Bún riêu cua có nguồn gốc từ miền Bắc, được người Hà Nội biến thành thức quà sáng phổ biến. Theo nghệ nhân ẩm thực Nguyễn Thị Ánh Tuyết, người Hà Nội rất cầu kỳ trong cách ăn và chế biến, "vị nào cần rõ vị ấy". Nguyên liệu bát bún riêu không thể thiếu bún tươi sợi nhỏ, cua đồng, cà chua, giấm bỗng, mắm tôm, hành.
Cua đồng ngon là những con có màu xám đục, còn đủ chân, càng khoẻ luôn chỉa lên, mình mập, mai sáng bóng, ấn vào phần yếm cua không lún, nổi bọt khí. Người nấu đem rửa sạch, giã nhuyễn lọc lấy nước đun cho thịt cua nổi lên, kết dính lại. Để nước dùng đúng vị, người nấu cho hành băm nhỏ cho vào đảo với dầu hoặc mỡ cho thơm, đổ gạch cua vào chưng cho màu đẹp, rồi đem đổ vào phần nước riêu cua sôi sùng sục thêm giấm bỗng, mắm tôm, cà chua thái múi cau...
Người nấu sẽ trụng bún, khéo léo xếp nguyên liệu, chan nước dùng nóng hổi, thả thêm miếng cà chua. Bún riêu cua dùng kèm rau sống, hoa chuối thái rối, quẩy giòn... Ảnh: Nguyễn Hải
So với bát bún riêu cổ truyền, bún riêu Hà Nội nay được bổ sung thêm nhiều thành phần khác như: bắp bò xào tái, giò tai, sườn sụn, đậu phụ chiên, trứng vịt lộn, ốc... Ăn bún riêu thú vị nhất là tại những gánh hàng rong dọc phố cổ. Thực khách ngồi trên chiếc ghế bệt, bưng bát bún nóng hổi, vừa thưởng thức vừa ngắm phố phường.
Món bún này dễ ăn vào cả mùa hè lẫn mùa đông. Vị chua dịu của bún làm giải ngán mùa hè. Giữa thời tiết se se mùa đông, thực khách xì xụp bát bún riêu thêm nhiều ớt chưng sẽ tận hưởng vị cay ấm người.
Bún riêu Hà Nội hiện nay bổ sung nhiều thành phần như bò tái, trứng vịt lộn, giò. Ảnh: Ngọc Diệp
Khác người Hà Nội, người Sài Gòn nấu bún riêu với nguyên liệu đa dạng hơn, bởi món ăn là sự tổng hòa hương vị của nhiều nơi. Chuyên gia văn hóa ẩm thực Triệu Thị Chơi cho biết người Sài Gòn không quá quan trọng chuẩn mực, quy tắc trong ăn uống: "Đa số thích mang tính đương đại vào ẩm thực bằng cách biến tấu thêm nhiều nguyên liệu, gia giảm khẩu vị cho phù hợp".
Tại miền Nam, thực khách có thể tìm thấy nhiều gánh bún riêu đa dạng từ nguyên liệu lẫn cách nấu. Cơ bản gồm: bún rối, chả cua, cà chua, mắm ruốc, nước me. Ngoài ra người nấu còn thêm dầu điều để nước dùng mang màu đỏ bắt mắt. Nếu như lớp riêu cua trong bát bún riêu miền Bắc tơi xốp thì phần riêu trong bát bún kiểu miền Nam lại được trộn thêm lòng đỏ trứng và thịt xay, ép thành miếng to dày, cắt nhỏ khi ăn.
Một tô bún riêu đầy ắp những đồ ăn kèm như huyết, móng giò heo hoặc các loại chả cá, chả bò hoặc cao cấp hơn còn có tôm, mực... Mỗi quán một kiểu cách chế biến riêng, rất đa dạng và phong phú.
Ngọc Diệp