Điều gì xảy ra khi làn sóng xe điện giá rẻ ập đến và lập tức bùng nổ? Nếu giá xe rẻ, người dân mua xong chỉ cần cắm sạc vào ổ điện bất kỳ và mỗi chỗ để xe đều có một ổ cắm. Tuy nhiên dù điều kiện dễ dàng như vậy thì đâu phải ai cũng thích xe điện vì cơ bản nếu là xe giá rẻ chả bao giờ đi được xa, sạc hàng ngày khá bất tiện. Xe điện giá rẻ kiểu này có thể bán được số lượng tốt, nhưng để thay thế xe xăng thì khó.
Nhìn biểu đồ thì thấy trên thế giới xe hybrid phát triển cũng không kém xe điện tý nào, nên nhìn nhận đó là đối thủ cạnh tranh có nhiều lợi thế. Tuy nhiên xe điện sẽ bùng nổ nếu mọi người ở tương lai nhận ra đó là chiếc xe nắm giữ nhiều ưu thế, so với các xe còn lại. Nguồn: Roskill&UBS Estimates
Có hai yếu tố quyết định việc xe điện có thể trở nên phổ biến gồm giá mua và khả năng sử dụng.
Hiện giá xe điện còn khá cao so với xe xăng. Cụ thể, một chiếc xe điện về cơ bản là đắt gấp rưỡi xe xăng, vì vậy kể cả là việc sử dụng đơn giản nhờ hệ thống sạc bao phủ rộng lớn, thì người mua xe vẫn sẽ phân vân về việc chọn xe điện.
Việt Nam khá giống Trung Quốc về kết cấu hạ tầng và phân bổ dân cư. Các hệ thống sạc dành cho các khu đông dân cư đang gặp khó khăn về lắp đặt cũng như sử dụng. Kể cả bằng cách thần kỳ nào đó, những mẫu xe điện siêu rẻ xuất hiện, thì nó vẫn cần hệ thống trạm sạc đi cùng, hoặc một hệ thống ổ điện 220V rộng khắp các bãi đỗ xe, cùng với hạ tầng điện đủ cung cấp.
Thời điểm xe điện dần thay thế xe xăng sẽ là thời gian hội tụ cả hai yếu tố trên. Vậy câu hỏi là khi nào?
Thứ nhất, giá xe điện sẽ giảm. Ở giai đoạn đầu giá xe cõng theo rất nhiều thứ, từ chi phí phát triển, vật liệu... đến dây chuyền sản xuất. Nhưng về lâu dài thì các chi phí này sẽ giảm. Khi cả ngành công nghiệp phụ trợ chuyển hướng sang xe điện và các kỹ sư tìm ra cách để làm chiếc xe rẻ hơn. Pin là phần chiếm giá trị khá cao trong giá thành một chiếc xe. Có lẽ sẽ cần 5-10 năm để giá xe giảm trở thành hiện thực. Sự hỗ trợ của chính phủ, nếu có, cũng sẽ thúc đẩy việc này diễn ra nhanh hơn. Bằng các biện pháp của chính phủ, ngành công nghiệp xe điện có động lực để phát triển với tốc độ tốt hơn.
Thứ hai, hãy nói về khả năng sử dụng. Xe điện hiện phụ thuộc rất nhiều vào hạ tầng sạc. Vị trí trạm sạc, cách thức sạc sẽ ảnh hưởng to lớn đến việc liệu chiếc xe có hữu dụng thật sự, hay là một phương tiện nhiều phiền toái và bị hạn chế hành trình. Hiện, chưa có một hãng xe nào lắp trạm sạc cho xe của họ, ngoài hãng xe của Việt Nam, thế nên có thể nói câu chuyện trạm sạc ở Việt Nam còn chưa bắt đầu. Sẽ mất bao nhiêu năm để có một hệ thống trạm sạc đủ sử dụng?
Việt Nam với mặt bằng đô thị chật chội, khá khó để triển khai các vị trí sạc xe với số lượng lớn, ví dụ 200 xe trong một tòa chung cư cũng sẽ cần cỡ 100 trạm sạc qua đêm. Có lẽ sẽ cần vài năm để chính phủ quy hoạch, ban hành các quu chuẩn về điểm sạc, điểm đỗ dành cho xe điện, thậm chí cải tạo lưới điện để có thể đáp ứng nhiều xe sạc cùng thời điểm. Và trong 5-7 năm đó, có thể các kỹ sư sẽ tìm được cách để giá xe trở nên hợp lý hơn, rất nhiều, và cùng thời gian đó, thì xe điện sẽ có khả năng di chuyển nhiều hơn, sạc nhanh hơn.
Như vậy về cơ bản, nếu đáp ứng các tiêu chí trên, 7-8 năm nữa người Việt có thể sẽ chấp nhận xu hướng chuyển sang xe điện.
Vinh Nguyễn
Chuyên gia lái xe an toàn