Anh Quốc Hùng, 37 tuổi, là nhân viên một công ty điện máy lớn ở Hà Nội. Những Tết trước, công ty thưởng một tháng lương kèm hộp quà Tết. Nhưng năm nay, doanh thu kém, công ty động viên nhân viên nhận quà Tết bằng hiện vật như ấm đun nước, máy xay sinh tố, quạt sưởi....
Nhà có con nhỏ, anh Hùng nghĩ máy xay sinh tố hữu dụng nhất nên chọn. "Công ty bảo sang năm làm ăn tốt hơn sẽ bù vào doanh thu quý. Giờ chủ khó khăn, nhân viên cũng cần chia sẻ", anh nói.
Nhưng sắp Tết, chị Thu Hòa (vợ anh) thấy tiền cấp thiết hơn. Chồng vừa mang về, chị đã rao bán trên mạng xã hội. Giá gốc 700.000 đồng, chị thanh lý 500.000 đồng. "Thế cũng được bộ quần áo mới cho con", chị nói.
Thưởng Tết khiến chị Ngọc Minh (33 tuổi, ở Thanh Hóa) không biết nên khóc hay cười. Công ty may chị đang làm việc năm nay không có thưởng. Quà tặng nhân viên cuối năm là một lốc nước ngọt và một gói bánh, trị giá khoảng 150.000 đồng. "Nhiều người muốn đổi sang tiền mặt mà không được. Có lẽ thưởng Tết 150 nghìn đồng nên sếp cũng ngại với người làm'', chị tự giải thích. Chị Minh "bán lại" lốc nước ngọt cho cửa hàng của chồng được 40.000 đồng còn bánh cho con ăn luôn.
Thu nhập năm 2022 của chị Minh lên xuống theo tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. "Hàng ít, công nhân cắt giảm 1/3, người ở lại lương cũng giảm. Trước lương tôi 6 triệu, nhưng ba tháng nay còn hơn bốn triệu", chị kể.
Để xoay xở, chị Minh nhờ người quen kết nối với một trung tâm tiếng Anh xin làm telesales, thu nhập theo hiệu quả công việc. Có tháng, chị được 1-3 triệu đồng. Riêng tháng cuối năm, nhu cầu của người học ít, chị chỉ chốt được vài khách, lương nhận được là 350.000 đồng.
''Hôm qua, tiền chuyển vào tài khoản tôi hai lần, một lần 350.000, một lần 500.000 đồng. Quản lý nhắn khoản đầu là lương, khoản sau là thưởng Tết. Thưởng công ty làm thêm to hơn làm chính'', chị cười như mếu.
Công nhân nhà máy Tỷ Hùng ở quận Bình Tân tan ca. Đây là doanh nghiệp vừa qua cắt giảm gần 1.200 lao động. Ảnh:Lê Tuyết
Với những doanh nghiệp gặp khó khăn, để có thưởng Tết cho nhân viên, dù rất nhỏ như của chị Ngọc Minh cũng là một nỗ lực lớn. Thống kê chưa đầy đủ của Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, tính đến tháng 11, cả nước có 1.235 doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất, ảnh hưởng tới 472.000 công nhân.
Nửa năm nay, ảnh hưởng tình hình thế giới, các ngành sản xuất như gỗ, dệt may bị hụt đơn hàng nên thưởng Tết có xu hướng giảm. Các tỉnh phía Nam đông công nhân như Bình Dương, Đồng Nai, TP HCM ghi nhận mức thưởng giảm ở hầu hết loại hình doanh nghiệp.
Chuyện thưởng Tết bằng hiện vật cũng gây không ít chuyện dở khóc, dở cười. Công ty chị Hồng Ngọc trong một khu chế xuất ở TP HCM là một ví dụ. Năm nay, ngoài lương, nhân viên như Ngọc được nhận một thùng nước ngọt, một thùng bia, hai chai dầu ăn và 5 kg gạo. "Bia thì không uống, quê ở xa nên chẳng mang được nước ngọt về. Hai chai dầu ăn chắc dùng cả năm mới dùng hết", Ngọc kể.Cô gái 25 tuổi sau khi nhận thưởng nhập vào đoàn công nhân, khuân quà Tết đến một điểm ở xưởng để bán lại. Năm nào công ty cô cũng có người đứng ra thu mua lại, giá thùng bia, nước ngọt thường thấp hơn thị trường khoảng 40 nghìn đồng. Vài người chịu khó hơn, chở ra tạp hóa bán lại với giá cao hơn khoảng 10-20 nghìn đồng. Một vài công nhân nam đổi cho nữ nước ngọt lấy bia, đèo về quê.
"Một số công ty ở khu chế xuất đã chuyển quà thành voucher mua sắm hoặc quy quà ra tiền, chuyển vào tài khoản công nhân, không biết sao công ty tôi đến nay vẫn giữ hình thức này", Ngọc kể.
Kho gạo dành thưởng Tết của công ty chị Thu Hoa. Ảnh nhân vật cung cấp
Chị Thu Hoa (31 tuổi, nhân viên một công ty truyền thông) năm nay cũng được thưởng "vượt mong đợi". Ngoài tiền thưởng hàng năm, mỗi nhân viên công ty còn được 50 kg gạo và hai thùng nước ngọt.
''Trong năm, thỉnh thoảng công ty vẫn tặng gạo cho các gia đình, trong khi nhà tôi thì tháng ăn không qua 5 kg gạo", chị Hoa kể. Nhận phần thưởng Tết, chị Hoa loay hoay không biết làm cách nào để đưa về nhà. Đồng nghiệp ai cũng có phần nên không ai có ý định lấy thêm.
''May nhờ bảo vệ bê lên, xếp giúp, tôi chở được một lúc 50 kg. Còn hai thùng nước thì để hôm sau đưa về tiếp'', chị kể. Điều khiến chị Hoa đau đầu là phân bổ số gạo trên sao cho hết.
Chị Hoa nhờ chồng bê sang tặng hàng xóm ba bao, thuê shipper chở sang nhà em trai 5 bao, tặng cho họ hàng vài bao, còn lại gửi xe khách mang về quê. ''Chỉ vì món thưởng Tết này mà bữa giờ chồng tôi cứ than đau lưng'', chị cười nói.
Bên cạnh những hình thức thưởng cười ra nước mắt, vẫn có những người ''trọn vẹn niềm vui'' khi đón nhận thưởng Tết cuối năm.
Anh Trần Thành Công, 34 tuổi, ở Nam Từ Liêm lần đầu được ra nước ngoài xem trận bán kết giữa đội tuyển Indonesia gặp Việt Nam, hôm 6/1. Anh là một trong 10 nhân viên xuất sắc nhất của công ty được thưởng Tết bằng vé máy bay, vé vào sân xem trận đấu quan trọng này của tuyển Việt Nam, bên cạnh khoản tiền thưởng hậu hĩnh.
Anh Minh Đức, nhân viên ngành kỹ thuật của doanh nghiệp tư nhân ở Hà Nội cho biết, anh được nhận hơn 100 triệu đồng lương hiệu quả kinh doanh, bên cạnh tiền lương tháng thứ 13. ''Phòng tôi hơn 20 người, hầu hết đều có mức thưởng như vậy hoặc cao hơn. Hôm họp, cả phòng như bùng nổ'', anh Đức nói.
Số tiền được thưởng giúp vợ chồng anh giải quyết được khoản nợ đầu tư và có một cái Tết no đủ cho bố mẹ hai bên, vẫn đang mong con về.
* Tên một số nhân vật trong bài đã thay đổi.
Phạm Nga