Sự việc xảy ra vào ngày 19/12/2011 khi Công ty Ngọc Hưng (có trụ sở tại Lao Bảo, Quảng Trị) làm thủ tục xuất khẩu gần 536 m3 gỗ tại cảng Cửa Việt. Theo khai báo của doanh nghiệp, đây là loại gỗ Trắc cam-bốt (tên khoa học Dalberrgia Cambodiana pierre) được chủ hàng nhập từ Lào ngày 17/12. Sau khi kiểm tra thực tế 5% lô hàng, hải quan Quảng Trị xác nhận lô hàng đúng khai báo và cho chuyển khẩu sang cảng Đà Nẵng để xuất hàng.
Lô hàng trị giá hàng chục tỷ đồng vẫn nằm bãi tại cảng Đà Nẵng suốt nhiều tháng qua để chờ đợi kết luận. Ảnh: Nguyễn Đông |
Trong quá trình vận chuyển sang Đà Nẵng, một trong 22 xe (chở 23 container) chạy sai tuyến đường và bị lực lượng an ninh tạm giữ. Xe này sau đó được chuyển cho hải quan Đà Nẵng kiểm tra, xử lý. Kết quả kiểm tra bất kỳ 5% lô hàng của hải quan vào ngày 29/12 vẫn cho thấy doanh nghiệp khai báo đúng chủng loại nên lô hàng được cho phép xếp lên tàu. Chỉ duy nhất container thuộc xe vi phạm bị giữ để chờ xử lý.
Không đồng tình với việc bất ngờ dừng thông quan, kiểm tra kéo dài của hải quan, trong 3 tháng qua, Công ty Ngọc Hưng đã gửi nhiều công văn, tờ trình, đơn kêu cứu… tới cơ quan chức năng. Doanh nghiệp cho rằng việc hải quan chậm trễ, gây phiền hà đã khiến họ chậm giao hàng, thiệt hại nhiều tỷ đồng. Ngày 2/3, Văn phòng Chính phủ đã có công văn thông báo ý kiến của Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải yêu cầu Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp kiểm tra việc tạm giữ và báo cáo Thủ tướng trước ngày 15/3. |
Tuy vậy, chỉ một ngày sau đó, do nhận thấy hồ sơ xuất khẩu có nhiều nghi vấn, hải quan Đà Nẵng đã báo cáo với Tổng cục và nhận được chỉ đạo cho dừng thông quan lô hàng để kiểm tra toàn bộ. Quá trình khám xét này kéo dài đến 7/3 (67 ngày) và theo phía Hải quan, chủ yếu là do vướng đợt nghỉ Tết Nguyên đán cũng như điều kiều kiện nhân lực, kho bãi hạn chế (mỗi ngày chỉ có thể kiểm tra 2 container).
Tuy vậy, việc kiểm tra toàn bộ do hải quan, kiểm lâm Đà Nẵng và Viện Sinh thái và tài nguyên sinh vật tiến hành đã cho kết quả bất ngờ: Hàng hóa được vận chuyển trong 22 container còn lại không phải là gỗ Trắc cam-bốt như doanh nghiệp khai báo. Thay vào đó là gần 432 m3 gỗ Cẩm lai nam (một loài gỗ Trắc khác, tên khoa học là Dalbergia Cochinchinenis) và 21,5 m3 gỗ Giáng hương. Ngoài ra, trong lô hàng còn 867 sản phẩm gỗ khác…
Trao đổi với VnExpress.net, lãnh đạo Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) cho biết, khác với loại gỗ Trắc cam-bốt mà doanh nghiệp khai báo là loại thông thường, Cẩm lai nam và gỗ Hương được phát hiện nói trên đều thuộc nhóm IIA trong Danh mục thực - động vật rừng quý hiếm, hạn chế khai thác, sử dụng và phải có giấy phép của kiểm lâm mới được xuất khẩu (doanh nghiệp không xuất trình được trong trường hợp này).
“Ngay cả với các chủng loại gỗ thông thường, dù được nhập khẩu theo “luồng xanh” (doanh nghiệp tự khai, tự chịu trách nhiệm) thì cũng cần có chứng nhận của kiểm lâm về lai lịch gỗ, được kiểm lâm và hải quan giám sát trong quá trình vận chuyển thì mới được xuất khẩu”, ông này cho biết.
Nhiều đơn thư đã được doanh nghiệp gửi đi trong thời gian qua. Ảnh: Nguyễn Đông |
Ngoài ra, theo khai báo của doanh nghiệp, giá trị lô hàng (gỗ Trắc cam-bốt) khoảng 1,56 triệu USD (khoảng 32,5 tỷ đồng). Tuy nhiên, với việc phát hiện loại gỗ mới nêu trên, theo ước tính của cơ quan chức năng, số tiền mà doanh nghiệp thu về có thể gần 100 tỷ đồng. “Với giá trị như vậy, đây sẽ là vụ xử lý gỗ dấu hiệu vi phạm hình sự lớn nhất của ngành hải quan từ trước đến nay”, đại diện hải quan cho biết.
Cũng theo vị lãnh đạo này, ngành hải quan dự kiến hoàn thành hồ sơ vào ngày 14/3. Tuy nhiên, tại thời điểm đó, đại diện doanh nghiệp đã từ chối ký vào biên bản kết quả khám xét. Trao đổi về vấn đề này, Phó giám đốc Công ty Ngọc Hưng - Trương Huy Liệu cho biết ông mới nhận được biên bản nêu trên vào lúc 13h chiều cùng ngày (14/3), kèm bản sao kết quả đo gỗ. Do đó, doanh nghiệp cần thời gian để kiểm tra, tính toán, đối chiếu với số lượng, khối lượng. “Sau khi đối chiếu, nếu thấy hợp lý chúng tôi sẽ ký vào biên bản”, ông Liệu nói.
Riêng về chủng loại hàng hóa xuất khẩu, ông Liệu cam đoan chính là loại đăng ký và đã được doanh nghiệp nhập về. “Còn việc đó là gỗ Trắc cam-bốt, Giáng hương hay Cẩm lai nam thì tôi không biết vì khi buôn bán với bạn hàng không có việc giám định rồi mới đi buôn” - ông Liệu nói.
Về lý do khiếu nại trước đó, đại diện công ty Ngọc Hưng cho biết phía doanh nghiệp không chấp nhận việc hải quan Đà Nẵng giữ lô hàng chỉ căn cứ vào chỉ đạo của Tổng cục chứ không đưa ra lỗi cụ thể, giữ hàng không có biên bản, kiểm tra hàng không có quy trình, không lập đoàn kiểm tra…
- Trả lời VnExpress.net về trách nhiệm của kiểm lâm trong việc giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu, Đội trưởng Đội kiểm lâm cơ động (Đà Nẵng) - Nguyễn Thành Kiên cho biết, hoạt động này mới được áp dụng theo văn bản chỉ đạo có hiệu lực từ 18/2/2012. Do đó, tại thời điểm lô hàng của Công ty Ngọc Hưng bị tạm giữ, việc giám sát chỉ thuộc phạm vi của hải quan còn kiểm lâm chỉ có nhiệm vụ phối hợp kiểm tra lô hàng. - Theo ông Nguyễn Đình Dũng, Giám đốc Trung tâm Tư vấn đầu tư Nông lâm nghiệp (Đại diện Hiệp hội gỗ lâm sản Việt Nam), những vụ bắt gỗ tương tự trường hợp của Công ty Ngọc Hưng không hiếm trong những năm qua. Hiệp hội gỗ cũng đã nhiều lần can thiệp. Riêng lô hàng của công ty Ngọc Hưng, ông Dũng cho rằng mấu chốt nằm ở việc lô hàng không vượt khối lượng khai báo. Việc giữ lô hàng quá thời gian quy định và thực hiện việc khám xét, kiểm tra quá lâu đã gây thiệt hại cho doanh nghiệp nhiều tỷ đồng. Nếu sai, phía chi cục Hải quan Đà Nẵng phải bồi thường thiệt hại. |
Nguyễn Đông - Nhật Minh