Ngày 14/5, thừa ủy quyền của Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải đã trình Quốc hội về việc điều chỉnh chủ trương đầu tư 8 dự án cao tốc Bắc Nam từ đầu tư đối tác công tư (PPP) sang đầu tư công sử dụng ngân sách nhà nước.
8 dự án gồm các đoạn: Mai Sơn - quốc lộ 45, quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây.
Theo tờ trình của Chính phủ, đến nay thiết kế kỹ thuật, dự toán của các dự án cao tốc đã cơ bản hoàn thành, công tác giải phóng mặt bằng tại các tỉnh đã đạt trên 70% khối lượng. Các dự án nếu được chuyển đổi sang đầu tư công thì có thể khởi công ngay trong năm 2020 và hoàn thành năm 2022.
Trong khi đó, nếu tiếp tục triển khai theo hình thức PPP, nhà đầu tư đang gặp khó khăn về huy động vốn tín dụng. Trường hợp thuận lợi đến giữa năm 2021 mới có thể triển khai thi công, sẽ không thể hoàn thành dự án theo đúng tiến độ yêu cầu của Quốc hội.
8 dự án PPP đường cao tốc Bắc Nam có tổng vốn dự kiến 118.716 tỷ đồng. Hình thức đầu tư công sẽ giúp giảm khoảng 19.223 tỷ chi phí lãi vay nếu theo hình thức PPP và chi phí dự phòng trượt giá do đẩy nhanh tiến độ.
Tổng mức đầu tư 8 dự án sau điều chỉnh khoảng 99.493 tỷ đồng (trong đó 55.000 tỷ đồng đã được Quốc hội xác định trong kế hoạch đầu tư trung hạn 2016-2020), số vốn 44.493 tỷ đồng còn lại sẽ được Chính phủ giao các bộ ngành bố trí trong kế hoạch đầu tư trung hạn 2021-2025 của ngành giao thông.
Cao tốc La Sơn - Túy Loan sẽ kết nối với các dự án cao tốc Bắc Nam đang triển khai. Ảnh: Võ Thạnh.
Chính phủ đánh giá, chuyển đổi hình thức đầu tư PPP sang vốn ngân sách sẽ thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, thúc đẩy sản xuất vật liệu xây dựng, giải quyết việc làm cho người lao động, đặc biệt là các doanh nghiệp trong nước thi công xây dựng. Các dự án hoàn thành sẽ tạo tiền đề thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội những năm tới.
Tại cuộc họp thẩm tra về cao tốc Bắc Nam ngày 14/5, ông Nguyễn Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ tín dụng, Ngân hàng nhà nước Việt Nam, cho biết, các nhà thầu trong nước có năng lực về thi công nhưng hạn chế năng lực về tài chính, khó thuyết phục ngân hàng cho vay số tiền lên đến 5.000-10.000 tỷ đồng để đầu tư các dự án cao tốc Bắc Nam theo hình thức xã hội hóa.
Trong khi đó, dư nợ tín dụng của các dự án BOT giao thông hiện nay khoảng 102.000 tỷ đồng. Có 59 trong số 116 dự án BOT không đạt phương án tài chính, không đủ trả nợ ngân hàng, nhiều dự án đang nguy cơ chuyển sang nợ xấu. Các tổ chức tín dụng phải tuân thủ quy định đảm bảo an toàn, giảm sử dụng vốn ngắn hạn để cho vay trung hạn và dài hạn.
"Các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam có tổng mức đầu tư lớn, nên nguồn vốn vay ngân hàng có thể vượt giới hạn tín dụng. Việc chuyển đổi 8 cao tốc Bắc Nam từ hình thức PPP sang đầu tư công trong bối cảnh hiện nay là cấp thiết và phù hợp thực tiễn", ông Nguyễn Quốc Hùng nhận định.
Theo lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải, cơ quan này đã chủ động chuẩn bị các phương án và các thủ tục liên quan, sẵn sàng khởi công 8 dự án cao tốc sau khi được Quốc hội chấp thuận chuyển đổi hình thức đầu tư.
Dự án đường bộ cao tốc Bắc Nam là công trình quan trọng quốc gia ưu tiên đầu tư trong giai đoạn 2017-2020, trong đó có 3 dự án đầu tư công, 8 dự án theo hình đối tác công tư (PPP), loại hợp đồng BOT.
Năm 2019, Bộ Giao thông Vận tải đã sơ tuyển các nhà đầu tư quốc tế cho 8 dự án cao tốc này. Tuy nhiên, sau đó lại hủy kết quả sơ tuyển do "số lượng nhà đầu tư vượt qua sơ tuyển không nhiều, tính cạnh tranh không cao". Cuối năm 2019, Bộ Giao thông Vận tải lại sơ tuyển các nhà đầu tư trong nước cho các dự án, đến nay đã hoàn thành vòng sơ tuyển.
Tháng 3/2020, Chính phủ cho biết sẽ đề xuất Bộ Chính trị, Quốc hội cho phép chuyển hình thức đầu tư của 8 dự án cao tốc Bắc Nam và dự án cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ từ hình thức đầu tư đối tác công tư (PPP) sang đầu tư công.