Sách do Công ty Liên Việt và NXB Hội nhà văn liên kết ấn hành, gồm 19 câu chuyện chọn lọc, trong đó có những sáng tác cũ và mới. Tác giả đề cập đến đề tài người dân tộc thiểu số, cuộc sống sinh hoạt của người Tày, Mông và câu chuyện xoay quanh tình yêu, các mối quan hệ của họ.
Bìa sách "Hoa xuân trong gió xuân" do họa sĩ Lê Thiết Cương vẽ. Ảnh: Liên Việt Books
Truyện mở đầu Hoa xuân trong gió xuân nói về cô gái Chía không chấp nhận cưới người không yêu mà tự đi tìm hạnh phúc. Được mẹ bày cách, cô bỏ trốn với người yêu ngay trong đám cưới. Sau một tháng, đôi trẻ được bố Chía và hai bên gia đình chấp thuận: "Chả về mà chuẩn bị đám hỏi chứ gì nữa. Để con gái tao ở lại đây, cưới mới được đón", ông yêu cầu chàng trai về nhà thưa chuyện với bố mẹ để hỏi cưới con gái mình. Truyện kết thúc ở cảnh hai người yêu nhau đến được với nhau. Cô gái đứng dưới tán cây mận nhìn theo bóng người yêu, những bông hoa mận rơi lả tả trong gió xuân.
Cuốn sách viết về tình cảm gia đình, dù ở vùng cao hay thành phố, cha mẹ luôn hy sinh vì con. Khách quý cho thấy hình ảnh người mẹ dân tộc nhớ thương con đi làm xa: "Cháu ngoại ơi, cháu ngoại ơi. Mang mẹ về cho bà với chứ". Tình cảm của mẹ dành cho con trai nuôi được thể hiện qua Chiếc hộp khảm trai, hay trong truyện Em như sợi chỉ xanh, bố mẹ của Vi bán cả mảnh đất, tài sản lớn nhất được truyền lại từ đời ông bà để con gái đã quá lứa lỡ thì lấy được chồng.
Tập truyện còn viết về chân dung những thầy, cô giáo bám trụ vùng cao, mang con chữ đến cho học trò miền núi. Truyện Ấm áp như nước khắc họa hình ảnh cô giáo Hiên luôn tìm cách duy trì sĩ số lớp, vận động phụ huynh và học sinh đến trường. Cô đi từng nhà, dùng mọi lý lẽ thuyết phục, chấp nhận uống năm chén rượu ngô để gia đình cho các em đi học, trên đường đón học sinh, cô bị ngã: "Chả có ai trên đời này biết rằng cô vừa bị ngã lúc đi đón thằng bé, bùn ướt sũng từ gót chân tới mông quần". Hiên đem lòng thích Khải, thầy giáo ở một điểm trường khác.
Theo tác giả, nguyên mẫu của nhân vật chính trong truyện là một cô giáo ở Xín Mần, vùng cực tây của tỉnh Hà Giang đã gắn bó với miền núi suốt 30 năm. Trong truyện có đoạn: "Hiên lẽ ra chẳng lên cái nơi chon von cơ cực này làm gì nếu như không phải chạy trốn khổ đau. Lúc đầu là thế, rồi dần dần quen, rồi thương, rồi gắn bó. Đến cả mùi phân trâu phân bò cũng thấy quen mũi rồi".
Không gói gọn bối cảnh ở vùng núi, Đỗ Bích Thúy đưa người đọc xuôi về thành phố với những câu chuyện nơi góc phố nhỏ, về cốt cách người Hà Nội. Truyện Chiếc hộp khảm trai là góc nhìn của Bình - con dâu - về mẹ chồng, một phụ nữ thủ đô. Bà ăn mặc tươm tất, lịch sự ở tuổi 70 và luôn giữ nhà cửa ngăn nắp, "không một hạt bụi". Nhà văn viết trong tác phẩm: "Sự cẩn thận, đúng lề thói, một nếp ăn thói ở có lẽ từ lâu lắm trong bà. Bình hay đứng trên ban công tầng hai, nhìn qua những cái lá nhỏ của cây hoa giấy, ngắm mẹ chồng khẽ nâng tà áo dài, nhẹ nhàng bước chân ngồi vào xích lô, lưng luôn thẳng". Bà còn là chỗ dựa tinh thần cho con trai và con dâu, luôn tôn trọng sở thích, lối sống của hai con. Bình xót xa khi mẹ chồng bị bệnh: "Bấy lâu, mẹ như một chỗ dựa cho hai vợ chồng những lúc bát đũa xô lệch, nay mẹ nằm một chỗ, sự hẫng hụt đã thành một khoảng trống rất lớn".
Là nhà văn chuyên viết về đề tài miền núi, trong buổi ra mắt sách ngày 24/11, Đỗ Bích Thúy nói lý do đưa một số tác phẩm về Hà Nội vào tập truyện: "Những truyện ngắn này tôi viết do không kiềm chế được, quá thích Hà Nội nên mới đưa vào". Chị cho biết không quá tự tin về đề tài này bởi đã có nhiều người viết về thủ đô trước mình.
Nhà văn Đỗ Bích Thúy cho biết sẽ ưu tiên viết về đề tài miền núi. Ảnh: Hội Nhà văn Việt Nam
Tác giả sử dụng văn phong tự nhiên, ngôn từ giản dị và miêu tả cảnh, vật một cách chi tiết. Nhà văn Nguyễn Văn Thọ nhận xét về cuốn sách: "Từ đề tài miền núi, hiện thực và lãng mạn, bay lên như Tiếng đàn môi bên bờ rào đá, văn chương nhà văn xuất thân từ miền núi này, sau hơn chục năm gần đây bắt đầu len lỏi vào cái sâu thẳm của đất ngàn năm, mà ở đó Đỗ Bích Thúy vẫn giữ được góc nhìn hết sức nhân hậu và bản lĩnh".
Đỗ Bích Thúy sinh năm 1975 tại Hà Giang, hiện sống ở Hà Nội. Chị từng là Phó Tổng biên tập Tạp chí Văn nghệ quân đội trong mười năm. Nhà văn nổi tiếng với các tác phẩm đề tài miền núi như: Tiếng đàn môi sau bờ rào đá (2005), Chúa đất (2015), Lặng yên dưới vực sâu (2017), Người yêu ơi (2021), Than đỏ dưới tro tàn (2023). Trong đó, truyện ngắn Tiếng đàn môi sau bờ rào đá được chuyển thể thành phim điện ảnh Chuyện của Pao và đoạt giải thưởng Cánh Diều Vàng năm 2005, bộ phim truyền hình Lặng yên dưới vực sâu của đạo diễn Đào Duy Phúc cũng dựa trên tác phẩm cùng tên của Đỗ Bích Thúy.
Châu Anh