Jean-Paul Belmondo - tài tử gạo cội của điện ảnh Pháp - mất hôm 6/9 sau một thời gian ốm nặng ở tuổi 88. Sức khỏe ông suy giảm những năm gần đây sau một cơn đột quỵ. Tưởng nhớ tài tử, tổng thống Emmanuel Macron viết trên mạng xã hội rằng nước Pháp mất một "bảo vật quốc gia".
Jean-Paul Belmondo thời trẻ. Ảnh: Photofest
Theo Variety, Belmondo đã có thể trở thành một diễn viên sân khấu thành công. Ông từng nộp đơn ba lần trước khi được nhận vào trường nghệ thuật Conservatoire de Paris. May mắn cho điện ảnh thế giới, Belmondo sớm tìm kiếm được thành công trên màn ảnh nhờ Breathless (1960) của đạo diễn Jean-Luc Godard, bộ phim được đánh giá mở ra phong trào điện ảnh New Wave ở Pháp. Ông lột tả vai xã hội đen theo cách khác biệt với các đồng nghiệp ở quê hương. Ông diễn các hành động tội ác một cách ngẫu hứng trên màn ảnh, không tạo cảm giác kịch cho người xem. Belmondo cũng gây ấn tượng vớì hình ảnh nam thanh niên bất cần, phản kháng xã hội.
Người yêu điện ảnh có thể bắt gặp những "bản sao" Belmondo trong chiều dài lịch sử điện ảnh. Warren Beatty từng thử tái hiện thần thái của Belmondo trong Bonnie & Clyde (1967). Cảnh De Niro tự nói chuyện với bản thân trước gương trong Taxi Driver (1976) cũng lấy cảm hứng từ Breathless và The Thief of Paris. That Man From Rio của Belmondo cũng truyền cảm hứng cho Steven Spielberg sáng tạo nhân vật Indiana Jones. Năm 2013, đạo diễn Quentin Tarantino từng vinh danh ông tại LHP Lumiere: "Tên Belmondo vượt qua giới hạn một ngôi sao. Nó như trở thành một từ tượng trưng cho nguồn sinh lực dồi dào, cho thần thái hấp dẫn và sức mạnh ý chí. Nó đồng nghĩa với từ siêu ngầu".
Trailer "Breathless". Video: Youtube UniFrance
Dù thường gắn liền với New Wave, Belmondo không đóng nhiều dự án thuộc phong trào điện ảnh này. Ông góp mặt trong ba phim của Jean-Luc Godard. Pierrot le Fou - dự án cuối cùng giữa hai người - mang đến một nhân vật trái ngược tên tội phạm bất cần trong Breathless. Trong quãng thời gian đó, Belmondo cũng tham gia một số phim với Claudia Cardinale, Sophia Loren và được khán giả thế giới đón nhận nồng nhiệt.
Belmondo được nhận xét thẳng thắn khi làm việc, không ngại mất lòng người khác để bảo vệ quan điểm hay đồng nghiệp. Tài tử từng hợp tác ăn ý với nhà làm phim Jean-Pierre Melville. Trong Leon Morin, Priest, ông vào vai một tu sĩ sùng đạo. Lòng tin thần thánh bị thử thách bởi một cô gái trẻ xinh đẹp nhưng hoài nghi mọi thứ do Emmanuelle Riva thủ vai. Belmondo và Melville cũng hợp tác trong Le Doulos, một bộ phim đề tài tội phạm được Quentin Tarantino mô tả là kịch bản ưa thích nhất của ông.
Tuy nhiên, mối quan hệ đó đổ vỡ sau dự án phim thứ ba L’aîné des Ferchaux. Melville trở nên thô lỗ với các diễn viên trên trường quay. Một lần, nhà làm phim người Pháp xúc phạm tài tử gạo cội Charles Vanel vì không thích một tình tiết trong kịch bản. Belmondo bênh vực bạn diễn và định hành hung Melville. Hai người từ đó không nói chuyện với nhau. Melville từng mời Belmondo đóng một vài dự án nhưng không thành công.
Tranh cãi vô tình giúp Melville tìm được một chàng thơ mới - Alain Delon, người được ví như một phiên bản hiện đại hơn của Belmondo. Giới phê bình nhận xét hai người mang hai nét đẹp đối lập. Delon thiên về vẻ lạnh lùng, điển trai. Trong khi đó, Belmondo chinh phục khác giả với nụ cười nhoẻn miệng, vừa mang vẻ du đãng nhưng cũng rất cuốn hút.
Belmondo trong "Le Doulos". Ảnh: Everett Collection
Bên cạnh thành công thương mại, Belmondo tích cực thử nghiệm các kỹ thuật diễn xuất trên màn ảnh. Ở cuối phim That Man From Rio, ông phá vỡ quy luật "bức tường thứ tư" của điện ảnh và hướng ánh mắt thẳng về phía người xem trong rạp. Hàng năm, Belmondo nhận lời đóng một vài dự án gây tranh cãi, vào vai những nhân vật có tính cách nhiều góc cạnh. Ông cũng thường tự thực hiện các cảnh quay nguy hiểm không cần đóng thế như trong The Professional hay Ace of Aces.
Belmondo (trái) trong "That Man From Rio". Ảnh: Everett Collection
Trong thập kỷ 1970, ông đã là một biểu tượng của điện ảnh Pháp, với những vai diễn được đo ni đóng giày. Giới phê bình nhận xét phong độ diễn xuất của ông giai đoạn này dần sa sút. Tuy nhiên, ngay khi không quá cố gắng, Belmondo vẫn đem tới sức hấp dẫn khó cưỡng với khán giả. Người ta dễ dàng tin và bị cuốn theo mọi lời ông nói trên màn ảnh.
Để diễn tả sức ảnh hưởng của nam diễn viên, đạo diễn Quentin Tarantino nói: "Khi quay Breathless, Belmondo là người ngước lên hình ảnh của Humphrey Bogart. Trong 20 năm tới, mỗi khi một sinh viên hay người yêu phim dán ảnh thần tượng trên tường, người trong tấm hình đó là Jean-Paul Belmondo. Chúng ta đều ước một lần được như ông ấy".
Jean-Paul Belmondo sinh năm 1933 tại vùng ngoại ô Neuilly-sur-Seine, là con trai của nhà điêu khắc Paul Belmondo. Ông từng hai lần kết hôn nhưng đều ly dị, trong đó có cuộc hôn nhân dài bảy năm với Ursula Andress, người nổi tiếng với vai Bond girl trong Dr. No (1962). Belmondo có bốn con, trong số đó là Paul Belmondo - tay đua xe nổi tiếng. Con gái lớn Patricia mất trong trận hỏa hoạn năm 1994. Con út sinh năm 2003 khi nam diễn viên 70 tuổi. Người tình cuối cùng của Belmondo là cựu người mẫu Playboy Barbara Gandolfi, kém ông 42 tuổi. Mối tình kết thúc bằng vụ bê bối năm 2012 khi cô bị kết tội lừa đảo nam diễn viên số tiền 200.000 euro.
Phương Mai (theo Variety)