì vậy, giữa năm 2021, anh bắt đầu thử nghiệm sản xuất bông tơ dứa bằng máy do chính mình sáng chế. "Quy trình sản xuất tơ dứa quy mô lớn bằng máy được hoàn thiện dần qua nhiều năm thử nghiệm thất bại", Nam thừa nhận.
Tơ sản xuất ra từ lá quả dứa. Ảnh công ty công cấp
Quá trình này, startup tìm được đối tác cùng chí hướng là Bảo Lân Textile, một đơn vị có chuyên môn trong lĩnh vực R&D sợi vải sinh thái. Họ bắt tay nhau trong 3 năm trở lại đây để hoàn thiện toàn bộ chuỗi chế biến phế phẩm sau khi thu hoạch gồm lá và quả dứa thành vải có thể may quần áo.
Đến đầu năm nay, Ecofa đã có thể cung cấp 18 tấn tơ (pineapple cottonized fiber) từ hơn một triệu tấn lá quả dứa thu hoạch mỗi tháng. Công ty dự kiến sản lượng sẽ tăng lên 50 tấn mỗi tháng vào cuối năm 2025.
Nguồn nguyên liệu này của Ecofa sẽ cung cấp cho Bảo Lân Textile để dệt thành vải phục vụ ngành dệt, may mặc, thời trang, nội thất, với thương hiệu là Ananas. Tùy mục đích sử dụng, tơ lá quả dứa pha trộn tùy chỉnh với các sợi sinh thái khác như bông hữu cơ (organic cotton), bamboo biocell (một loại sợi trẻ sản xuất bằng công nghệ close loop system), lụa, len.
Từ đó, họ có thể tạo ra các chất liệu như jean, thun, khăn lông, vải dệt thoi, vải dệt kim. "Sợi vải dứa là chất liệu đã tồn tại nhưng chúng tôi đã cùng nhau phát triển như một thương hiệu mới mang tinh thần khởi nghiệp", Dave Quách, Nhà sáng lập Bảo Lân Textile nói.
Viện Nghiên cứu Dệt may TP HCM (VTRSI-TTC) và Tổ chức Kiểm tra & Phân tích kỹ thuật Nissenken (Nhật Bản) đã cấp chứng nhận cho 4 tính năng của vài từ lá quả dứa do 2 startup này phát triển, gồm: độ bền vải, khử mùi tự nhiên trên sợi, kháng khuẩn tự nhiên trên sợi, chống UV tự nhiên trên tơ lên đến 50+UPF.
Sợi thành phẩm sản xuất từ lá quả dứa. Ảnh công ty công cấp
Theo chuyên gia trong ngành dệt may, vải dứa được biết đến khoảng thế kỷ 17, nhiều nhất tại Philippines. Tuy nhiên, tất cả công đoạn làm vải phức tạp và chỉ bằng công cụ thô sơ nên sản lượng ít khiến giá cả đắt đỏ, hiếm người sử dụng. Chất liệu này bị lãng quên khi vải dệt công nghiệp giá rẻ lên ngôi sau thế kỷ 19.
Tuy nhiên, xu hướng tiêu dùng xanh đã thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp, giúp "tái sinh" vải lá quả dứa để ứng dụng rộng rãi vào đời sống hiện nay. Một số nước như Philippines, Costa Rica, Bangladesh cũng đã nghiên cứu và thương mại thành công sợi dứa thời gian qua.
Bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Phó tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), cho biết loại tơ sợi và vải mà 2 startup này trình làng đánh dấu bước ngoặt kết nối giữa ngành nông nghiệp trồng dứa và xu thế thời trang xanh toàn cầu.
"Trong bối cảnh ngành dệt may trong nước và thế giới còn thiếu nguyên liệu sản xuất hướng đến thời trang xanh, việc hai công ty thành công nghiên cứu & sản xuất đại trà, khép kín tơ sợi dứa đủ chất lượng làm vải may mặc có tác động tích cực đến nhu cầu và sự phát triển ngành, không chỉ tại Việt Nam", bà Mai nói.
Theo dự báo của công ty nghiên cứu thị trường The Business Research Company (Anh), quy mô thị trường sợi tự nhiên thế giới sẽ tăng trưởng từ 63,62 tỷ USD năm 2021 lên 77,12 tỷ USD vào năm 2026. Nhà sáng lập Dave Quách cho biết vải từ lá quả dứa đang có triển vọng xuất khẩu tốt. Công ty anh đang thương thảo với một số đối tác thu mua nước ngoài và hiện chưa thể công bố thêm chi tiết.
Dỹ Tùng