Trao đổi với báo giới bên lề lễ ký Hiệp định vay vốn ADB cho dự án Thủy điện Sông Bung 4 hôm 6/10, ông Tri cho biết đảm bảo khả năng trả nợ là yêu cầu số một của các đối tác cung cấp khoản vay. Nếu không tăng giá, các nhà đầu tư trong và ngoài nước sẽ khó thu xếp được vốn để phát triển nguồn điện.
 |
|
Phó tổng giám đốc EVN Đinh Quang Tri. Ảnh: Hoàng Hà. |
- Cơ sở nào để ngành điện đề xuất các phương án tăng giá cho năm 2009?
- EVN chưa đề xuất. Tất cả mới nằm ở dự thảo với các phương án khác nhau. Chính phủ đã giao EVN phối hợp Bộ Công thương và Cục Điều tiết Điện lực xây dựng cơ chế giá điện cho năm 2009 trở đi. Hiện nay vẫn chưa hoàn chỉnh.
Phương án cũ đã trình từ 3-4 năm. Nay các thông số đầu vào tăng rất nhanh hoặc đang đàm phán thì giá rất cao. Vì vậy, Bộ Công Thương phải quy định được khung giá phát điện, kèm theo cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ như thế nào để đảm bảo nhà sản xuất hoà vốn, đủ khả năng trả nợ và huy động để phát triển nguồn. Nếu cơ chế không rõ ràng, các nhà đầu tư không thu xếp được vốn vay. Hiện nay, khi ký hiệp định vay vốn của các đối tác nước ngoài, đảm bảo khả năng trả nợ là yêu cầu quan trọng nhất.
- Theo ông nên tăng giá lên bao nhiêu mới đảm bảo khả năng trả nợ cho ngành điện?
- Tăng giá lên bao nhiêu do Chính phủ quyết định, căn cứ vào tình hình sản xuất của các doanh nghiệp, không chỉ EVN mà cả Tập đoàn Dầu khí, Than, và các nhà đầu tư khác, đồng thời còn xét tới khả năng chấp nhận của người tiêu dùng. EVN chưa có đề nghị chính thức. Nhưng chủ trương chung sẽ không hỗ trợ cho những người thu nhập cao, dùng số lượng nhiều sẽ không được bù lỗ.
Mức tăng bao nhiêu không quan trọng, mà cần có cơ chế cho phép doanh nghiệp linh hoạt điều chỉnh, thậm chí có thể giảm giá khi chi phí đầu vào xuống thấp và ngược lại. Có như vậy mới khuyến khích các doanh nghiệp, kể cả tư nhân hay cổ phần dám bỏ vốn đầu tư phát triển nguồn điện.
- Mức tăng dự kiến 20% cho năm sau liệu có phù hợp?
- Chính phủ sẽ cân nhắc giữa mục tiêu phát triển sản xuất kinh doanh và kiềm chế lạm phát. Xây dựng giá điện cũng cần đặt trong một bức tranh tổng thể, dài hạn chứ không chỉ cho 2009. Tôi nghĩ mức tăng có thể dưới hoặc bằng, tuỳ thuộc vào tình hình lạm phát. Nếu cuối năm xử lý được vấn đề này, người dân có thể chấp nhận mức giá cao hơn hiện nay.
Câu chuyện giá điện ở Philippines có lẽ là một bài học kinh nghiệm quý giá. Chính phủ Philippines từng do dự tăng giá, đến khi xảy ra tình trạng thiếu điện nghiêm trọng đã phải phụ thuộc nhiều vào các dự án đốt dầu giá thành rất cao. Nếu có cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ, cùng kế hoạch huy động vốn rõ ràng, nguy cơ thiếu điện sẽ không xảy ra, giá sẽ tăng từ từ mà vẫn đảm bảo ở mức cạnh tranh.
- Liệu cơ chế giá có thể thực hiện được khi tính độc quyền trong ngành điện vẫn rất lớn?
- Trong bất cứ nền kinh tế nào, Nhà nước cần giữ vai trò độc quyền hoặc quyết định ở những lĩnh vực chủ chốt. Vấn đề là ai đứng ra đại diện cho Chính phủ nắm giữ độc quyền đó. Chúng tôi sẵn sàng khi có sự cạnh tranh trong một số lĩnh vực của ngành điện. Nhưng cải tổ ngành điện phải có lộ trình. Nếu không sẽ ảnh hưởng lớn tới lợi ích dân chúng.
Cơ chế giá điện tất nhiên rất khó, song không có nghĩa không thực hiện được. Philippines, Thái Lan hay Singapore đang áp dụng. Trong đó, Philippines điều chỉnh theo tháng. Thái Lan điều chỉnh giá bán lẻ 3 tháng một lần, nhưng giá bán buôn điều chỉnh theo tháng.
Xây dựng và thực thi cơ chế giá điện phát đi tín hiệu lành mạnh, tạo sự an tâm cho những người bỏ vốn đầu tư vào ngành điện.
- EVN đang lỗ bao nhiêu với biểu giá hiện nay?
- Thực ra chúng tôi chỉ lỗ với phần giá điện bán ở nông thôn và giá điện sinh hoạt áp dụng cho 100 kWh đầu tiên. Với khối sản xuất kinh doanh và giá sinh hoạt trên 100kWh, chúng tôi đang lãi. Nếu dân càng dùng nhiều, chúng tôi càng lãi. Tuy nhiên đây lại là bài toán giá khó giải.
Ở những lĩnh vực khác, doanh nghiệp mong khách hàng sử dụng dịch vụ càng nhiều càng tốt. Nhưng chúng tôi lại khuyến khích dân tiết kiệm. Bởi nếu tiêu thụ nhiều, chúng tôi lãi, nhưng sẽ gây quá tải, phải đầu tư thêm, cần vốn lớn. Lâu nay người ta cứ thắc mắc tại sao EVN lại đi bán bóng đèn. Chúng tôi mong người dân sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện năng, giảm bớt sức ép đầu tư.
- EVN gần đây trả lại 13 dự án điện, chỉ vì thiếu vốn hay còn lý do nào khác?
- Vốn đầu tư cho 13 dự án đó vào khoảng 20 tỷ USD. Để triển khai dự án, sẽ phải thành lập công ty cổ phần, trong đó EVN nắm giữ cổ phần chi phối. Theo quy định, công ty phải đảm bảo nguồn vốn tự có vào khoảng 6 tỷ USD. 14 tỷ còn lại đi vay. Chỉ tính riêng 6 tỷ USD kia thôi, để huy động không phải dễ dàng. Nếu EVN nắm giữ cổ phần chi phối, trên 51%, thì cần có ít nhất 3 tỷ USD.
Chúng tôi trả lại 13 dự án, nếu nhà đầu tư nào quan tâm và có khả năng tài chính thì tham gia. Hoặc nếu họ cần EVN tham gia thì chúng tôi chỉ tham gia với tỷ lệ vốn thấp. Đa phần các dự án trong số này đều là nhiệt điện. Nguồn nguyên liệu, đặc biệt là than, cho các dự án bây giờ không dễ nhập.
- Huy động vốn nằm ngoài khả năng của EVN, vậy chất lượng điện thì sao?
- Chất lượng điện không chỉ phụ thuộc vào một mình nhà cung cấp. Các hộ sản xuất kinh doanh không lên kế hoạch sản xuất kịp thời và chính xác để nhà cung cấp kịp thời nâng cấp mạng lưới. Điện sinh hoạt cũng vậy, số lượng hộ tiêu thụ bất ngờ tăng đột biến khi trong khu vực có thêm một vài khu chung cư. Biến áp trong khu vực quá tải. Chất lượng điện kém đi. Tất nhiên, EVN phải có trách nhiệm đầu tư, song người tiêu dùng cũng có một phần trách nhiệm, ủng hộ các công ty vận hành cho tốt.
Song Linh ghi