Tháng 5/1974, Ủy ban Tư pháp Hạ viện Mỹ bắt đầu phiên điều trần luận tội tổng thống Richard M. Nixon sau vụ Watergate. Bê bối này bị phanh phui sau khi 5 kẻ đột nhập vào trụ sở quốc gia của Đảng Dân chủ trong khu phức hợp khách sạn nhà ở Watergate hôm 17/6/1972 bị bắt.
FBI xác định những trợ lý thân cận của Nixon và ủy ban vận động bầu cử của ông đã tổ chức vụ đột nhập này nhắm vào đảng Dân chủ. Tuy nhiên, Nhà Trắng bị cáo buộc che đậy kết quả điều tra, cho đến khi bị truyền thông Mỹ phanh phui, dẫn đến cuộc điều tra của Hạ viện.
Ngày 23/7/1974, khi cuộc bỏ phiếu luận tội tổng thống Nixon trở thành đề tài được quan tâm nhất tại Washington, nghị sĩ đảng Cộng hòa bang Maryland Lawrence J. Hogan bất ngờ tung ra một "quả bom" trên sóng truyền hình.
"Từ sâu thẳm trái tim, tôi muốn mình có thể nói với các bạn rằng tổng thống Mỹ không làm sai điều gì, ông ấy không phạm tội gì cả. Nhưng tôi không thể nói thế", Hogan tuyên bố trong chương trình truyền hình tối hôm đó, mắt nhìn thẳng vào ống kính.
Hogan biết mình đang đặt cược tương lai chính trị của bản thân, nhưng ông không quan tâm. "Richard M. Nixon... đã thực hiện những hành vi có thể bị luận tội", ông tung ra phát biểu khiến nhiều người xem choáng váng.
Ở tuổi 48, Hogan, một cựu đặc vụ FBI, có một sự nghiệp chính trị đầy hứa hẹn và đang tranh cử chức thống đốc bang. Phong cách chính trị mang màu sắc dân túy của Hogan nhận được nhiều ủng hộ của cử tri ở Maryland cũng như của đảng Cộng hòa.
Lawrence J. Hogan, nghị sĩ đảng Cộng hòa từng ủng hộ luận tội tổng thống Richard M. Nixon. Ảnh: Washington Post.
Trong lịch sử Mỹ, có ba tổng thống từng bị xem xét luận tội là Andrew Johnson (sau khi sa thải bộ trưởng chiến tranh), Richard Nixon (bê bối Wartergate) và Bill Clinton (bê bối tình ái với thực tập sinh Nhà Trắng Monica Lewinsky). Cả ba đều gặp bất lợi vì vào thời điểm thủ tục luận tội diễn ra, các nghị sĩ đảng đối lập đang nắm quyền chi phối Hạ viện. Nixon đã quyết định từ chức trước khi Hạ viện bỏ phiếu quyết định luận tội ông.
Với thông báo bỏ một phiếu ủng hộ luận tội tổng thống Nixon, Hogan trở thành thành viên đảng Cộng hòa đầu tiên thuộc Ủy ban Tư pháp Hạ viện đứng về phe Dân chủ đòi luận tội một tổng thống thuộc đảng Cộng hòa. Ông cuối cùng trở thành thành viên đảng Cộng hòa duy nhất bỏ phiếu cho cả ba điểm luận tội tổng thống Nixon được phe Dân chủ đưa ra.
Nixon khi đó đối mặt với rất nhiều mối đe dọa và quyết định của Hogan thực sự gây sốc. Nghị sĩ này là người thường xuyên đứng về phía Nixon trong hàng loạt vấn đề trước khi cuộc điều tra luận tội tổng thống Mỹ diễn ra. Tổng thống Nixon vẫn tin Hogan sẽ bỏ phiếu "không" luận tội ông ở Hạ viện.
Quyết định của Hogan ngay lập tức bị cáo buộc có động cơ chính trị. Đội ngũ của tổng thống Nixon và các đồng minh đảng Cộng hòa cho rằng ông chỉ đang tìm cách gia tăng tiếng nói trong cuộc đua giành chức thống đốc bang Maryland. Ban đầu, trong các chuyến vận động ở Tây Maryland, gương mặt của Hogan luôn được nhận ra trước tiên mỗi lần ông tới bắt tay cử tri.
Nhưng cuộc đua thống đốc mới ở vòng sơ bộ. Đối thủ của Hogan, Louise Gore, lợi dụng tuyên bố ủng hộ luận tội mà Hogan đưa ra để chống lại ông, cáo buộc Hogan đang biến quá trình luận tội thành một "gánh xiếc truyền hình".
Nixon từ chức trước khi bị luận tội, nhưng Hogan cũng trả giá cho quyết định của mình. Hành động chống lại tổng thống Nixon của ông bị các nhân viên chiến dịch "tận tụy với đảng Cộng hòa" nhìn nhận như "sự phản bội".
"Tôi đã mất không ít bạn bè, người ủng hộ và người quyên góp", Hogan hồi năm 2015 nói trong một cuộc phỏng vấn trên sóng phát thanh. "Nhiều thành viên đảng Cộng hòa không thể tha thứ cho tôi".
Dù sau đó chiến thắng cuộc đua giành ghế lãnh đạo hạt Prince George, Hogan năm 1982 lại để thua ứng viên đảng Dân chủ Paul S. Sarbanes trong cuộc cạnh tranh cho chiếc ghế thượng nghị sĩ Mỹ.
Cựu tổng thống Mỹ Richard Nixon ở Paris, Pháp, năm 1987. Ảnh: Reuters.
Quyết định bỏ phiếu ủng hộ luận tội tổng thống Nixon đã làm trật bánh cỗ xe sự nghiệp chính trị của Hogan, nhưng ông không từ bỏ hy vọng một ngày nhìn thấy người mang họ Hogan ngồi tại hạ viện. Năm 2015, Lawrence J. Hogan Jr., con trai ông, đắc cử thống đốc bang Maryland.
Năm 2017, Hogan qua đời ở tuổi 88. Thống đốc Hogan Jr., người thỉnh thoảng chỉ trích Tổng thống Donald Trump, luôn tỏ ra tự hào mỗi lần nói về cha mình, người đã đứng lên chống lại một tổng thống cùng đảng.
Trong lễ nhậm chức lần hai hồi đầu năm, Hogan Jr. cho hay "quyết định của cha khiến ông ấy phải trả giá đắt". "Nhưng nó mang lại cho ông ấy những thứ khác giá trị hơn. Một lương tâm bình thản và một vị trí đáng tự hào trong lịch sử", Thống đốc bang Maryland nhấn mạnh.
Hogan Jr. không tiết lộ ông có ủng hộ việc luận tội Trump hay không, trong bối cảnh Hạ viện Mỹ do đảng Dân chủ kiểm soát cũng đang mở cuộc điều tra sau khi Tổng thống bị cáo buộc yêu cầu phía Ukraine điều tra đối thủ chính trị Joe Biden. Tuy nhiên, trong cuộc bầu cử năm 2016, Hogan Jr. đã không bầu cho Trump.
Vũ Hoàng (Theo Washington Post)