Theo đề xuất của Bộ Tài chính, thuế xuất khẩu với phôi thép dự kiến tăng từ 0% lên 5%. Còn thuế nhập khẩu MFN với một số mặt hàng thép đang chịu mức 15% xuống còn 10%; nhóm có thuế 20% và 25% giảm xuống 15%. Bộ Tài chính cho rằng, điều chỉnh chính sách thuế sẽ phần nào giảm giá mặt bằng thép xây dựng, vốn tăng 40-50% so với đầu năm 2020, và thúc đẩy doanh nghiệp giảm chi phí, trong bối cảnh giá nguyên liệu tăng cao.
Tuy nhiên, kiến nghị với Bộ Tài chính, Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho rằng không điều chỉnh tăng thuế xuất khẩu với phôi thép, không giảm thuế nhập khẩu MFN với các mặt hàng thép thành phẩm.
Lập luận của VSA là, giá thép tăng vì thị trường nguyên liệu thế giới chứ không phải do tác động của chính sách thuế xuất nhập khẩu, cũng như các chính sách phòng vệ thương mại được áp dụng với sản phẩm thép.
Sản xuất phôi thép tại Tập đoàn Hoà Phát. Ảnh: Phùng Anh
Chủ tịch VSA Nghiêm Xuân Đa phân tích, phần lớn nguyên liệu đầu vào sản xuất thép (quặng sắt, thép phế liệu, than mỡ luyện cốc, điện cực grapite...) đều nhập khẩu, và khi giá các nguyên liệu này tăng cao đột biến trên thị trường toàn cầu đã lập tức ảnh hưởng tới các nhà sản xuất Việt Nam, khiến giá thành bị đẩy lên.
Trung Quốc đang chi phối hoàn toàn giá quặng sắt thế giới với 70% lượng quặng nhập đường biển toàn cầu. Nước này cũng đẩy mạnh đầu tư nhằm phục vụ sau dịch Covid-19, nên các nhà sản xuất tích cực dự trữ, nhập nguyên liệu sản xuất... Ngoài ra, lo ngại căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và Australia cũng góp phần đẩy giá quặng sắt tăng.
Covid-19 kéo dài dẫn tới chi phí vận tải, thiếu container tàu biển, logistics phát sinh lớn, làm ảnh hưởng tăng giá thành sản xuất thép. Để sản xuất ổn định, liên tục và cung ứng đủ hàng cho thị trường, các doanh nghiệp sản xuất thép trong nước phải chấp nhận mua giá nguyên liệu cao.
"Giá bán cân đối theo thị trường thế giới, khi giá nguyên vật liệu đầu vào tăng cao và quá nhanh sẽ ảnh hưởng tới nhà sản xuất do giá thành không thể tăng tương ứng, không cõng được hết chi phí nguyên liệu", Chủ tịch VSA nói.
Đây là hiện tượng điều chỉnh tự nhiên của quy luật thị trường, và thực tế giá thép thế giới đã quay đầu giảm liên tục từ cuối tháng 5 đến nay.
Mặt khác, thay đổi chính sách thuế lúc này làm tăng khó khăn của các nhà sản xuất trong nước. Bởi, ảnh hưởng của Covid-19, nhiều địa phương giãn cách xã hội, các công trình xây dựng ngừng trệ, nên tình hình tiêu thụ thép sụt giảm liên tục. Tháng 6, bán hàng thép thành phẩm trong nước giảm 20% so với tháng 5. Nhưng nếu loại trừ tăng trưởng thép cuộn cán nóng thì bán hàng nội địa giảm mạnh, lần lượt 28% và 22%. Giá thép trong nước cũng giảm nhiệt hơn một tháng trở lại đây.
Theo VSA, xuất khẩu thép hiện tại là hướng mở rộng thị trường để tiếp tục duy trì sản xuất kinh doanh, đảm bảo việc làm cho lao động, mang lại nguồn doanh thu cho doanh nghiệp, trong bối cảnh dịch diễn biến phức tạp.
Nửa đầu năm nay, xuất khẩu thép thu về 4,9 tỷ USD và 6,1 tỷ USD năm 2020, góp phần giảm thâm hụt cán cân thương mại và tăng kim ngạch xuất khẩu, tạo việc làm cho hàng trăm ngàn lao động cả nước.
Lý do nữa được VSA nêu, là thay đổi chính sách thuế lúc này sẽ làm thép từ bên ngoài tràn vào, đe dọa đến sản xuất của doanh nghiệp trong nước vốn đang khó khăn.
10 năm trở lại đây, xu hướng bảo hộ ngành thép gia tăng trên thế giới, ngay cả các quốc gia phát triển như Mỹ, EU, Nhật Bản... cũng áp dụng để bảo vệ ngành sản xuất thép trong nước. Với các FTA đã ký, sản xuất thép trong nước cũng đang đối diện cạnh tranh với đối thủ các nước sản xuất thép lớn như Trung Quốc, Nhật Bản...
Hơn nữa, lãnh đạo VSA lập luận, chính sách thuế xuất, nhập khẩu nói chung, trong đó có thép, là những chính sách dài hạn góp phần thúc đẩy ngành sản xuất trong nước, chứ không phải là giải pháp ngắn hạn trước mắt để xử lý hiện tượng tăng, giảm của thị trường nhất thời.
"Việc điều chỉnh thuế như dự thảo của Bộ Tài chính sẽ làm gia tăng khó khăn cho các nhà sản xuất thép trong nước. Chính phủ cần có chính sách nhất quán để bảo vệ ngành sản xuất trong nước", ông Đa nhấn mạnh.
Tính chung 6 tháng đầu năm, sản xuất thép thành phẩm các doanh nghiệp đạt gần 16 triệu tấn, tăng 37%. Bán hàng đạt hơn 14 triệu tấn, tăng 35% trong đó bán hàng nội địa đạt hơn 10 triệu tấn, tăng 16% và xuất khẩu thép thành phẩm 4 triệu tấn, tăng 84% so với cùng kỳ năm 2020. Từ đó cho thấy ngành thép hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu trong nước và dư để xuất khẩu.
Anh Minh