Những hộp sữa không rõ nguồn gốc và bị bẹp rúm thế này nếu bán với giá rẻ vẫn nhiều người muốn mua. Ảnh: Anh Tuấn. |
Bà Nguyễn Thị Thanh Thúy ở Tân Bình vừa mua một hộp sữa Similac Advance IQ dành cho trẻ sơ sinh, nhưng khi mở hộp có mùi tanh bất thường. Bà đã có đơn gửi Văn phòng khiếu nại của người tiêu dùng phía Nam về sự việc và đề nghị Công ty sữa này kiểm tra thành phần dinh dưỡng có trong sữa. "Công ty có trả lời qua điện thoại là do khâu vận chuyển và bảo quản sữa không tốt nên sữa bị gắt dầu và biến đổi chất. Lý do này cũng chứng tỏ khâu bảo quản sữa không tốt", bà Thuý kể lại. Không đồng tình với lý giải này, bà yêu cầu phía công ty phải có văn bản trả lời chính thức.
Kể cả trường hợp của bà Thuý, từ cuối năm ngoái đến nay, Văn phòng khiếu nại người tiêu dùng phía Nam chỉ nhận vỏn vẹn 4 đơn phản ánh của khách hàng về chất lượng sữa. Trong đó có 2 vụ liên quan đến sữa tươi tiệt trùng, 2 vụ khiếu nại về sữa bột. Tất cả đều là sản phẩm chính hãng của các công ty lớn như Abbott, Vinamilk, Dutch Lady. "Sau những thông tin về vụ sữa giả vừa bị bắt giữ, một số người tiêu dùng đã tự mua các loại sữa đang có trên thị trường mang đến nhờ kiểm tra chất lượng sản phẩm", bà Diệp Mỹ Phượng, Phòng nhận mẫu Khoa phân tích thí nghiệm thuộc Trung tâm tiêu chuẩn đo lường chất lượng khu vực phía Nam (Trung tâm 3) cho biết.
Theo bà Phượng, hầu hết sản phẩm sữa chính hãng khi được kiểm tra đều đảm bảo thành phần chất lượng theo đăng ký trên bao bì sản phẩm. Tuy nhiên, kiểm tra những mẫu sữa đóng gói bằng bao bì túi thì thường chất lượng không đạt yêu cầu theo tiêu chuẩn dinh dưỡng Bộ Y tế quy định hoặc thông số kỹ thuật ghi trên bao bì. Những trường hợp này do Trung tâm kiểm tra theo yêu cầu khách hàng nên đều trả kết quả cho khách hàng, với lời khuyên sang Văn phòng khiếu nại người tiêu dùng để giải quyết.
Ngoài 4 trường hợp nêu trên, Văn phòng khiếu nại người tiêu dùng không nhận được khiếu nại nào khác liên quan đến sữa. Đa số người tiêu dùng khi gặp chuyện không hay về sản phẩm đã mua, thường âm thầm chịu đựng mà không đến khiếu nại với các cơ quan chức năng. Bà Nguyễn Thị Minh Tâm ở quận Thủ Đức là một người thường xuyên mua sữa giá rẻ về uống, nói: "Biết chất lượng không tốt thì thôi không uống nữa là xong, đi khiếu nại cũng phiền phức lắm".
Bà Minh Tâm cho biết, những công nhân như bà vừa có thu nhập thấp, cuộc sống lại khó khăn phải ở nhà thuê, xa gia đình... nên có được ly sữa để bồi bổ hàng ngày là tốt rồi. Công nhân rất thích mua các loại sữa giá rẻ, chỉ 30.000-40.000 đồng/kg vì hợp với túi tiền. Còn chất lượng, "thì nó cũng là sữa mà", bà Tâm kiên quyết giữ vững quan điểm.
Tại Hà Nội thời gian gần đây cũng xuất hiện một số trường hợp sữa chính hãng kém chất lượng, song không thấy cơ quan chức năng nhắc tới. Nhân viên phân phối của một hãng sữa Mỹ nổi tiếng tiết lộ, mới đây công ty kiểm tra sản phẩm theo khiếu nại của khách hàng và phát hiện một số hộp sữa đã bị kẻ gian hút bớt sữa ra, bơm thêm hỗn hợp muối, bột vào. "Mặc dù không phải lỗi của công ty, nhưng chúng tôi cũng phải đền cho khách và mang sản phẩm về để điều tra thêm", anh tâm sự.
Chị Phương, chủ đại lý sữa 126 Hàng Buồm cho biết, cách đây không lâu, một số khách mua sản phẩm sữa O2 trứng gà đã trả lại cửa hàng vì chất lượng có vấn đề. "Tự tay tôi mở ra cũng thấy bên trong là thứ bột gì đó, thậm chí bột mì cũng không phải. Hãng sữa này sau đó đã phải xin lỗi khách hàng và thu lại toàn bộ lô sản phẩm vừa giao cho nhà tôi", chị kể lại.
Theo chị Phương, trong bối cảnh hiện nay, các cửa hàng và người tiêu dùng nên tự trang bị kiến thức sử dụng sản phẩm để bảo vệ mình trước. Bản thân cửa hàng chị, khi nhận làm đại lý cho bất cứ nhãn hiệu nào cũng phải ký hợp đồng đàng hoàng, trong đó ràng buộc trách nhiệm của bên cung cấp khi chất lượng sản phẩm có vấn đề. "Tôi thấy khách hàng thật kỳ lạ. Có người thì nằng nặc đòi mua sữa của ngoại, hễ thấy có tiếng Việt in trên hộp là bảo sữa sản xuất trong nước và không mua, dù người bán có giải thích đây là sữa sản xuất ở New Zealand, nhập về phải dịch ra để dễ sử dụng. Thậm chí có người chịu đắt hơn gần trăm nghìn để mua một hộp sữa tương tự ghi toàn bằng tiếng Tây, mà đâu biết phía dưới hộp ghi Made in Malaysia", chị tâm sự.
Thông tin về sữa bột tự đóng gói và sữa giả được bán tràn làn trên thị trường bắt đầu có tác dụng đối với một bộ phận người tiêu dùng. Ông Phan Quang An ở Bình Thạnh tâm sự: "Trước tôi thường mua loại sữa này cho ba tôi uống bởi nó rẻ. Cứ nghĩ là sữa nào cũng như sữa nào. Nhưng bây giờ nghe những thông tin về sữa giả, tôi hối hận quá, vì đã lỡ cho ba uống cả năm nay rồi".
Số khác thì tỏ ra nghi ngờ tất cả các loại sữa đang bán trên thị trường, kể cả của nhãn hiệu nổi tiếng. Bà Phương Mai đang đưa con đi chọn hàng ở "chợ" sữa Nguyễn Thông tỏ vẻ lo lắng với người bán hàng: "Có đảm bảo là sữa tốt, chính hãng hay không, tôi rất sợ hàng giả". Bà Mai nhận xét, giá sữa ở chợ rẻ hơn giá bán trong siêu thị, ví dụ sữa bột Grow loại 1 kg giá bán tại Nguyễn Thông 155.000 đồng/hộp trong khi siêu thị bán giá 167.000 đồng/hộp, làm bà chợt chột dạ về chất lượng và xuất xứ của nó. Tuy nhiên người bán ra sức trấn an là hàng chính hãng, bằng chứng là có dán tem của Công ty Abbott.
Ông Trương Văn Toàn, Luật sư Công ty Dutch Lady nói: "Để tránh mua hàng giả, kém chất lượng, người tiêu dùng cần đọc kỹ các thông tin trên nhãn hộp sữa để xem thành phần dinh dưỡng của sản phẩm có phù hợp nhu cầu của mình không, và xem đó là sản phẩm của nhà sản xuất nào thì thông tin mới đáng tin cậy".
Ông Lê Viết Hà, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty sữa Hancofood cho rằng, vấn đề là cần phải nâng cao nhận thức, hiểu biết của người tiêu dùng về dinh dưỡng sữa; và nếu thu nhập gia đình tăng thì người tiêu dùng không còn mua sữa rẻ tiền nữa. Thị trường sữa kém chất lượng sẽ thu hẹp dần đến bị triệt tiêu. Ông Hà nói: "Sữa nguyên liệu các công ty sữa trong nước nhập về, sau khi tính toán chi phí nhập khẩu, kiểm tra chất lượng, thành phần dinh dưỡng..., chưa tính chi phí phối trộn, bao bì thành phẩm... đã là 55.000 đồng/kg. Như vậy nếu có loại sữa nào bán 30.000 đồng/kg thì chắc chắn đã là sữa trộn phụ gia như bột gạo chẳng hạn".
Cũng theo ông Hà, sữa giá rẻ chỉ bán được cho người có thu nhập rất thấp, tầm hiểu biết về sữa ít. Tuy vậy, ông Hà cũng cho rằng hiện nay người tiêu dùng đang không được cung cấp đầy đủ thông tin về sữa. Người tiêu dùng hay thắc mắc so sánh về chất lượng sản phẩm sữa của các hãng khác nhau. "Về chất lượng, hàm lượng dưỡng chất trong các nhãn hiệu sữa đều theo tiêu chuẩn thống nhất của Tổ chức y tế thế giới. Tuy nhiên có khác nhau ở những dưỡng chất bổ sung thêm, vì mỗi hãng sữa sử dụng một loại dưỡng chất riêng cho sản phẩm như DHA, sữa bò non, năng lượng...". Nhiều công ty sữa có thể nhập chung từ một nguồn nguyên vật liệu, như Meiji và Hancofood có chung 1 nhà cung cấp nguyên liệu từ Úc. Theo ông Hà, điểm khác nhau cơ bản là thương hiệu của hãng sữa này được nhiều người tiêu dùng biết đến hơn thương hiệu kia.
Từ góc độ của người bán hàng, chị Phương (chủ đại lý 126 Hàng Buồm, Hà Nội) cũng khuyên người tiêu dùng mua sữa chính hãng nhưng nên chọn sản phẩm phù hợp với điều kiện kinh tế của gia đình cũng như khả năng hấp thụ của người sử dụng nó. "Kinh nghiệm bán hàng nhiều năm, tôi thấy có bà mẹ chuyên mua sữa đắt tiền nhưng mãi mà con chẳng tăng cân, sau đó đổi sang sản phẩm trong nước, rẻ tiền hơn nhưng con lại lớn lên trông thấy. Đắt hay rẻ không nói lên chất lượng thực tế của sản phẩm", chị nói.
Nhóm phóng viên
Kỳ một: Dễ như mua sữa cân