Chỉ một tuần sau khi Donald Trump tuyên bố tái tranh cử vào Nhà Trắng, cựu tổng thống Mỹ đối mặt những sóng gió đầu tiên đến từ một bữa tối mà cố vấn của ông mô tả là "ác mộng tồi tệ".
Nam rapper Kanye West ngày 24/11 là người đầu tiên chia sẻ thông tin về bữa tối với cựu tổng thống Trump tại dinh thự Mar-a-Lago, bang Florida. West mô tả ông Trump "ấn tượng với Nick Fuentes", một người theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng, thường xuyên có bình luận bài Do Thái và phân biệt chủng tộc.
Ông Trump sau đó xác nhận cuộc gặp diễn ra ngày 22/11, mô tả bữa tối "diễn ra nhanh chóng và không có chuyện gì xảy ra", giải thích rằng ông chỉ đang tìm cách giúp West sau khi rapper mất hợp đồng hợp tác với vài thương hiệu vì bình luận bài Do Thái. Trump nghĩ họ chỉ gặp riêng, nhưng nam rapper đi cùng ba người mà ông "không quen biết".
Ông Donald Trump gặp rapper Kanye West tại Tháp Trump, New York, ngày 13/12/2016. Ảnh: AFP.
Cuộc gặp lập tức làm dấy lên tranh cãi trong nội bộ đảng Cộng hòa, trong bối cảnh ông Trump đang đối mặt với sự phản đối từ một số thành viên trong đảng, những người muốn có ứng viên khác phù hợp hơn ra tranh cử tổng thống.
"Với những người đang trông đợi Thống đốc bang Florida Ron DeSantis tranh cử với ông Trump trong nội bộ đảng Cộng hòa, họ đã có thêm lý do", một cố vấn lâu đời của ông Trump, người mô tả bữa tối với West và Fuentes là "cơn ác mộng tồi tệ", nói.
Dù chưa tuyên bố tranh cử, DeSantis được coi là ứng viên số một của đảng Cộng hòa, cạnh tranh trực tiếp với ông Trump. Kết quả các cuộc thăm dò ý kiến gần đây về ai nên là ứng viên đại diện đảng Cộng hòa cho thấy DeSantis và ông Trump ngang ngửa nhau. Tuy nhiên, cựu tổng thống lại chiếm ưu thế trong các cuộc thăm dò với nội dung khác.
Bữa tối gây tranh cãi còn khiến ông Trump mất thêm sự ủng hộ từ người gốc Do Thái, nhóm cử tri vốn đã có quan hệ không mấy tốt đẹp với cựu tổng thống.
"Tôi không nghĩ đó là ý hay, khi một lãnh đạo, tấm gương cho quốc gia hoặc một đảng, gặp người phân biệt chủng tộc hoặc bài Do Thái", Thống đốc bang Arkansas Asa Hutchinson, đảng Cộng hòa, nói với CNN ngày 27/11. "Đây là vấn đề rất rắc rối và không nên xảy ra".
Một nguồn thạo tin nói Fuentes không có tên trong danh sách khách mời, nhưng vẫn được vào trong dinh thự Mar-a-Lago vì đi cùng nam rapper. Theo người này, ông Trump không còn là tổng thống, nên việc kiểm soát người ra vào dinh thự cũng ít chặt chẽ hơn.
Ông Trump "chắc chắn cần suy xét kỹ hơn với người ăn tối cùng", nghị sĩ Cộng hòa James Comer nói với NBC News.
Fuentes, 24 tuổi, bày tỏ sự ủng hộ tư tưởng phân biệt chủng tộc cực đoan trên nhiều nền tảng trực tuyến. Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) gọi Fuentes là "người theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng" trong hồ sơ gửi tòa án. Fuentes nổi lên từ khi còn là sinh viên, tham gia một cuộc tuần hành bạo lực ủng hộ chủ nghĩa da trắng thượng đẳng ở thành phố Charlottesville, bang Virginia, năm 2017.
Theo Liên đoàn Chống Phỉ báng, Fuentes còn có các bình luận phủ nhận thảm họa diệt chủng Holocaust.
"Kỳ thị, thù ghét và quan điểm bài Do Thái hoàn toàn không có chỗ trên đất Mỹ, kể cả ở Mar-a-Lago. Việc phủ nhận thảm họa diệt chủng Holocaust là hành động nguy hiểm và phải bị lên án mạnh mẽ", Phó thư ký báo chí Nhà Trắng Andrews Bates nói ngày 26/11.
Nick Fuentes trong một sự kiện với người ủng hộ tại thủ đô Washington, Mỹ ngày 14/11/2020. Ảnh: AFP.
"Gửi người bạn Donald Trump của tôi, ông là người tốt hơn thế này. Ngay cả một chuyến thăm xã giao từ một người bài Do Thái như Kanye West và kẻ tồi tệ như Nick Fuentes cũng không thể chấp nhận được", David Friedman, đại sứ Mỹ tại Israel dưới thời ông Trump, viết trên Twitter hôm 25/11.
"Chúng tôi lên án mạnh mẽ chủ nghĩa bài Do Thái của Kanye West và Nick Fuentes, kêu gọi mọi lãnh đạo chính trị bác bỏ thông điệp thù ghét của họ và từ chối gặp họ", Matt Brooks, giám đốc điều hành Liên minh Do Thái đảng Cộng hòa (RJC), nói.
RJC ngày 19/11 tổ chức một diễn đàn ở Las Vegas, bang Nevada. Ông Trump và một số đối thủ tiềm năng trong cuộc đua vào Nhà Trắng đều tham gia và phát biểu tại sự kiện, trong số này có cựu ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo.
"Chủ nghĩa bài Do Thái là một loại ung thư", ông Pompeo bình luận, dường như ám chỉ bữa ăn tối gây tranh cãi của ông Trump.
"Đó là một hành động kinh tởm, không thể chấp nhận được với bất cứ ai, đặc biệt là với một cựu tổng thống và đang là ứng viên tranh cử", cựu thống đốc bang New Jersey Chris Christie, thành viên đảng Cộng hòa, nói.
Ông Hutchinson, cũng đang cân nhắc chạy đua vào Nhà Trắng, cho rằng đảng Cộng hòa đang dần xa rời ông Trump sau cuộc bầu cử giữa kỳ hồi đầu tháng 11. Nhiều ứng viên được ông Trump ủng hộ đã thất bại trong các cuộc đua giành ghế lưỡng viện.
"Chúng ta không thể chấp nhận những ứng viên thắng bầu cử sơ bộ của đảng nhưng lại thua trong bầu cử quốc gia. Không nên chọn một ứng viên không thể thu hút cử tri ở vùng ngoại ô và cử tri độc lập", Hutchinson nói.
Trong nhiệm kỳ tổng thống của mình, ông Trump cũng hứng chỉ trích vì đưa ra những bình luận được cho là khuyến khích chủ nghĩa da trắng thượng đẳng. Ông từng "đổ lỗi cho cả hai phía" cho tình trạng bạo lực ở Charlottesville, khiến một phụ nữ đã thiệt mạng, hàng chục người bị thương.
Tranh luận với đối thủ đảng Dân chủ Joe Biden khi tái tranh cử tổng thống năm 2020, ông Trump từ chối lên án rõ ràng và mạnh mẽ các nhóm da trắng thượng đẳng hay nhóm cực hữu Proud Boys, thay vào đó kêu gọi họ "lùi lại và sẵn sàng".
Proud Boys ủng hộ các quan điểm kỳ thị phụ nữ, phân biệt chủng tộc và bài Do Thái, các thành viên của tổ chức này là những kẻ xúi giục tấn công vào Đồi Capitol hôm 6/1/2021. Ông Trump sau đó nói không biết Proud Boys và lên án họ.
Dean Obeidallah, nhà bình luận của Daily Beast, nhận định có thể vài ngày tới, khi áp lực lên cao từ đảng Cộng hòa, ông Trump sẽ lên án Fuentes giống như từng làm với David Duke, một người ủng hộ ông trong chiến dịch tranh cử năm 2016.
Ông Trump ban đầu cũng nói "không biết gì" về Duke, cựu lãnh đạo Ku Klux Klan (KKK) - hội kín cổ xúy thuyết người da trắng thượng đẳng, nhưng sau đó tìm cách cắt đứt mọi liên hệ với ông này.
"Dù vậy, các cuộc thăm dò trong tương lai sẽ cho thấy Trump không mất đi sự ủng hộ chỉ vì ăn tối với West và Fuentes, và không lên án những phát ngôn thù ghét của họ. Bê bối này có thể được gọi bằng nhiều cách, từ 'bình thường hóa chủ nghĩa bài Do Thái' cho đến 'khuyến khích chủ nghĩa da trắng thượng đẳng'. Nhưng điều quan trọng nhất là nó hoàn toàn phù hợp với 'thương hiệu cá nhân' của ông Trump", Obeidallah viết.
Như Tâm (Theo NBC News, WSJ, CNN)