Sau khi hai nhà máy của Arab Saudi ngày 14/9 bị tấn công bằng máy bay không người lái, khiến họ tổn thất gần 6 triệu thùng dầu mỗi ngày và làm sụt giảm 5% lượng cung dầu mỏ toàn cầu, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 15/9 đề xuất mở kho dự trữ dầu chiến lược của Mỹ để bù lại nguồn cung bị thiếu nhằm bình ổn thị trường.
Ông đề cập tới những thùng dầu được lưu trữ trong hang muối dưới lòng đất ở các bang Texas và Louisiana. Tất cả thành viên của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) phải có kho dự trữ bằng lượng dầu nhập khẩu trong 90 ngày, trong đó Mỹ là nước có kho lớn nhất thế giới.
Cơ sở dự trữ dầu của Mỹ tại Big Hill, Texas. Ảnh: CLUI.
Các chính trị gia Mỹ nảy ra ý tưởng về kho dự trữ chiến lược từ những năm 1970, khi Tổ chức Các nước Xuất khẩu dầu Arab, bao gồm Iran, Iraq, Kuwait, Qatar và Arab Saudi từ chối xuất khẩu dầu sang Mỹ vì nước này ủng hộ Israel trong Chiến tranh Arab - Israel năm 1973.
Cuộc chiến chỉ kéo dài ba tuần vào tháng 10 năm đó. Tuy nhiên, lệnh cấm vận dầu mỏ với Mỹ kéo dài đến tháng 3/1974, khiến giá dầu tăng gấp 4 lần trên toàn thế giới, từ khoảng 3 USD lên gần 12 USD/thùng. Một năm sau, quốc hội Mỹ thông qua Luật Bảo tồn và Chính sách Năng lượng 1975, thành lập Kho Dự trữ Dầu Chiến lược để đề phòng trường hợp nguồn cung gián đoạn.
Mỹ có 4 kho dự trữ dầu chiến lược tại các địa điểm Freeport, Winnie ở Texas và Lake Charles, Baton Rouge ở Louisiana. Mỗi kho có một số hang muối (hang được đào sâu xuống khu vực có đá muối) sâu tới 1.000 mét để chứa dầu.
Cách này rẻ hơn nhiều so với việc trữ dầu trong các bể trên mặt đất và an toàn hơn vì các thành phần hóa học của muối và áp suất trong lòng đất ngăn dầu rò rỉ. Kho lưu trữ lớn nhất tại Bryan Mound gần Freeport có sức chứa lên đến 254 triệu thùng.
Vị trí các kho dự trữ dầu chiến lược của Mỹ. Đồ họa: BBC.
Tính đến ngày 13/9, 644,8 triệu thùng dầu đang được lưu trữ trong các hang này. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, người Mỹ sử dụng trung bình 20,5 triệu thùng mỗi ngày vào năm 2018 - có nghĩa là số dầu dự trữ chiến lược của Mỹ hiện nay đủ đáp ứng nhu cầu nội địa trong khoảng 31 ngày nếu nguồn cung bị gián đoạn.
Theo Luật Bảo tồn và Chính sách Năng lượng, tổng thống Mỹ chỉ có thể cho phép mở kho dự trữ dầu chiến lược nếu có "gián đoạn nguồn cung năng lượng nghiêm trọng".
Do điều kiện lưu trữ trong hang muối, mỗi ngày Mỹ chỉ có thể đưa một lượng nhỏ dầu ra khỏi hang, đồng nghĩa với việc ngay cả khi có lệnh mở kho của tổng thống, dầu dự trữ cũng phải mất gần hai tuần mới ra được thị trường. Hơn nữa, tất cả số dầu này đều chưa qua tinh chế. Chúng cần được xử lý thành nhiên liệu trước khi được sử dụng để vận hành ôtô, tàu và máy bay.
Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Rick Perry nói hôm 16/9 rằng "còn hơi sớm" khi bàn về khả năng sử dụng kho dự trữ chiến lược sau các cuộc tấn công ở Arab Saudi. Lần gần đây nhất kho được sử dụng là vào năm 2011, khi phong trào nổi dậy Mùa xuân Arab gây gián đoạn nguồn cung năng lượng, khiến các quốc gia thành viên IEA phải mở kho giải phóng 60 triệu thùng dầu.
Mỹ từng vài lần bán lượng lớn thùng dầu trong kho dự trữ. Tổng thống George H. W. Bush cho phép làm vậy trong Chiến tranh Vùng Vịnh năm 1991, trong khi con trai ông George W. Bush cho phép bán 11 triệu thùng sau bão Katrina năm 2005. Dưới thời Tổng thống Bill Clinton, 28 triệu thùng được bán vào năm 1997 để giảm thâm hụt. Năm 2017, chính quyền Trump cũng từng nêu khả năng bán một nửa kho dự trữ để giúp giải quyết thâm hụt liên bang.
Tuy nhiên, nhiều người đang nghi ngờ về tính hữu ích của việc duy trì lượng dự trữ lớn như vậy vào thời điểm sản xuất dầu đá phiến của Mỹ đang bùng nổ. Một số quan chức ở Washington còn đề nghị loại bỏ các kho dự trữ chiến lược này.
Phương Vũ (Theo BBC)