Cựu bộ trưởng quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld qua đời tại quê nhà Taos, bang New Mexico hôm 30/6 ở tuổi 88. Gia đình không cho biết nguyên nhân cái chết.
Rumsfeld là một trong những lãnh đạo Lầu Năm Góc quyền lực nhất trong lịch sử Mỹ, đóng vai trò chủ chốt trong triển khai cách tiếp cận cứng rắn của chính quyền cựu tổng thống George W. Bush ra thế giới. Ông được coi là "kiến trúc sư" của cuộc chiến tại Iraq, dẫn đầu những nỗ lực tạo cớ cho cuộc tấn công và cảnh báo về mối nguy hiểm của vũ khí hủy diệt hàng loạt do nước này sở hữu.
Donald Rumsfeld tại một hội nghị hồi năm 2010. Ảnh: Reuters.
Quân đội Mỹ nhanh chóng lật đổ chính quyền tổng thống Saddam Hussein năm 2003, nhưng không thể duy trì trật tự tại Iraq và khiến nước này rơi vào tình trạng hỗn loạn và bạo lực giữa người Hồi giáo dòng Sunni và Shiite. Cho đến nay, không có bất kỳ vũ khí hủy diệt hàng loạt nào được tìm thấy tại Iraq.
Rumsfeld nổi tiếng vì cách quản lý uy quyền trong Lầu Năm Góc, từng đối đầu với nhiều nghị sĩ và cả những quan chức trong chính quyền Bush, bao gồm Ngoại trưởng Colin Powell, đồng thời gây căng thẳng với nhiều đồng minh của Mỹ tại châu Âu.
Dưới thời Rumsfeld, quân đội Mỹ đã hứng chịu chỉ trích dữ dội vì những bê bối như ngược đãi tù nhân tại nhà tù Abu Ghraib ở Baghdad và tra tấn nghi phạm khủng bố tại nhà tù Guantanamo. Ông trở thành tâm điểm công kích và bị thay thế vào năm 2006, trong bối cảnh cuộc chiến Iraq không có hồi kết và sự ủng hộ của công chúng giảm mạnh.
Nhiều sử gia và chuyên gia quân sự cho rằng Rumsfeld phải chịu trách nhiệm vì những quyết định sai lầm dẫn tới hàng loạt khó khăn tại Iraq sau khi lật đổ Saddam Hussein.
Cựu bộ trưởng quốc phòng Mỹ luôn muốn sử dụng lực lượng tương đối nhỏ để tấn công Iraq, bác bỏ quan điểm của nhiều tướng quân đội, khiến Washington không đủ sức ổn định tình hình. Ông cũng chậm trễ trong nhận định về sự xuất hiện và mối đe dọa từ những nhóm phiến quân tại Iraq trong năm 2003.
Rumsfeld cũng giám sát cuộc chiến của Mỹ tại Afghanistan sau vụ tấn công ngày 11/9/2001 nhằm loại bỏ Taliban và truy tìm trùm khủng bố Osama bin Laden. Ông cũng chỉ sử dụng lực lượng nhỏ, nhanh chóng lật đổ chính quyền Taliban nhưng không thể thiết lập trật tự tại quốc gia này. Lực lượng Mỹ để lọt bin Laden ở vùng núi Tora Bora vào tháng 12/2001 và chỉ tiêu diệt được trùm khủng bố này sau đó 10 năm.
Vũ Anh (Theo Nikkei)