Tháng 6/1791, Marie Antoinette 35 tuổi trở về Paris sau cuộc chạy trốn bất thành đến Varennes. Khi tháo mũ, người phụ nữ được mệnh danh đẹp nhất châu Âu khiến các nô tì kinh hãi bởi mái tóc hôm trước còn vàng óng nay đã bạc trắng như bà lão 70 tuổi.
Nhiều nhà sử học nhận định Marie Antoinette chỉ đơn giản hết thuốc nhuộm, song Henriette Campan, hầu cận của hoàng hậu mất ngôi khẳng định nỗi đau đã nhuộm trắng tóc chủ nhân. Trở thành biểu tượng của Cách mạng Pháp, sự thay đổi diện mạo đột ngột của Marie Antoinette để lại ấn tượng mạnh mẽ đến nỗi tên bà được đặt cho chứng bệnh lạ kỳ khiến tóc mất màu.
Hoàng hậu Marie Antoinette. Tranh: Vigée-Lebrun.
Theo Atlantic, hội chứng Marie Antoinette hay canities subita ám chỉ tình trạng tóc bạc trắng chỉ sau một đêm do cú sốc, mất mát lớn hoặc tình huống đe dọa tính mạng. Nghiên cứu năm 2013 của tạp chí Journal of Trichology chỉ ra từ những năm 1800 đến thời hiện đại, đã có 84 trường hợp "bạc tóc một cách nhanh chóng". Trong số này, 14 ca được các bác sĩ tận mắt chứng kiến.
Trước hoàng hậu nước Pháp, Nữ hoàng Scotland Mary cũng bị bạc tóc trước khi lên máy chém năm 1587 ở tuổi 44. Cầm đầu chiếc đầu của nữ hoàng lên trước đám đông, đao phủ làm tuột chiếc khăn trùm đầu của bà để lộ phần tóc trắng. Nhà quý tộc Pháp Pierre de Bourdeille mô tả: "Không phải tuổi già mà chính những tai họa, nỗi đau đặc biệt trong thời gian bị giam cầm đã khiến bà ấy ra nông nỗi này".
Bức tượng tái hiện phần đầu Nữ hoàng Mary xứ Scotland lúc qua đời với lông mày, lông mi bạc trắng. Ảnh: Pinterest.
Thời kỳ Chiến tranh Thế giới thứ hai, nhiều tài liệu cho thấy các nạn nhân sống sót từ những vụ ném bom thường bị bạc đầu. Năm 1957, một người đàn ông 63 tuổi cũng rơi vào tình trạng tương tự sau vài tuần ngã cầu thang. Năm 1982, gặp sự cố động cơ lúc lái máy bay từ Kuala Lumpur tới Perth, mái tóc cơ trưởng Eric Moody hoàn toàn ngả xám trong vòng một năm.
Một bệnh nhân bị canities subita khiến tóc bạc trong 6 tháng. Ảnh: Jama Network.
Đến nay, giới khoa học chưa thể xác định nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tóc bạc trắng đột ngột. Theo BBC, cách lý giải phù hợp nhất là stress kích thích hệ miễn dịch, làm rụng đi phần tóc có sắc tố và để lại những sợi bạc. Một khả năng khác được đưa ra là căng thẳng tấn công trực tiếp vào hệ thống sản xuất sắc tố khiến tóc có màu không mọc ra nữa. Năm 2011, sau khi thử nghiệm trên chuột, công trình do Robert Lefkowitz dẫn đầu kết luận stress mạn tính làm hỏng AND dẫn tới bạc tóc.
Trên thực tế, việc nghiên cứu hội chứng Marie Antoinette vô cùng khó khăn bởi những tình huống đe dọa, gây sốc không chỉ hiếm mà còn không thể dự đoán. Dù rất nhiều giả thuyết đã xuất hiện, hội chứng Marie Antoinette cuối cùng vẫn là câu đố đối với nhân loại.