 |
|
Ông Mikhail Gorbachev. |
Lựa chọn là rõ ràng. Hầu hết uỷ viên Bộ Chính trị không có cơ may trở thành tổng bí thư vì tuổi đã cao. Dưới thời Chernenko, Gorbachev có quyền chủ toạ các hội nghị Bộ Chính trị khi Tổng bí thư vắng mặt.
Nhưng mọi chuyện không đơn giản như vậy. Gorbachev có một số người chống đối. Hai nhân vật quyền lực - Chủ tịch Hội đồng Xô viết Tối cao Nikolai Tikhonov và Chủ tịch đảng Cộng sản Ukrania Vladimir Shcherbitsky - rất lạnh nhạt với Gorbachev. Và bí thư thứ nhất thành ủy Matxcơva Viktor Grishin thậm chí còn soạn thảo danh sách Bộ Chính trị riêng, trong đó không hề có tên Gorbachev. Người đề xướng cải tổ Liên Xô gọi đây là "nhân tố con người" - cái quyết định diễn biến mọi sự việc. Có vẻ như "Chiến dịch kế nhiệm" được tiến hành với tốc độ nhanh chóng để những người chống đối không kịp trở tay.
Luôn mỉm cười và tôn trọng người khác, Mikhail Gorbachev được lòng nhiều uỷ viên Bộ Chính trị hơn đối thủ Grigory Romanov, 61 tuổi, khó tính.
Romanov phụ trách các khu công nghiệp quốc phòng và được quân đội ủng hộ. Tuy nhiên, vị trí của ông bị suy yếu nghiêm trọng sau khi bộ trưởng Quốc phòng Dmitri Ustinov qua đời vào tháng 12/1984.
Cách đó 3 tháng rưỡi, tham mưu trưởng Nikolay Ogarkov - một viên tướng quyền lực - bị cách chức. Điều này hoàn toàn bất ngờ với nhiều người, trong đó có bản thân ông, trong khi Romanov đang dẫn đầu đoàn đại biểu tới Ethiopia.
Trước thềm hội nghị Bộ Chính trị chính thức, một loạt cuộc đàm phán ở hậu trường đã diễn ra, trong đó có con trai của Gromyko - Anatoly, giám đốc Viện nghiên cứu châu Phi.
Ông này tiếp xúc với Gorbachev thông qua học giả Alexander Yakovlev, người về sau được biết đến là "kiến trúc sư cải tổ" và cố vấn thân cận của nhà lãnh đạo Liên Xô.
Gromyko con nói với Yakovlev rằng cha mình đã quá mệt mỏi với công việc tại Bộ Ngoại giao và sẵn sàng đóng vai trò khởi xướng trong hội nghị Bộ Chính trị sắp tới, nếu đổi lại, ông có được vị trí quyền lực là chủ tịch đoàn chủ tịch Hội đồng Xô viết tối cao. Ông Gorbachev chuyển thông điệp lại cho Gromyko rằng ông biết cách giữ lời hứa.
Theo Yakovlev, trong cuộc gặp trực tiếp diễn ra sau đó, Gromyko cha và Gorbachev đã đạt được thoả thuận. Kết quả là hội nghị Bộ Chính trị diễn ra ổn thoả mà không gặp bất cứ khó khăn nào.
Ngay lập tức, hội nghị toàn thể Uỷ ban trung ương đảng được tổ chức. Trên thực tế, trong khi hội nghị Bộ Chính trị đang diễn ra, các nhà lãnh đạo được triệu tập ở ngay phòng bên cạnh.
Uỷ viên Bộ Chính trị theo đường lối cứng rắn trong tương lai Yegor Ligachev, người sắp trở thành đối thủ của Gorbachev, thảo luận với các bí thư đảng uỷ khu vực để họ ủng hộ Gorbachev.
Các bài diễn văn tại hội nghị toàn thể Uỷ ban trung ương đảng được in trên các tờ báo Liên Xô. Chính Gorbachev phát biểu khai mạc. Ông nói vài câu về tổn thất với đảng sau khi Chernenko qua đời rồi giới thiệu Gromyko lên bục. Đến lượt mình, Gromyko khẳng định chỉ định Gorbachev là ý kiến tập thể. Ứng viên có các phẩm chất tốt, có thể hiểu bản chất vấn đề nhanh chóng và chính xác.
Theo thủ tục, tân tổng bí thư đọc diễn văn đáp lại. Tuy nhiên, bài phát biểu này không có lấy một từ cảm ơn vì đã được chỉ định. Từ "cải tổ" cũng không xuất hiện.
Nguyễn Hạnh (theo BBC)