Kế hoạch được Quốc Vụ viện Trung Quốc công bố hôm 16/3, gồm 8 điểm, tập trung ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng thu nhập, hỗ trợ khả năng chi tiêu, nâng cao tiêu dùng dịch vụ và cải tiến các mặt hàng chủ lực.
Cụ thể, để tăng thu nhập cho người dân, giới chức định mở rộng các chương trình hỗ trợ việc làm và trợ cấp thất nghiệp, kêu gọi "tăng lương tối thiểu một cách khoa học và hợp lý".
Các lĩnh vực từ truyền thống như nhà ở, ôtô đến các ngành tiêu dùng mới nổi như sản phẩm ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), kinh tế tầm thấp (low-altitude economy) - sản xuất phương tiện bay dân dụng, không người lái - và du lịch người cao tuổi (silver tourism) đều được khuyến khích.
Đối với tiêu dùng dịch vụ, kế hoạch đề xuất tối ưu hóa các dịch vụ chăm sóc trẻ em và người cao tuổi, đồng thời dần mở rộng danh sách các quốc gia được miễn thị thực nhằm thúc đẩy du lịch. Các khu vực có tài nguyên băng tuyết dồi dào được hỗ trợ để phát triển thành điểm đến du lịch mùa đông tầm cỡ quốc tế.
Người tiêu dùng mua sắm rau quả tại siêu thị ở Bắc Kinh, Trung Quốc ngày 17/10/2024. Ảnh: Reuters
Trung Quốc sẽ đẩy nhanh phát triển và ứng dụng các công nghệ, sản phẩm mới như xe tự hành, thiết bị đeo thông minh, video siêu nét, giao diện não - máy tính, robot và sản xuất in 3D, nhằm tạo ra các lĩnh vực tiêu dùng tăng trưởng cao.
Giới chức cũng cam kết "bình ổn thị trường chứng khoán" và "đẩy nhanh thu hút vốn dài hạn" để tăng thu nhập tài chính, coi thị trường cổ phiếu là một nguồn tài sản thay thế cho các hộ gia đình trong bối cảnh thị trường bất động sản suy yếu.
Bằng cách liên kết tiêu dùng với các mục tiêu xã hội rộng lớn hơn như cải thiện dịch vụ chăm sóc người già, hỗ trợ trẻ em và cân bằng giữa công việc - cuộc sống, kế hoạch này cho thấy Trung Quốc đang coi tăng trưởng tiêu dùng không chỉ là mục tiêu kinh tế, mà còn là phương tiện để nâng cao chất lượng sống, theo Xinhua.
Kế hoạch đã được gửi tới các địa phương và bộ ngành, trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng tại Trung Quốc chịu tác động tiêu cực những năm gần đây do đại dịch và suy thoái bất động sản. Cùng với đó, căng thẳng thương mại leo thang với Mỹ đang đe dọa ngành xuất khẩu nước này.
"Kế hoạch hành động đặc biệt" được công bố chỉ một tuần sau báo cáo công tác của Thủ tướng Lý Cường tại kỳ họp quốc hội, nhấn mạnh nhu cầu kích thích chi tiêu hộ gia đình để giảm bớt tác động của nhu cầu bên ngoài suy yếu. Trước đó, Bắc Kinh đã công bố phân bổ 300 tỷ nhân dân tệ (41,5 tỷ USD) hỗ trợ thu cũ đổi mới xe điện, đồ gia dụng và các mặt hàng khác.
Louise Loo, Kinh tế trưởng phụ trách Trung Quốc tại Oxford Economics nhận xét kế hoạch này có trọng tâm đúng vào các vấn đề "thượng nguồn" như hỗ trợ thu nhập, cho thấy chính phủ đang rất nhạy bén với tình hình nhu cầu nội địa yếu.
Năm nay, Trung Quốc đặt mục tiêu GDP tăng khoảng 5%, tương đương 2024. Theo Reuters, Bắc Kinh đang chịu áp lực ngày càng lớn trong việc đưa ra các biện pháp kích cầu nội địa để ngăn áp lực giảm phát, giảm sự phụ thuộc vào xuất khẩu và đầu tư để tăng trưởng.
Dữ liệu do Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS) công bố hôm 17/3 cho thấy bức tranh kinh tế hai tháng đầu năm sáng - tối đan xen. Doanh số bán lẻ tăng 4%, cao hơn mức tăng 3,7% của tháng 12 và dự báo 3,8% theo khảo sát của Bloomberg.
Doanh số bán đồ gia dụng và thiết bị nghe nhìn tăng 10,9%. Dịch vụ ăn uống tăng 4,3%, thúc đẩy bởi kỳ nghỉ lễ kéo dài 8 ngày Tết Nguyên đán. Phòng vé Trung Quốc thu về kỷ lục nhờ bộ phim hoạt hình ăn khách "Na Tra 2".
"Tăng trưởng doanh số bán lẻ khá tốt, phản ánh vai trò quan trọng của các khoản trợ cấp trong việc thúc đẩy doanh số đồ gia dụng và điện thoại di động", Tianchen Xu, nhà kinh tế cấp cao tại Economist Intelligence Unit, nhận định.
Tuy nhiên, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) giảm mạnh hơn dự báo của giới phân tích. Ông Xu cảnh báo tác động của gói trợ cấp 300 tỷ nhân dân tệ có thể "mờ dần theo thời gian", với minh chứng doanh số ôtô giảm trong hai tháng đầu năm. Do đó, sự xuất hiện của kế hoạch hành động đặc biệt trong kích cầu là cần thiết.
Ngoài ra, sản lượng công nghiệp trong hai tháng tăng 5,9% so với cùng kỳ, thấp hơn mức 6,2% của tháng 12. Xuất khẩu cũng chậm lại đáng kể. Bất động sản vẫn trì trệ, với mức giảm 9,8% so với cùng kỳ.
Goldman Sachs đánh giá tác động tích cực từ việc các nhà xuất khẩu đẩy mạnh giao hàng vào cuối năm ngoái. Trong khi, ảnh hưởng tiêu cực từ thuế quan cao hơn của Mỹ có thể đã bắt đầu phát huy tác động. "Dữ liệu tháng 1-2 và chỉ số theo dõi tần suất cao của chúng tôi cho thấy đà tăng trưởng GDP theo quý trong quý I có dấu hiệu chững lại so với quý IV/2024", ngân hàng này dự báo.
Kinh tế trưởng Louise Loo tại Oxford Economics nhận định các dữ liệu đầu năm cho thấy sản xuất tại Trung Quốc vẫn "tương đối ổn định" nhưng nhu cầu trong nước cần được "tăng cường hơn nữa để ngăn chặn áp lực giảm phát kéo dài".
Theo Zou Yunhan, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Thông tin Quốc gia Trung Quốc, tiêu dùng đóng vai trò ngày càng quan trọng trong thúc đẩy tăng trưởng nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc khai thác tối đa tiềm năng chi tiêu của người dân.
Ông Zou kêu gọi sự phối hợp từ tất cả lĩnh vực để triển khai đầy đủ kế hoạch hành động và đảm bảo hiệu quả thực thi. "Dưới sự dẫn dắt của đổi mới và các chính sách hỗ trợ, thị trường tiêu dùng Trung Quốc đang trên đà tăng trưởng ổn định trong năm nay. Những cơ hội mới đang xuất hiện, mang đến động lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế chất lượng cao của đất nước", ông nói trên Xinhua.
Dự báo cả năm 2025, một số chuyên gia nhận định động lực tăng trưởng có thể không đồng đều. Theo Zichun Huang, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics, đà phục hồi sẽ tiếp tục những tháng tới nhưng với những trở ngại lớn mà kinh tế Trung Quốc đối mặt, khó có thể cải thiện trong ngắn hạn.
"Rủi ro của nền kinh tế là thiệt hại do thuế quan cao hơn của Mỹ đối với hàng xuất khẩu Trung Quốc có khả năng sẽ xuất hiện trong dữ liệu thương mại vài tháng tới", Zhiwei Zhang, Kinh tế trưởng tại Pinpoint Asset Management, dự báo.
Phiên An (theo Reuters, Nikkei, Xinhua)