Nhóm phiến quân Maute ở Philippines. Ảnh: Deccan.
Nhóm phiến quân Maute hôm 23/5 bất ngờ nổ súng tấn công thành phố Marawi, thủ phủ tỉnh Lanao del Sur, miền nam Philippines, đẩy lui quân đội chính phủ, đánh chiếm nhiều mục tiêu và khiến ít nhất ba binh sĩ thiệt mạng.
Theo Business Mirror, phiến quân Maute, hay còn gọi là Nhà nước Hồi giáo Lanao, là một nhóm Hồi giáo cực đoan do 7 anh em nhà Maute lập ra, quy tụ các cựu thành viên của Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Moro (MILF) và nhiều tay súng nước ngoài. Abdullah Maute, anh cả của nhà Maute, là kẻ đứng đầu nhóm này.
Nhóm có địa bàn hoạt động tại tỉnh Lanao del Sur trên đảo Mindanao, ban đầu chỉ được xem là một tổ chức tội phạm địa phương nhỏ, nhưng sau đó nhanh chóng phát triển thành tổ chức khủng bố có liên quan đến nước ngoài với hàng trăm tay súng được vũ trang hạng nặng.
Cuộc đụng độ đầu tiên giữa quân đội Philippines với nhóm Maute diễn ra vào năm 2013, khi phiến quân tấn công một trạm kiểm soát an ninh tại Lanao del Sur.
Phiến quân Maute chủ yếu hoạt động trên đảo Mindanao, miền nam Philippines. Đồ họa: BBC
Tuy nhiên, phải đến đầu năm 2016, Maute mới thực sự được chú ý khi thực hiện một loạt hoạt động tội phạm tại thị trấn Butig thuộc tỉnh Lanao del Sur, nơi nhóm này đặt căn cứ chính.
Từ tháng 1 đến tháng 3/2016, nhóm Maute thành lập ba căn cứ ở Lanao del Sur và xua đuổi gần 30.000 thường dân ra khỏi khu vực. Nhóm Maute sau đó tấn công một căn cứ quân sự và chặt đầu một binh sĩ. Quân đội Philippines tiến hành chiến dịch tấn công trả đũa vào trại của phiến quân, tiêu diệt 2 trong số 7 anh em nhà Maute là Omar và Matti.
Tháng 4/2016, nhóm Maute bất ngờ tấn công khu vực Purok 4, bắt cóc 6 thợ máy ở một xưởng gỗ để tống tiền. Phiến quân sau đó thả 4 con tin và chặt đầu hai người vì nghi họ là gián điệp cho quân đội Philippines.
4 tháng sau, Abdullah Maute đích thân dẫn 50 phiến quân tấn công nhà tù Lanao tại thành phố Marawi để giải cứu 8 đồng bọn, trong đó có 3 phụ nữ, cùng 20 tù nhân khác.
Đến tháng 11/2016, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte xác nhận phiến quân Maute có liên hệ với tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Ông Duterte khi đó tiết lộ rằng cộng đồng tình báo nước này đã khuyến cáo ông về mối quan hệ rất mật thiết của IS với tổ chức vũ trang Philippines này.
Từ thời điểm đó, phiến quân Maute luôn sử dụng lá cờ đen có biểu tượng của IS. Tuy nhiên, giới chức quân đội Philippines cho rằng nhóm này chưa có kết nối thực chất nào với IS, mà mới chỉ tuyên bố trung thành và đang nỗ lực liên hệ với tổ chức cực đoan khét tiếng tại Iraq và Syria.
Quân đội Philippines giao tranh với phiến quân Maute ở Butig tháng 11/2016.
Cuối năm 2016, mặc dù suy yếu do bị quân đội Philippines tấn công liên tục, nhóm Maute vẫn thực hiện cuộc tập kích lớn vào thị trấn Butig, chiếm giữ và cắm cờ IS trên tòa thị chính.
Việc phiến quân Maute chiếm đóng Butig đã tạo nên một cuộc khủng hoảng nhân đạo lớn, buộc quân đội Philippines phải triển khai một chiến dịch quy mô giành lại quyền kiểm soát thị trấn sau một tuần giao tranh.
Trong cuộc tấn công thành phố Marawi hôm 23/5, phiến quân Maute huy động ít nhất 100 tay súng, sau đó tiếp nhận thêm nhiều phần tử được chúng phóng thích từ hai nhà tù trong thành phố. Quân đội Philippines dự kiến phải mất ba ngày nữa mới có thể giành lại quyền kiểm soát Marawi.
Nguyễn Hoàng