Uy lực khi khai hỏa tầm gần của tiểu liên Sten
Tiểu liên Sten là thứ vũ khí được các đơn vị lính Anh ưa chuộng nhất trong Thế chiến II, nhưng ít ai biết rằng nó được phát triển rất vội vã trong những ngày đầu của cuộc chiến, theo War Is Boring.
Thời điểm đó, người Anh thiếu vũ khí để đẩy lùi phát xít Đức, đến mức phải trang bị các khẩu súng trường bắn phát một cổ lổ sĩ và súng săn từ Thế chiến I cho binh sĩ. Dù sau đó quân đội Anh mua tiểu liên Thompson của Mỹ, nhu cầu nhanh chóng vượt quá nguồn cung khi Mỹ bắt đầu tham chiến.
Để giải quyết nhu cầu cấp bách này, hai nhà thiết kế vũ khí Reginald Shepherd và Harold Turpin đã hợp tác tạo ra mẫu tiểu liên đơn giản, nạp đạn bằng cơ chế khóa lùi tự do, có thể sản xuất nhanh chóng từ thép cán với giá rẻ.
Từ thiết kế của họ, nhà máy quân khí hoàng gia Enfield chế tạo khẩu tiểu liên mang tên "Sten", được ghép từ họ viết tắt của hai nhà sáng chế với tên nhà máy.
Tiểu liên Sten được sản xuất ở cả Anh và Canada từ năm 1941. Các mảnh thép cán được hàn với nhau, giũa sạch các góc cạnh và những khẩu súng hoàn chỉnh được vứt chung vào một đống. Phiên bản chế tạo ở Canada có chất lượng tốt hơn, các góc được làm mịn và dung sai tốt hơn.
Phụ nữ Anh đảm nhận công việc lắp ráp tiểu liên Sten. Ảnh: Wordpress.
Một khẩu Sten được chế tạo trong khoảng 5 giờ với chi phí 10 USD, tương đương 130 USD ngày nay. Tiểu liên Thompson được coi là tiêu chuẩn vàng khi đó có giá rất đắt, khoảng 2.300 USD hiện nay. Trong Thế chiến II, Anh và Canada đã sản xuất hơn 4 triệu khẩu Sten, chưa kể các nhóm du kích cũng thường sao chép lại vì nó rất dễ chế tạo.
Một khẩu Sten có khối lượng rỗng khoảng 3,1 kg và 4 kg khi lắp hộp tiếp đạn 28-30 viên. Nếu giữ sạch sẽ và bảo dưỡng tốt, nó sẽ là vũ khí tuyệt vời có uy lực sát thương tầm gần rất lớn.
Sten có tốc độ bắn 500 phát/phút hoặc cao hơn tùy biến thể. Súng sử dụng đạn 9x18 mm Parabellum, mẫu đạn trang bị phổ biến cho súng ngắn ở các nước châu Âu. Trên súng có một đinh tán giúp người sử dụng lựa chọn chế độ bắn. Súng có thể bắn nhiều loại đạn nên binh sĩ không gặp vấn đề về hậu cần, đặc biệt khi tập kích vào kho chứa đạn của Đức.
Có tất cả 10.000 khẩu Sten được thả dù tiếp tế cho du kích ở châu Âu và châu Á để chiến đấu chống phe Trục. Biến thể giảm thanh của súng cũng được chế tạo để phục vụ các chiến dịch bí mật.
Các phiên bản đầu tiên của súng có hai nhược điểm là thường xuyên kẹt đạn do hộp tiếp đạn bị hỏng hoặc súng bị bẩn, cùng với đó là tình trạng cướp cò dẫn tới bắn liên thanh mất kiểm soát. Về sau súng được cải tiến, đặc biệt khi nỗi lo bị xâm lược của Anh bị giảm đi và các thợ thủ công lành nghề tham gia nhiều hơn vào khâu chế tạo.
Alan Lee, một lính dù Anh trong Thế chiến II, cho biết tiểu liên Sten phát huy tối đa hiệu quả trong cận chiến ở không gian hẹp. Trong tiểu đội 10 người, các hạ sĩ quan luôn được trang bị tiểu liên Sten và hầu hết sĩ quan chỉ huy cũng sử dụng loại vũ khí này.
"Khi tiến vào một ngôi làng hay một ngôi nhà, nó luôn là một vũ khí đáng tin cậy. Không dễ tiêu diệt mục tiêu ở khoảng cách 100 m, nhưng trong cận chiến thì Sten luôn là vũ khí rất hiệu quả", Lee nói.
Tuy nhiên, sự cố kẹt đạn của khẩu Sten cũng dẫn đến nguy cơ đổ vỡ của chiến dịch Anthropoid, một trong những nhiệm vụ ám sát bí mật nhất Thế chiến II. Các điệp viên Czech (Séc) sử dụng tiểu liên Sten với mục đích ám sát Reinhard Heydrich, kẻ thành lập các đội đặc nhiệm thảm sát người Do Thái ở khu vực Đức chiếm đóng.
Năm 1942, Heydrich đang di chuyển trên một chiếc Mercedes mui trần thì một điệp viên Czech khai hỏa khẩu Sten của mình. Nhưng khẩu súng bị kẹt đạn khiến điệp viên này phải ném lựu đạn vào xe, khiến Heydrich bị thương nặng và chết trong bệnh viện vài ngày sau đó.
Một lính du kích Pháp với khẩu Sten trên tay. Ảnh: Wikipedia.
Duy Sơn