Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật ống tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.
Biểu hiện
- Hội chứng gai đen được biểu hiện qua các vùng da sẫm màu, dày và nhung.
- Thường xuất hiện ở cổ, nách, háng, đôi khi ở các vùng nếp gấp khác như khuỷu tay hoặc đầu gối.
Nguyên nhân
Người béo phì thường gặp phải tình trạng kháng insulin - một hiện tượng khi cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả để chuyển hóa đường trong máu. Insulin dư thừa kích thích sự phát triển quá mức của tế bào da và melanin, gây ra hội chứng gai đen.
Theo nghiên cứu đăng trên Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism (2020), khoảng 74% người béo phì mắc hội chứng gai đen kèm theo kháng insulin. Đây là nguyên nhân chính khiến tình trạng này phổ biến hơn ở người thừa cân so với người có cân nặng bình thường.
Số liệu thực tế
- Tỷ lệ mắc bệnh: Theo nghiên cứu của National Health and Nutrition Examination Survey năm 2019, khoảng 40% người béo phì tại Mỹ xuất hiện hội chứng gai đen. Trong khi đó, tỷ lệ này ở nhóm cân nặng bình thường chỉ chiếm 7%.
- Trẻ em béo phì: Một nghiên cứu tại Ấn Độ (Indian Journal of Dermatology, 2020) cho thấy 78% trẻ em béo phì mắc hội chứng gai đen, đồng thời có mức insulin máu cao bất thường.
- Nguy cơ tiểu đường type 2: Nghiên cứu của Diabetes Care (2021) chỉ ra rằng 90% người béo phì có gai đen mắc rối loạn dung nạp glucose hoặc đang trong giai đoạn tiền tiểu đường.
Hội chứng gai đen thường xuất hiện ở cổ, nách, háng, và đôi khi ở các vùng nếp gấp khác như khuỷu tay hoặc đầu gối. Ảnh: NHS
Hội chứng gai đen cảnh báo vấn đề sức khỏe gì?
Hội chứng gai đen ở người béo phì là dấu hiệu cảnh báo sớm của nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm:
- Tiểu đường type 2: Kháng insulin không được kiểm soát dẫn đến tăng đường huyết, từ đó gây tiểu đường type 2. Hội chứng gai đen thường xuất hiện trước khi đường huyết tăng lên mức nguy hiểm.
- Hội chứng chuyển hóa: Hội chứng gai đen là một phần của hội chứng chuyển hóa, bao gồm béo bụng, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu và tăng đường huyết.
- Rối loạn nội tiết: Ở phụ nữ, hội chứng gai đen thường đi kèm với hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), một rối loạn nội tiết phổ biến ở người béo phì.
- Nguy cơ ung thư: Một số ít trường hợp gai đen liên quan đến ung thư nội tạng, nhưng nguy cơ này cao hơn ở người trưởng thành bị béo phì.
Điều trị
- Giảm cân:
- Giảm 5-10% trọng lượng cơ thể có thể cải thiện rõ rệt các triệu chứng gai đen.
- Theo nghiên cứu của Obesity Research (2020), giảm cân không chỉ giúp giảm kháng insulin mà còn làm sáng và mềm mại lại vùng da bị ảnh hưởng trong vòng 6 tháng.
- Kiểm soát kháng insulin:
- Metformin: Được sử dụng rộng rãi để cải thiện độ nhạy insulin.
- Thay đổi lối sống: Ăn uống cân đối và tăng cường vận động (ví dụ: Đi bộ nhanh 30 phút/ngày) giúp giảm mức insulin trong máu.
- Dùng thuốc bôi tại chỗ:
- Retinoid và axit glycolic giúp làm sáng da và giảm độ dày.
- Các loại kem chứa urea hoặc axit lactic có thể được kê đơn để giảm sự thô ráp.
- Điều trị thẩm mỹ:
- Laser: Làm sáng vùng da sẫm màu và loại bỏ lớp da dày.
- Peel hóa học: Sử dụng axit nhẹ để làm mới bề mặt da.
- Chế độ ăn uống:
- Hạn chế thực phẩm chứa carbohydrate tinh chế và thực phẩm có chỉ số đường huyết cao.
- Tăng cường rau xanh, chất xơ, và protein nạc để cải thiện chuyển hóa.
Mỹ Ý