"Đây là thời điểm thích hợp để tiến hành chiến tranh", tiến sĩ Andrew Tan, chuyên gia Viện Nghiên cứu chiến lược quốc phòng Singapore, nói. "Trong bối cảnh cuộc chiến chống khủng bố, lựa chọn một giải pháp quân sự sẽ không gây thiệt hại gì về mặt ngoại giao".
Phương thức của Mỹ sử dụng vũ lực vượt trội để chống lại đối thủ yếu kém hơn về công nghệ đang là hình mẫu để các nước khác học tập trong cuộc chiến chống quân phiến loạn. Những tuần gần đây, các sĩ quan cao cấp Indonesia tỏ ý hy vọng sẽ ganh đua với thắng lợi của Washington tại Iraq.
Cả Jakarta và Manila đang đẩy mạnh chiến dịch quân sự chống lực lượng nổi loạn, làm số thương vong của cả thường dân và phiến quân tăng cao tới mức chưa từng có. Hôm 18/5, Tổng thống Indonesia tuyên bố thiết quân luật ở Aceh, còn binh lính Philippines mở màn chiến dịch nhằm vào Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Moro (MILF).
Indonesia dự định sẽ đưa 50.000 lính tới tỉnh Aceh, chống lại khoảng 5.000 phiến quân thường sử dụng chiến thuật đánh úp và có khả năng trà trộn vào dân thường, nơi họ nhận được ủng hộ rộng rãi.
Trong khi đó, chính quyền Bush quyết định tăng cường quan hệ quân sự ở khu vực được coi là trọng yếu với cuộc chiến chống khủng bố. Tuy nhiên, tiến sĩ Tan và các nhà phân tích khác cảnh báo Philippines và Indonesia sẽ phạm sai lầm nếu cho rằng một chiến dịch quân sự chóng vánh có thể giải quyết được các cuộc xung đột kéo dài lâu nay trên lãnh thổ của họ.
"Quân đội Indonesia rút ra bài học từ Iraq, nhưng đó là bài học sai lầm. Tôi không rõ chiến dịch quân sự sẽ giúp Jakarta lấy lại quyền kiểm soát Aceh như thế nào. Tôi chỉ thấy chính phủ kéo dài tình trạng oán giận của dân chúng, để phiến quân tiếp tục khai thác và đòi độc lập".
Indonesia đương đầu với GAM từ giữa thập kỷ 1970. Mỗi thắng lợi quân sự luôn đi kèm với tổn thất về sinh mạng dân thường. Trong thời kỳ áp dụng thiết quân luật gần đây nhất ở Aceh (chấm dứt vào năm 1998), khoảng 10.000 người thiệt mạng, trong đó hơn một nửa là thường dân. Đất nước Philippines với phần đông dân số theo Thiên Chúa giáo đã chống lại phiến quân Hồi giáo trên hòn đảo phía nam Mindanao thậm chí còn lâu hơn. Nhưng hoà đàm với MILF một lần nữa lại đổ vỡ trong tuần qua. Các chiến dịch ở Mindanao cũng đẩy người Hồi giáo ngày một xa chính phủ. Trong khi đó, các nhà phân tích cảnh báo về hậu quả lâu dài. Chiến dịch quân sự có thể làm suy yếu các tổ chức phiến loạn, nhưng nó để lại sự chán ghét mà những phần tử quá khích sẽ lợi dụng.
Theo thoả thuận hoà bình giữa chính phủ và GAM đã được ký kết hồi tháng 12/2002, các quan sát viên quốc tế sẽ đảm bảo hoà bình. Các đồng minh của Indonesia, đặc biệt là Nhật Bản và Mỹ, cam kết tài trợ chi phí tái thiết tỉnh Aceh, nơi có nguồn dầu mỏ và khí đốt. Tuy nhiên, các tướng lĩnh cao cấp cảnh báo GAM sẽ lợi dụng lệnh ngừng bắn để củng cố lực lượng, và đàm phán với tổ chức này trên diễn đàn quốc tế chỉ tạo tính hợp pháp cho phiến quân mà thôi. Ở mức độ nào đó, họ đã đúng. GAM hiện nay có vẻ mạnh hơn thời kỳ trước khi lệnh ngừng bắn được ký kết.
Nguyễn Hạnh (theo CSM)