Máy bay Boeing 737 MAX 9 mang số hiệu 1282 của hãng hàng không Alaska Airlines hôm 5/1 cất cánh từ sân bay Portland, bang Oregon, đến Ontario, California. Chỉ 20 phút sau, chiếc máy bay chở 177 người phải hạ cánh khẩn cấp, khi một phần trên thân máy bay, nằm ở vị trí giữa cánh và đuôi, bật tung giữa trời. Phần thân bị bung là tấm kim loại được bắt ốc để thay thế cửa thoát hiểm.
Sự cố đã châm ngòi cho các cuộc điều tra liên bang đối với Boeing và khiến giám đốc điều hành David Calhoun phải từ chức cuối tháng 3. Ban giám đốc Boeing cho biết họ sẽ tập trung vào chất lượng sản xuất ở nhà máy thay vì tốc độ hoàn thành sản phẩm. Công ty cũng đang đàm phán mua lại Spirit nhằm kiểm soát vấn đề phát sinh về chất lượng sản phẩm của nhà cung cấp.
"Trong nhiều năm qua, chúng tôi đã ưu tiên cho việc bàn giao đúng hạn hơn là đảm bảo quy trình sản xuất. Điều đó phải thay đổi. Đội ngũ lãnh đạo đã nhận ra điều này sau sự cố ngày 5/1", Brian West, giám đốc tài chính của Boeing, nói gần đây.
Phần thân máy bay biến mất trên chuyến bay của Alaska Airlines ở thành phố Portland, bang Oregon, Mỹ ngày 5/1. Ảnh: Reuters
Khi Calhoun tiếp quản vị trí giám đốc điều hành công ty vào tháng 1/2020, ông hứa hẹn cải thiện mức độ an toàn và tiêu chuẩn kỹ thuật của máy bay. Hai vụ tai nạn thảm khốc năm 2018 và 2019 của dòng 737 MAX 8 đã khiến 346 người thiệt mạng và khiến dòng máy bay này bị đình chỉ bay 21 tháng kể từ tháng 3/2019.
Sau đó, đại dịch Covid-19 bùng phát khiến các chuyến bay đình trệ, đồng thời buộc các nhà máy của Boeing, đối thủ Airbus và nhà cung cấp như Spirit, đơn vị chế tạo một số bộ phận khung thân máy bay, phải tạm dừng sản xuất.
Đến năm 2022, công ty đối mặt nhiều áp lực để đáp ứng nhu cầu tăng vọt về những chiếc máy bay mới khi du lịch bùng nổ hậu đại dịch. Boeing đã tuyển hàng nghìn nhân viên mới và tăng đều sản lượng 737 MAX. Ông Calhoun đã đặt ra những mục tiêu tài chính dựa trên ước tính về năng suất sản xuất cao hơn.
Năm ngoái, các nhà máy của Boeing đã làm việc không ngừng nghỉ để trở lại mức sản xuất trước khi dòng MAX gặp sự cố. Boeing đã bàn giao 580 chiếc 737 vào năm 2018, năm xảy ra vụ tai nạn đầu tiên.
Giám đốc Boeing cam kết bàn giao 450 chiếc 737 trong năm 2023. Đến tháng 8 năm ngoái, Boeing mới giao được 271 chiếc, khiến các hãng hàng không thất vọng và phải cắt giảm lịch trình bay vì không nhận được phi cơ như dự kiến.
"Có áp lực không ư? Vừa có vừa không. Chúng tôi vẫn làm công việc như vậy thôi. Tuy nhiên, chúng tôi có thời hạn công việc mỗi ngày và nhóm của tôi cũng vậy. Nếu bị chậm tiến độ, chúng tôi phải tìm cách để hoàn thành nó đúng hạn", một công nhân Boeing giấu tên cho hay.
Các nhà quản lý tại Cục Hàng không Liên bang (FAA) và các lãnh đạo công đoàn nhà máy đã xảy ra tranh cãi với Boeing về hoạt động sản xuất. Họ thúc đẩy Boeing nối lại các cuộc kiểm tra chất lượng của bên thứ hai đã bị cắt giảm.
Trong thời gian này, Boeing phát hiện vấn đề liên quan tới những lỗ bắt vít không đúng cách trên vách ngăn áp suất phía sau máy bay. Điều này khiến hoạt động của nhà cung cấp Spirit bị đình trệ, kéo theo các nhà máy của Boeing bị chậm tiến độ.
Đến tháng 9/2023, sản lượng dòng 737 đã giảm xuống mức thấp nhất trong 2 năm. Boeing chỉ bàn giao được 15 chiếc mới cho khách hàng trong tháng đó. Giám đốc điều hành nói với các hãng hàng không và nhà đầu tư rằng họ muốn tăng sản lượng lên 38 chiếc mỗi tháng.
Để đảm bảo thời gian bàn giao, Boeing đã tiếp tục chấp nhận thân máy bay vẫn còn thiếu sót từ Spirit. Ngày 1/9/2023, các công nhân nhà máy Renton phát hiện một số ốc vít trên khung thân chiếc 737 MAX 9 đã bị hỏng và cần được sửa chữa. Đây là phần khung thân do nhà cung cấp Spirit ở thành phố Wichita, bang Kansas lắp ráp và vận chuyển bằng tàu hỏa tới nhà máy của Boeing.
Công nhân của Spirit đã có mặt tại Renton để giải quyết vấn đề ốc vít. 6 ngày sau khi công nhân Renton phát hiện ốc vít bị hỏng, nhật ký sản xuất nêu rõ "tình trạng chưa được khắc phục".
Boeing muốn thay ốc vít mới, nhưng hơn hai tuần trôi qua mà sự cố không được khắc phục. Thời hạn bàn giao máy bay liên tục bị trì hoãn, trước khi nhân viên đẩy mức ưu tiên lên cấp 3, nhằm thu hút sự chú ý của lãnh đạo cấp cao trong nhà máy, theo nhật ký nội bộ của Boeing.
Lỗi của ốc vít được phát hiện một ngày sau khi lô hàng từ Spirit đến Renton và phải mất 18 ngày 12 giờ 9 phút để họ khắc phục vấn đề, dài hơn 50 lần so với dự kiến, theo nhật ký hoạt động. Công việc cuối cùng hoàn thành vào ca sáng ngày 20/9/2023, sau cuộc kiểm tra chất lượng cuối cùng vào ngày trước đó.
Xưởng chế tạo máy bay Boeing 737 tại Renton, bang Washington, Mỹ tháng 3/2019. Ảnh: Reuters
Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ (NTSB) đã thu thập tài liệu và hình ảnh cho thấy nhân viên Boeing từng tháo 4 ốc vít nói trên trong buổi kiểm định tại nhà máy Renton. Tại buổi kiểm định này, kỹ thuật viên Boeing thay thế 5 vít hãm bị hỏng bên trong khoang máy bay. Tuy nhiên, ảnh chụp sau đó cho thấy kỹ thuật viên chưa lắp lại ít nhất ba ốc vít ở tấm bịt cửa.
Một giám đốc quản lý chất lượng của Boeing ngày 19/9 chỉ định tiến hành cuộc kiểm tra cuối cùng trước khi xuất xưởng. Công việc lắp ráp của dây chuyền hoàn thành vào ngày 20/9. Các công việc còn lại được tiến hành trong một tháng sau đó.
Họ cuối cùng cũng lắp ráp hoàn thiện chiếc máy bay này và bàn giao cho hãng hàng không Alaska Airlines vào vào ngày 31/10/2023. 11 ngày sau, chiếc máy bay mang số hiệu 1282 này bắt đầu chở khách, trước khi sự cố xảy ra.
Những sự cố gần đây đã khiến cho danh tiếng của Boeing ngày càng suy giảm, khiến lãnh đạo nhà sản xuất máy bay hàng đầu Mỹ thêm áp lực.
"Nhiều năm trước, quy trình sản xuất của chúng tôi không diễn ra nhanh như vậy. Tôi không nói rằng tốc độ nhanh chóng là vấn đề. Nhưng có điều gì đó đã xảy ra và tôi không biết nó là gì", nhân viên Boeing giấu tên cho hay.
Một nhân viên Boeing khác cho biết sự cố với dòng 737 MAX gây áp lực đối với nhân viên nhà máy Renton. "Đó là thất bại đối với tất cả chúng tôi", ông nói.
Thanh Tâm (Theo WSJ, AFP, Reuters)