Chiều 24/7, hai bản án của TAND quận Gò Vấp và TAND TP HCM trước đó xử ông Lê Văn Dư, 42 tuổi, và các đồng bị đơn thua kiện tranh chấp 674 m2 đất với nguyên đơn Phan Quý (67 tuổi, cựu cán bộ VKSND TP HCM) bị huỷ.
Hồ sơ vụ án được giao cho TAND quận Gò Vấp xét xử lại theo hướng "công nhận hợp đồng mua bán giữa ông Phan Quý và các bị đơn" - tức ông Dư và các đồng bị đơn thắng kiện. Quyết định này của Ủy ban thẩm phán được đưa ra sau hơn một tuần Chánh án TAND Cấp cao ban hành kháng nghị.
Ông Lê Văn Dư (trái) và người cháu chờ quyết định của toà giám đốc thẩm, chiều 24/7. Ảnh: Hải Duyên.
Theo HĐXX giám đốc thẩm, quan hệ tranh chấp trong vụ án là tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, TAND TP HCM xử phúc thẩm xác định đây là tranh chấp quyền sử dụng đất nhưng khi tuyên án lại không công nhận hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất là mâu thuẫn, không phản ánh đúng bản chất.
Lý do ông Quý khởi kiện yêu cầu tòa tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu là: các bị đơn tự ý chuyển nhượng đất qua lại cho nhau và xây dựng trái phép trên đất, không được sự đồng ý của nguyên đơn. Việc này là không có căn cứ bởi hành vi xây dựng không phép thuộc thẩm quyền của cơ quan hành chính, không ảnh hưởng quyền lợi của nguyên đơn; các bị đơn đã thanh toán tiền, nhận đất và sử dụng nhiều năm nhưng nguyên đơn không tranh chấp.
Quyết định của toà giám đốc thẩm cho rằng, TAND quận Gò Vấp và TAND TP HCM chấp nhận một phần, hoặc toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn, đều không đúng pháp luật. Thời điểm phát sinh tranh chấp, nguyên đơn đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên hợp đồng chuyển nhượng giữa các bên không được coi là vô hiệu do vi phạm điều kiện chưa có quyền sử dụng đất hợp pháp, không có công chứng chứng thực.
Toàn bộ 674 m2 đã được các bên thống nhất chuyển nhượng cho ông Dư, đảm bảo điều kiện tách thửa theo quy định. Hình thức và nội dung của hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa các bên đương sự đã xác lập, đang thực hiện thì phát sinh tranh chấp. Do đó, cần áp dụng quy định tại khoản 2 Điều 129 Bộ luật Dân sự năm 2015 để giải quyết và chấp nhận yêu cầu phản tố của ông Dư, công nhận hợp đồng các bên đã ký.
Khu đất 674 m2 ở quận Gò Vấp các bên đang tranh chấp. Ảnh: Hải Duyên.
Hồ sơ vụ án thể hiện, vợ chồng ông Quý có 3.500 m2 đất trồng cây hàng năm tại phường 15, quận Gò Vấp. Ngày 3/2/2002, họ bán cho ông Sĩ 500 m² đất bằng giấy tay giá 500 triệu đồng. Đến tháng 4/2009, vợ chồng ông Quý tiếp tục bán cho ông Dư và người cháu mỗi người 87 m² bằng giấy tay, giá 435 triệu đồng.
Ông Dư sau đó mua lại toàn bộ phần đất của người cháu và ông Sĩ, lập hợp đồng nhưng không công chứng. Đến năm 2017, ông Quý cho rằng, khi bán đất đã thỏa thuận với các bị đơn "hợp đồng chưa được công chứng nên các bên không được làm thay đổi hiện trạng đất". Nhưng ông Dư đã xây dựng trái phép trên phần đất diện tích 674 m2 nên đề nghị UBND phường xử lý.
Đồng thời, tháng 6/2017, ông Quý khởi kiện ông Dư cùng người cháu, ông Sĩ, ra TAND quận Gò Vấp, yêu cầu tòa tuyên 3 hợp đồng chuyển nhượng đất trước đây vô hiệu; công nhận 647 m² thuộc quyền sở hữu của ông Quý và ông sẽ trả lại tiền nhận trước đó là 1,36 tỷ đồng. Lúc này, giá trị khu đất là hơn 10 tỷ đồng.
Hồi tháng 11 năm ngoái, TAND quận Gò Vấp xử sơ thẩm, tuyên chấp nhận một phần yêu cầu của nguyên đơn, hủy hợp đồng chuyển nhượng đất giữa ông Quý với ông Sĩ, công nhận 500 m² đất này cho vợ chồng ông Quý. Bởi thời điểm bán đất vợ chồng ông Quý chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng. Toà buộc vợ chồng ông Quý phải thanh toán cho vợ chồng ông Dư hơn 5,5 tỷ đồng (tương đương giá trị 500 m2 vợ chồng ông Quý nhận lại theo định giá); buộc gia đình ông Dư và những người đang ở trên khu đất phải hoàn trả lại cho vợ chồng ông Quý.
Đồng thời, HĐXX cũng chấp nhận một phần yêu cầu phản tố của ông Dư, công nhận hai hợp đồng chuyển nhượng đất giữa ông Quý với người cháu, và ông Dư, tổng cộng là 174 m2. Ông Dư được quyền liên hệ với các cơ quan có thẩm quyền để tách thửa, đăng ký quyền sử dụng đất với 174/674 m2 đã mua.
Bản án này bị các bên kháng cáo, VKSND quận Gò Vấp kháng nghị.
Hôm 1/7, TAND TP HCM xử phúc thẩm tuyên bác kháng nghị của VKS và kháng cáo của bị đơn, chấp nhận toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn. Tòa buộc bị đơn phải trả lại toàn bộ 674 m2 đất cho ông Quý. Ông Quý có nghĩa vụ trả lại phần tiền đã nhận của các bị đơn cùng lãi suất đến ngày giải quyết vụ án.
Theo HĐXX phúc thẩm, đây là vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất. Phần diện tích đất ông Dư nhận chuyển nhượng từ ông Quý cũng như mua lại của người cháu, ông Sĩ, chưa được đăng ký với cơ quan có thẩm quyền và chưa được cấp giấy chứng nhận. Hơn nữa, theo các tài liệu từ cơ quan chức năng, ông Dư đã xây dựng trái phép trên phần đất mua lại của ông Quý và bị buộc tháo dỡ. Do đó, hợp đồng mua bán giữa nguyên đơn với các bị đơn là vô hiệu...
Bản án chưa tuyên xong, các bị đơn bức xúc la hét phản đối. Bà Hiệp (vợ ông Dư, người có quyền, nghĩa vụ liên quan) lao ra khỏi phòng xử định nhảy lầu nhưng được lực lượng bảo vệ tòa kịp thời ngăn cản.
Hải Duyên