Năm học qua, cả nước có hơn 9,2 triệu học sinh tiểu học, trong đó trên 105.700 em bị đánh giá "chưa hoàn thành" chương trình lớp học, chiếm gần 1,2% tổng số. Lớp 1 đông nhất với hơn 52.400 em. Môn học mà các em không hoàn thành chủ yếu là Toán (hơn 39.000) và Tiếng Việt (hơn 49.700).
Thông tin được đưa ra trong báo cáo tổng kết năm học của Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 20-21/7. Báo cáo nhận định "cách đánh giá mới phản ánh thực chất chất lượng giáo dục trên bình diện toàn quốc".
Theo ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Giáo dục Tiểu học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, lý do là học sinh tiểu học được đánh giá ở 8 môn học bắt buộc. Chỉ một môn chưa đạt, các em được coi như chưa hoàn thành chương trình. Trong số học sinh "chưa hoàn thành", hơn 3.600 em diện khuyết tật và hàng nghìn em ở vùng khó khăn, không học mẫu giáo 5 tuổi trước khi vào lớp 1.
"Đây là hai diện học sinh cần quản lý để giúp các em không ngồi nhầm lớp, đặc biệt là học sinh lớp 1", ông Tài nói.
Ông Lê Tiến Thành, nguyên Vụ trưởng Giáo dục Tiểu học, nhìn nhận trong giáo dục, luôn có những trường hợp gặp khó khăn trong học tập. Do đó, con số hơn 52.400 em chưa hoàn thành lớp 1 là bình thường.
"So với hơn 1,7 triệu học sinh lớp 1, số đấy không nhiều", ông Thành nhận xét.
Ở cơ sở, ông Đào Chí Mạnh, Hiệu trưởng Tiểu học Hội Hợp B, Vĩnh Phúc, cho biết năm ngoái trường có 164 học sinh lớp 1, khoảng 3-5 em có dấu hiệu bệnh lý tăng động nhưng phụ huynh chưa phát hiện.
Tương tự, cô Nguyễn Thị Ngọc, giáo viên lớp 1 ở Hà Nam, cho hay lớp cô chủ nhiệm năm vừa rồi có hai học sinh lưu ban. Một em chậm nói, còn một em có bệnh lý từ khi sinh. Những học sinh có hồ sơ khuyết tật sẽ được đánh giá khác khi xét lên lớp nhưng vì phụ huynh có tâm lý ngại ngần, không làm hồ sơ, nên các em bị đánh giá như học sinh bình thường.
Ngoài ra, không phải học sinh nào chưa hoàn thành chương trình cũng bị đúp. Các nhà trường sẽ lên kế hoạch bồi dưỡng cho học sinh trong hè, sau đó mới kiểm tra, đánh giá.
"Sẽ có những em ở lại lớp nhưng không phải tất cả số trên", ông Tài nói.
Đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định hơn 52.400 học sinh chưa hoàn thành lớp 1 không phải do thực hiện chương trình và sách giáo khoa mới. Các năm trước, con số này cũng tương tự.
Theo ông Tài, chương trình mới tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh lớp 1 khi môn Tiếng Việt từ 350 tiết được tăng lên 420 tiết nhằm chuẩn bị tối đa cho các em về tâm lý và năng lực cần thiết. Trong khi đó, số tiết trung bình vẫn là 25 tiết/tuần như chương trình cũ.
Ông Mạnh cũng đồng tình với ý kiến này. Ông nhìn nhận, khó khăn lớn nhất mà giáo viên và học sinh gặp phải khi theo chương trình mới là sự thích ứng với thay đổi của gia đình, xã hội, thậm chí nhà trường. Chương trình mới đã đi được 3 năm nhưng nhiều thầy cô, phụ huynh còn hơi hướng của cách học và dạy cũ.
"Chúng ta đang dạy học theo hướng phát triển năng lực phẩm chất nhưng nhiều gia đình, nhà trường lại rất coi trọng điểm số. Đây chỉ là một kênh rất nhỏ để đánh giá năng lực của học sinh", ông Mạnh nói.
Học sinh lớp 1, trường tiểu học Đinh Tiên Hoàng (quận 1) trong ngày đầu đến trường năm học 2022-2023. Ảnh: Quỳnh Trần
Chương trình giáo dục phổ thông mới (2018) áp dụng đầu tiên với lớp 1 từ năm học 2020-2021. Chương trình định hướng phát triển học sinh ở 5 phẩm chất chủ yếu và 10 năng lực cốt lõi. Theo đó, 5 phẩm chất gồm: Yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. 10 năng lực gồm: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo, ngôn ngữ, tính toán, khoa học, công nghệ, tin học, thẩm mỹ, thể chất.
Theo thông tư 27 về đánh giá học sinh tiểu học, các em được đánh giá mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt ở 8 môn học bắt buộc (Tiếng Việt, Toán, Đạo Đức, Tự nhiên và xã hội, Giáo dục Thể chất, Âm nhạc, Mĩ thuật và Hoạt động trải nghiệm), theo ba mức: Hoàn thành tốt, Hoàn thành và Chưa hoàn thành. Việc này diễn ra thường xuyên bằng nhận xét hoặc bằng điểm số kết hợp với nhận xét của giáo viên.
Bộ Giáo dục và Đào tạo nhiều lần khẳng định việc đánh giá phải vì sự tiến bộ của học sinh, coi trọng động viên, khuyến khích sự cố gắng trong học tập, rèn luyện của các em, giúp học sinh phát huy nhiều nhất khả năng, năng lực và không gây áp lực.
Bình Minh