Gần một năm về làm dâu, Thu Hà ở Mỹ Đức, Hà Nội nói đã trải qua hàng chục lần phải nuốt cục tức vào bụng vì mẹ chồng khó tính, xét nét từ việc quét nhà không cúi lưng, rửa bát xong xếp không đều cho đến thói quen ăn mặc. Điều cô bức xúc hơn cả là mẹ muốn vợ chồng cô làm tháng bao nhiêu tiền phải báo cáo cho bà biết. Lương của con trai, bà vẫn muốn giữ như lúc chưa vợ trong khi ăn uống, chi tiêu trong gia đình bà "đếm từng đồng".
Thu Hà không chịu còn chồng cô thì muốn chiều lòng mẹ cho êm xuôi. Sau mỗi lần ấm ức, hễ ai nhắc đến nhà chồng, cô lại được dịp tuôn ra kể khổ.
Khi Hà tâm sự với người bạn thân qua điện thoại, vô tình mẹ chồng nghe được. Bà đòi đuổi vợ chồng cô ra ngoài. Chồng cô nghe chuyện vợ nói xấu nhà mình với người ngoài nên nổi đóa, không khí gia đình như một thùng thuốc súng, chực nổ. "Hết giờ, tôi chẳng muốn về nhà, cảm giác thật khó thở", cô nói.
Sợ rủi ro khi chia sẻ với những người xung quanh, Hà lập tài khoản ảo lên Facebook tâm sự. Cô như cá về với nước khi mạng xã hội gặp hàng trăm hội nhóm dành cho phụ nữ tâm sự chuyện gia đình, hôn nhân, chuyện mẹ chồng nàng dâu. Mỗi nhóm có hàng chục, trăm nghìn, thậm chí lên cả triệu thành viên. Đa phần các bài viết đều là trải nghiệm buồn về cảnh làm vợ, làm dâu.

Ảnh minh họa: Pexels
Ông Hoàng Anh Tú, admin một diễn đàn về hôn nhân có gần 140.000 thành viên, cho biết trong nhóm có tới 93% là phụ nữ. Ngày nào ông cũng phải duyệt bài tâm sự của những chị em giống như Hà, nhận mình là nạn nhân của mẹ chồng và gia đình nhà chồng.
"Số bài kể tội nhiều đến nỗi tôi phải thanh lọc hàng loạt thành viên nữ lạm dụng 'quyền con dâu' để bình luận hiếu chiến về mẹ chồng", ông nói.
Mâu thuẫn mẹ chồng - con dâu là chuyện không khó gặp trong đời sống gia đình Việt. Nghiên cứu của tác giả Lê Ngọc Lan (Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới) cho hay, trong mối quan hệ mẹ chồng và nàng dâu, hơn 30% con dâu cho biết không hợp tính mẹ chồng. Con số này ở mẹ chồng là 9,5%. Có đến 85% mẹ chồng cho rằng con dâu không thể hiện tình cảm như bà mong muốn. Có 37,7% mẹ chồng nói con dâu vô tâm, 18,2 % không ngăn nắp, gọn gàng, 16,9% thiếu tôn trọng bố mẹ chồng.
Các yếu tố gây mâu thuẫn thường là thói quen sinh hoạt hàng ngày, cách nói năng, cách dạy cháu.
Nguyên nhân của thực trạng này, theo ông Tú chủ yếu xuất phát từ định kiến "mẹ chồng - nàng dâu" không hòa hợp ăn sâu vào tư tưởng của phụ nữ. Ngay khi bước chân về nhà chồng, các nàng dâu đã định hình sẵn trong đầu tư tưởng đó và liên tục cảnh giác. Hậu quả là chỉ một chút không vừa ý với mẹ chồng, các cô đã có thể than thở, kể tội.
Theo bà Nguyễn Thị Tâm, chuyên gia tâm lý 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tình yêu - hôn nhân - gia đình, cứ 100 phụ nữ thì 90 người có thói quen kể tội nhà chồng nhưng không thể chỉ đổ lỗi cho các cô vợ. Trước nay, chỉ phụ nữ mới phải đi làm dâu, phải thích nghi với khác biệt nhà chồng. Có nhiều gia đình chồng thực sự xét nét, khó tính khiến nàng dâu bức xúc, buộc phải bày tỏ.
"Nếu đàn ông ở rể nhiều như phụ nữ chắc cũng không ít người kể tội, nói xấu nhà vợ", bà Tâm nói.
Theo chuyên gia, "kể tội nhà chồng" là một cách để phụ nữ được giải tỏa những ấm ức trong lòng. Tuy nhiên, sai lầm của hầu hết nàng dâu, nguyên nhân của những cuộc đại chiến gia đình là kể lể quá rộng rãi, chia sẻ với những người không đáng tin, người thiếu hiểu biết và không khách quan.
"Nói xấu ai thì thể nào cũng đến tai người đó, phát ra năng lượng tiêu cực sẽ lại nhận tiêu cực gấp đôi, gây đổ vỡ mối quan hệ", bà Tâm cảnh báo.
Dù đã rất cố gắng chiều lòng mẹ chồng nhưng, Quách Kiều (ở Phủ Lý, Hà Nam) vẫn bị chê "ở nhà thì bừa bộn, ra đường điệu đà như công đực". Tâm sự với chồng nhưng không được chia sẻ, chị lên nhóm chat của hội chị em đồng nghiệp ở công ty kể tội.
Không chỉ mẹ chồng, anh Ngọc Chinh (chồng chị) cũng được nhắc "chỉ là thằng trẻ con to xác, là loại bù nhìn không biết phụ việc nhà, cũng không biết bảo vệ vợ". Vô tình mượn điện thoại của vợ, anh chồng đọc được.
"Tôi không ngờ vợ lại nghĩ về gia đình mình như vậy", anh Chinh nói. Anh lớn tiếng với vợ về việc này. Cả hai cãi nhau tay đôi, vô tình bị mẹ anh nghe thấy. Một thời gian dài, cả nhà chồng thay đổi thái độ với Kiều.
Dù sau đó vợ chồng làm hòa nhưng những dịp cuối năm, nghỉ lễ, thay vì tham gia vui vẻ với công ty chị Quách Kiều như trước, anh Ngọc Chinh ở nhà. Hậu quả nặng nề hơn, không biết từ miệng ai, trong công ty nhiều người biết chuyện nhà Kiều, thậm chí kể với những phiên bản khác nhau. Có người gặp Kiều vài lần nhưng đã tỏ ra thương cảm cho chị "vì lấy phải người chồng tồi".
"Đúng là lỗi của tôi, tự nhiên vạch áo cho người xem lưng", chị nói.
Chuyên gia Nguyễn Thị Tâm cho rằng phụ nữ đôi khi nói ra chỉ để xả stress, trong bụng không nghĩ gì, nhưng người chồng hoặc người nhà chồng bị nói xấu chắc chắn thấy tổn thương, bức xúc.
Bà khuyên phụ nữ cần tôn trọng gia đình chồng, biết cách ứng xử, quản lý và kiểm soát tốt cảm xúc. Thay vì nói xấu, kể tội, nên nói thẳng với người mình khó chịu khi có ấm ức. "Phụ nữ Việt Nam hay được ca ngợi là giỏi chịu đựng, biết hy sinh, nhưng vì vậy dẫn đến dồn nén, dễ xảy ra hành động không kiểm soát", bà Tâm nói.
Muốn giải quyết một vấn đề khách quan, người làm vợ, làm dâu cần soi xét lại mình trước. Trường hợp không sai thì phải giải thích, không nên ăn thua đủ với nhà chồng. Quan trọng là thấu hiểu nhau để giải quyết khúc mắc.
Chuyên gia khẳng định, các thành viên trong gia đình chồng cũng cần hiểu khi đã kết hôn, con dâu cũng là người nhà mình. "Cần bao dung với sự khác biệt, bản chất nàng dâu tốt là được", bà Tâm nói.
Giờ mối quan hệ của Thu Hà và mẹ chồng đã không căng thẳng như trước, khi hai người sống riêng. Tuy nhiên, chuyện nàng dâu nói xấu mình, mẹ chồng vẫn ghim trong lòng, thỉnh thoảng bóng gió nhắc đến khiến tình cảm khó ấm lên.
Phạm Nga
*Tên nhân vật trong bài đã thay đổi.