Gần một năm sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự, nhiều người Ukraine lo ngại Moskva có thể đang chuẩn bị mở một chiến dịch tấn công tổng lực quy mô lớn để phá vỡ thế bế tắc trên chiến trường.
"Chúng tôi thấy ngày càng nhiều lính dự bị, khí tài Nga được triển khai về khu vực", Serhiy Haidai, tỉnh trưởng Lugansk của Ukraine, nói. "Họ không còn pháo kích suốt ngày đêm nữa, mà bắt đầu tiết kiệm đạn, sẵn sàng cho một cuộc tấn công toàn diện".
Tình báo Ukraine trước đó nói Nga sẽ huy động thêm 500.000 quân để mở chiến dịch tiến công ở miền đông và miền nam Ukraine vào xuân hè 2023. Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov thậm chí còn đưa ra dự báo chiến dịch tấn công mới của Nga có thể sẽ được mở ở miền đông hoặc miền nam nước này.
"Mong muốn của họ là mở rộng hành lang trên bộ tới bán đảo Crimea để duy trì tuyến hậu cần thông suốt. Do đó, nguy cơ tấn công có thể đến từ phía đông, phía nam và sau đó là phía bắc", ông Reznikov nói cuối tuần qua.
Tổng thống Nga Putin thăm trung tâm huấn luyện ở tỉnh Ryazan hồi tháng 10/2022. Ảnh: Reuters.
Oleksandr Kovalenko, nhà phân tích quốc phòng Ukraine tại tổ chức nghiên cứu Information Resistance, cho rằng chiến dịch mới của Nga có thể được phát động từ một trong bốn địa điểm, gồm tỉnh Lugansk hoặc Donetsk ở miền đông, tỉnh Zaporizhzhia hoặc thành phố Mariupol ở miền nam.
Chuyên gia Ukraine thêm rằng Mariupol, nơi bị Nga kiểm soát từ tháng 5 năm ngoái, có thể được sử dụng để tập kết lực lượng và thiết bị cho một cuộc tấn công mới. "Nó có thể hoạt động như một trung tâm trung chuyển lực lượng Nga", ông nói.
Kyrylo Budanov, người đứng đầu cơ quan tình báo Ukraine, nhận định sau nhiều tháng huấn luyện khoảng 300.000 lính dự bị được huy động theo lệnh động viên một phần, Nga giờ đây có thể phát động tấn công với lực lượng chính quy, thay vì phải dựa vào lính đánh thuê Wagner như trước đây.
Truyền hình Nga cuối tháng 12/2022 công bố hình ảnh cho thấy khoảng 200 xe tăng T-90 hiện đại đã được Nga chuyển đến khu vực Lugansk. Peter Beaumont, nhà phân tích của Guardian, cho rằng số xe tăng T-90 này sẽ đóng vai trò là những mũi đột phá chủ lực của Nga trong chiến dịch tấn công mới.
Nga gần đây bổ nhiệm tướng Valery Gerasimov, người có kinh nghiệm về tác chiến xe tăng, làm tổng chỉ huy chiến dịch ở Ukraine. Đây được coi là dấu hiệu cho thấy Nga chuẩn bị cho một cuộc tấn công dựa vào loại phương tiện này.
Trong bài viết trên Futura Doctrina, tướng Australia về hưu Mick Ryan, chuyên bình luận về xung đột Ukraine, cũng cho rằng mặt trận miền đông nhiều khả năng là nơi Nga phát động chiến dịch tấn công mới, còn mũi tiến công ở miền nam đóng vai trò như đòn nghi binh.
"Nga có thể sử dụng các cuộc tấn công ở miền nam như mồi nhử, nhằm thu hút lực lượng tinh nhuệ của Ukraine dồn tới đây phòng thủ. Khi đó, Nga sẽ tung ra đòn tấn công chính ở vùng Donbass. Nếu có đủ nguồn lực, Nga cũng có thể tăng cường tấn công ở mặt trận cùng lúc", ông nhận định.
Nhiều nhà phân tích quân sự khác cũng có quan điểm tương đồng với ông Ryan, cho rằng lực lượng Nga thời gian qua mở các cuộc tấn công nhỏ để thăm dò điểm yếu trong tuyến phòng thủ của Ukraine để chuẩn bị cho mũi tấn công chính, khi họ chuẩn bị đủ nhân lực và vật lực.
"Tổng thống Vladimir Putin rất muốn đạt một số thành công trên chiến trường, đặc biệt là bảo vệ các phần lãnh thổ đã tuyên bố sáp nhập ở miền đông, để kỷ niệm một năm chiến dịch quân sự vào ngày 24/2", nhà phân tích Beaumont cho hay.
Tuy nhiên, những cảnh báo của Ukraine và nhận định của các chuyên gia trên vấp phải một số hoài nghi, đặc biệt là về khả năng huy động lực lượng của Nga để phục vụ cho chiến dịch tiến công mới.
Quân đội Ukraine hiện có hơn 300.000 quân chính quy, chưa tính đến lực lượng phòng vệ lãnh thổ. Để tiến hành chiến dịch tấn công, Nga sẽ phải huy động được ít nhất 900.000 quân, theo nguyên tắc quân sự đã được công nhận rộng rãi là phe tiến công phải có nhân lực gấp ba lần phe phòng thủ để đảm bảo chiến thắng.
Theo tình báo Ukraine, Nga đang triển khai 320.000 quân tham chiến ở nước này và có thể được bổ sung khoảng 150.000-250.000 lính dự bị trong thời gian tới. Để đảm bảo tỷ lệ "ba đấu một", Nga sẽ phải huy động thêm ít nhất 500.000 quân.
Các quan chức tình báo phương Tây cho rằng Tổng thống Putin sẽ khó có thể nhanh chóng huy động được số quân như vậy nếu không ban bố lệnh tổng động viên, điều có thể gây ra làn sóng chỉ trích trong dư luận Nga. Các chuyên gia quân sự cũng nhận định Nga khó đủ nguồn lực để trang bị cho số lượng tân binh khổng lồ như vậy.
Cuối tuần trước, Andrey Gurulyov, nghị sĩ Hạ viện Nga và cựu tư lệnh Quân khu miền Nam, cho biết ông không cho rằng kịch bản huy động quân lần thứ hai khả thi "trong ít nhất nửa năm tới", do những hạn chế của ngành công nghiệp quốc phòng để cung cấp đủ trang bị và vũ khí. Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng và An ninh Thượng viện Nga Viktor Bondarev cũng loại trừ khả năng huy động quân lần hai trong thời gian ngắn.
"Các lãnh đạo Nga có thể sẽ tiếp tục yêu cầu quân đội đạt những thành tựu lớn hơn. Tuy nhiên, Nga khó có khả năng xây dựng đủ lực lượng cần thiết để tác động đáng kể tới kết quả cuộc chiến trong những tuần tới", Bộ Quốc phòng Anh cho biết trong báo cáo tình hình chiến trường ngày 7/2.
Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: WP.
Tatiana Stanovaya, nhà sáng lập công ty phân tích chính trị R. Politik ở Nga, viết trên Telegram rằng việc phương Tây tăng cường viện trợ các khí tài ngày càng uy lực cho Ukraine khiến Điện Kremlin nhận thức được rằng khả năng thất bại của chiến dịch quân sự là thực tế. Do đó, một trong những mục tiêu quan trọng của ông Putin hiện là "làm mọi thứ trong khả năng để ngăn phương Tây hiện thực hóa kịch bản này".
Chuyên gia Stanovaya tin rằng trong lúc cân nhắc các bước đi trong tương lai, Tổng thống Nga sẽ cố gắng "thoát khỏi ý tưởng về một chiến dịch tấn công chớp nhoáng" như những gì đã xảy ra trong giai đoạn đầu chiến dịch, khi lực lượng Nga tìm cách áp sát Kiev nhưng hứng chịu thất bại nặng nề và phải rút quân.
Thanh Tâm (Theo NEWS, Guardian, EL Pais)