Nếu mẹ bạn cho rằng bản hợp đồng cho tặng toàn bộ thửa đất cho cậu út đã xâm phạm đến quyền lợi của mình thì mẹ bạn có quyền khởi kiện.
Tại đơn kiện, mẹ bạn có quyền yêu cầu tòa tuyên giao dịch cho tặng từ ngoại bạn sang cậu út là vô hiệu; đồng thời yêu cầu tòa tuyên giao dịch chuyển nhượng/tặng cho giữa ngoại và mẹ bạn mới là giao dịch hợp pháp.
Đầu tiên, mẹ bạn phải làm rõ được việc mua bán chuyển nhượng giữa mẹ bạn và bà ngoại bạn từ năm 1997. Cụ thể, khi bà ngoại bạn làm giấy tặng đất cho mẹ bạn thì giấy đó có nội dung gì, có ghi rõ diện tích cho tặng, giáp ranh, chiều dài, chiều rộng của phần cho tặng không; giấy cho tặng có người làm chứng ký hoặc có cơ quan có thẩm quyền xác nhận không...
Mẹ bạn đưa 7 cây vàng cho ngoại bạn có người làm chứng không? Có giấy nhận tiền không? Đây là những cơ sở để khẳng định có việc mua bán và xác định rõ việc diện tích chuyển nhượng cho mẹ bạn.
Theo lời bạn trình bày, ngoại bạn nói rằng không biết chữ và việc ký vào hợp đồng cho tặng cậu út là do bị cậu dùng các hành vi gian dối để yêu cầu ngoại thực hiện. Do đó, ngoại bạn có thể làm nhân chứng xác nhận điều này tại tòa, sẽ là cơ sở để xác định hợp đồng cho tặng giữa ngoại và cậu vô hiệu do gian dối.
Đồng thời tại tòa, ngoại bạn cũng có thể xác nhận sự việc mua bán đất với mẹ bạn từ năm 1997.
Ngoài trường hợp tranh chấp gia đình như trường hợp chị Thùy, nhiều người do tin tưởng bên bán, hoặc hiểu biết pháp luật hạn chế, không có điều kiện đến văn phòng luật, công chứng, thuê luật sư... để làm thủ tục chắc chắn, an toàn khi mua bán nhà đất nên vẫn mua bán đất bằng giấy viết tay nhưng rất mơ hồ về tính pháp lý của nó và chỉ nhận ra khi đã mất quyền lợi.
Trước khi mua bán giấy viết tay, người mua phải hiểu được giá trị pháp lý của giấy viết tay trong từng trường hợp cụ thể:
-Đối với đất chưa được công nhận quyền sử dụng đất: Việc chuyển nhượng chỉ lập giấy viết tay thì không đảm bảo giá trị pháp lý. Bởi pháp luật quy định sẽ không công nhận giao dịch đối với thửa đất chưa được cấp giấy chứng nhận. Tức là giấy viết tay chuyển nhượng đất là trái pháp luật.
-Đối với thửa đất đã được công nhận quyền sử dụng đất:Giấy viết tay vẫn chỉ có giá trị với hai bên (bên mua và bên bán), còn không thể sử dụng để đi sang tên chuyển nhượng được, bởi phải công chứng giao dịch mua bán mới hợp pháp.
Để tránh những rắc rối khi mua bán đất đai bằng giấy viết tay, cần lưu ý ba điều:
Thứ nhất: Bạn yêu cầu kiểm tra giấy tờ và thông tin, qua đó sẽ xác nhận được đất định mua có đủ điều kiện cấp sổ đỏ hay không? đồng thời cũng có thể biết được đó có phải đất thổ cư hợp pháp hay không? có thuộc diện đất lấn chiếm không? có nằm trong quy hoạch hay không?... Bên cạnh đó, bạn cũng cần kiểm tra giấy tờ tùy thân của bên bán. Nếu bên bán đã có vợ, có chồng thì hợp đồng mua bán phải có sự tham gia của cả hai.
Thứ hai: Hợp đồng mua bán nên cụ thể về quyền và nghĩa vụ của các bên, đối tượng giao dịch, phương thức thanh toán, cam kết, phạt khi vi phạm hợp đồng, thời hạn thực hiện, người làm chứng. Hợp đồng không nên sửa chữa nếu có thì các bên cần các nhận việc sửa chữa và ký vào từng trang của hợp đồng, trang cuối ký và tự ghi họ tên đầy đủ. Đối với người không biết chữ, chữ ít thì cần thiết, điểm chỉ vào hợp đồng.
Thứ ba: Bạn vần lập biên bản giao nhận tiền, biên bản giao nhận giấy tờ. Nội dung thể hiện cụ thể xem bên bán đã nhận đủ tiền và tự nguyện giao giấy tờ hay chưa? Hợp đồng mua bán nên mời hai người làm chứng và có thể yêu cầu bên bán điểm chỉ bằng ngón trỏ phải vào hợp đồng. Bên mua bên giữ toàn bộ giấy tờ liên quan đến nhà hoặc đất (giữ bản gốc nếu có). Sau đó, yêu cầu bên bán đưa bản sao giấy tờ nhân thân để làm tin và dễ liên lạc khi cần thiết.
Luật sư Nguyễn Đại Hải
Công ty Luật TNHH Fanci