Khi nào nên tầm soát ung thư đại trực tràng

Ung thư đại trực tràng có thể ngăn ngừa và điều trị giai đoạn sớm có hiệu quả, khả năng sống sót cao, đỡ tốn chi phí. Bệnh giai đoạn sớm thường không có triệu chứng hoặc triệu chứng mơ hồ dễ gây nhầm lẫn các bệnh khác, cần chủ động đi tầm soát ngay cả khi không có triệu chứng.

Đa số ung thư đại trực tràng xuất phát từ các khối polyp. Đó là các khối u nhỏ mọc trong lòng đại tràng hay còn gọi ruột già.

Khởi đầu các polyp là khối u lành tính. Theo thời gian polyp lớn lên và có thể trở thành ung thư. Không phải tất cả polyp đều trở thành ung thư nhưng hầu như ung thư đại tràng đều xuất phát từ polyp. Tìm và cắt bỏ các polyp trong ruột già là biện pháp hữu hiệu để ngừa ung thư đại trực tràng.

Theo bác sĩ Nguyễn Phước Lâm, Trưởng Khoa Nội soi, Bệnh viện Quốc tế City, 3 phương pháp thường dùng để tầm soát ung thư đại trực tràng gồm:

- Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân

Đây là xét nghiệm rẻ tiền, đơn giản, có độ nhạy phát hiện các khối ung thư 70-80%. Xét nghiệm máu ẩn trong phân không đặc hiệu, nếu dương tính chưa chắc có ung thư đại trực tràng. Nếu máu ẩn trong phân dương tính cần nội soi đại tràng để xác định.

- Nội soi đại tràng

Đây là phương pháp chính xác nhất nhưng thực hiện khá phức tạp. Bệnh nhân phải xổ ruột, nhịn ăn. Nội soi có thể gây đau nên thường cần gây mê. Khi nội soi đại tràng nếu phát hiện polyp, bác sĩ sẽ tiến hành cắt bỏ các khối polyp trong lúc soi.

- Nội soi đại tràng ảo

Bệnh nhân phải được xổ ruột và chụp CT Scan đa lát cắt, sau đó máy điện toán dựng hình lại lòng đại tràng. Nội soi đại tràng ảo có thể phát hiện phần lớn khối polyp trong lòng đại tràng, sau đó nội soi đại tràng (thật) để cắt polyp.

Nhiều nghiên cứu đưa ra khuyến cáo lựa chọn phương pháp tầm soát, tuổi bắt đầu, khoảng thời gian lặp lại cho các nhóm có nguy cơ bị ung thư đại trực tràng.

- Nhóm nguy cơ trung bình:

Người không có triệu chứng trên 40-50 tuổi hoặc tiền sử gia đình có người bị ung thư không thuộc huyết thống bậc một (cha mẹ, anh chị em ruột): xét nghiệm máu ẩn trong phân hàng năm, nội soi đại tràng mỗi 10 năm, nội soi đại tràng ảo mỗi 5 năm.

- Nhóm nguy cơ cao:

Có một người thân huyết thống bậc một bị ung thư đại tràng trước 45 tuổi hoặc từ 2 người thân có huyết thống bậc một bị ung thư: nội soi đại tràng mỗi 3 năm một lần, bắt đầu thực hiện 10 năm trước tuổi người thân trẻ nhất bị ung thư hoặc từ 40 tuổi trở đi.

Có một người thân huyết thống bậc một bị ung thư sau 45 tuổi: nội soi đại tràng mỗi 3 năm, bắt đầu 10 năm trước tuổi người thân trẻ nhất bị ung thư hoặc từ 50 tuổi.

Tiền sử bản thân bị polyp đại trực tràng: nội soi một năm sau cắt polyp nếu thuộc nguy cơ cao.

Tiền sử bản thân bị ung thư đại trực tràng: nội soi một năm sau phẫu thuật.

Tiền sử bản thân bị ung thư buồng trứng, ung thư nội mạc tử cung: nội soi một năm sau phẫu thuật.

- Nhóm nguy cơ rất cao:

Tiền sử gia đình có người bị đa polyp đại tràng: nội soi đại tràng sigma, xét nghiệm và tư vấn di truyền hàng năm, bắt đầu từ 12-14 tuổi.

Tiền sử gia đình bị ung thư đại tràng không đa polyp: nội soi đại tràng, xét nghiệm và tư vấn di truyền bắt đầu 10 năm trước tuổi người thân trẻ nhất bị ung thư, thực hiện định kỳ mỗi 2 năm một lần.

Người bệnh viêm loét đại tràng vô căn nên nội soi mỗi 2 năm, bắt đầu thực hiện 15 năm sau khi chẩn đoán.

Lê Phương