Dự thảo Luật Đường bộ lần thứ năm đang được Bộ Giao thông Vận tải lấy ý kiến nhân dân, tiếp tục nêu đề xuất kiểm tra định kỳ khí thải xe máy trên toàn quốc.
Cơ quan soạn thảo cho rằng người dân sẽ tiết kiệm chi phí nhiên liệu khi dùng xe máy đạt tiêu chuẩn khí thải. Người dân phải bỏ chi phí bảo dưỡng định kỳ nhưng lại giảm tiền sửa chữa hư hỏng. Ngoài ra, xe máy sẽ tăng hiệu quả khai thác, kéo dài tuổi thọ.
Cơ quan chuyên môn tính toán, nếu xe máy được bảo dưỡng định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất thì có thể giảm tiêu hao nhiên liệu 7%, tiết kiệm 170.000 đồng mỗi năm (tính theo giá xăng năm 2018). Trong khi đó, mỗi xe máy tốn 110.000 đồng một lần bảo dưỡng và thay thế phụ tùng khí thải, lọc gió. Dự kiến nếu Nhà nước thu phí kiểm định khí thải, mỗi xe tốn 35.000 đồng mỗi năm. Như vậy, nếu kiểm soát khí thải định kỳ, người dân tiết kiệm được 25.000 đồng một xe mỗi năm.
Ngoài ra, việc kiểm tra khí thải xe máy giúp giảm chi phí chương trình mục tiêu quốc gia về bảo vệ sức khỏe người dân, môi trường, thúc đẩy doanh nghiệp ứng dụng công nghệ không gây ô nhiễm khi sản xuất phương tiện giao thông.
Xe máy và ôtô trên đường phố Hà Nội, tháng 5/2020. Ảnh: Ngọc Thành
Theo dự thảo, Thủ tướng sẽ quy định mức tiêu chuẩn khí thải với xe máy. Bộ trưởng Giao thông Vận tải quy định trình tự, thủ tục, nội dung kiểm định khí thải xe máy và trình Thủ tướng lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải với phương tiện tham gia giao thông.
Việc kiểm tra khí thải xe máy được thực hiện tại các trạm đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Xe máy thuần điện không thuộc diện này.
Theo Bộ Giao thông Vận tải, xe máy là nguồn phát thải ô nhiễm lớn nhất nhưng chưa được kiểm soát, bởi Luật Giao thông đường bộ năm 2008 chưa quy định.
Từ năm 2010, Chính phủ đã giao Bộ này xây dựng lộ trình cụ thể về kiểm soát khí thải xe máy. Hai thành phố lớn Hà Nội, TP HCM được giao hoàn thiện mạng lưới cơ sở kiểm định, mục tiêu đến năm 2015 có 80-90% lượng xe máy được kiểm định tiêu chuẩn khí thải. Các bộ ngành cũng được yêu cầu xây dựng phương án phạt người lái xe máy không kiểm định hoặc không đạt tiêu chuẩn khí thải.
Tuy nhiên, từ đó đến nay, việc kiểm soát khí thải xe máy vẫn chưa được triển khai, trong khi số xe máy tại các thành phố lớn tăng nhanh. Năm 2022, toàn quốc đăng ký mới hơn 3,2 triệu môtô, xe máy, nâng tổng số đã đăng ký lên 72 triệu xe.
Hà Nội đang xây dựng phương án thí điểm kiểm định khí thải xe máy từ 5 năm sử dụng trở lên và có thể dán tem phân vùng khu vực hoạt động theo tiêu chuẩn khí thải giai đoạn 2024-2025. Sau thí điểm, xe máy 3-5 năm sử dụng trở lên phải kiểm định khí thải định kỳ, đồng thời thành phố hạn chế xe không đạt tiêu chuẩn khí thải tại khu vực đã phân vùng.