Tôi còn nhớ mãi câu chuyện đầu năm học lớp 11 cách đây hơn chục năm trước. Đầu năm học đó, sau khi học được khoảng ba tuần thì một hôm, đầu giờ dạy, giáo viên bảo lớp chúng tôi lấy giấy ra làm bài kiểm tra 15 phút.
Bài kiểm tra chỉ có hai câu nhưng lớp chúng tôi nhiều người chỉ làm được câu dễ (5 điểm), câu còn lại quá khó, trong lớp ít người biết giải. Ngay cả đứa bạn của tôi là học sinh giỏi Toán nhất nhì lớp năm lớp 10 cũng chỉ làm được nửa bài. Bạn tôi nói, trong thời lượng 15 phút, không thể giải quyết được bài toán đó.
Thế nhưng khi phát bài kiểm tra, trong lớp có vài bạn làm được cả hai câu và tròn điểm. Điểm của đa số là 5. Bất ngờ, giáo viên nói sẽ không lấy điểm bài kiểm tra này, đây chỉ là bài kiểm tra thử.
Với những bạn làm được cả hai câu, không nói tôi cũng biết trong suốt dịp hè, các bạn đã đi học thêm ở nhà giáo viên này. Ôn luyện suốt dịp hè nên trong khi phần đông chưa biết gì về kiến thức Toán lớp 11 thì các bạn đã học trước cả chục bài, có cả bài tập ôn luyện, nâng cao.
Tình hình học các môn tự nhiên như Toán, Lý, Hóa bây giờ cũng không khác mấy, khi tôi thấy nhiều phụ huynh cho con đi học thêm những môn này. Gọi là học thêm nhưng đa phần sẽ là học trước chương trình trên lớp. Bạn nào không đi học thêm thì loay hoay với chương trình, tìm hiểu kiến thức, trong khi đó, các bạn đã nắm trước kiến thức sẽ giải nhuần nhuyễn những bài tập cơ bản lẫn nâng cao.
Đây cũng là câu chuyện chung trong việc học các môn khoa học tự nhiên ở ta. Tôi thấy, học sinh nhờ biết trước, nhờ làm nhiều dạng bài trước nên quen tay, quen mắt. Nhưng ngay cả bản thân các em lẫn phụ huynh đều lầm tưởng mình học giỏi Toán, Lý, Hóa.
Cho đến lúc gặp một bài toán mới, hoàn toàn xa lạ thì phản xạ đầu tiên trong đầu sẽ rà soát lại, cố nhớ xem dạng bài này mình đã làm hay chưa.
Tôi thấy cách học như vậy rất tai hại, vì nó không hình thành thói quen phân tích, tư duy cách giải quyết khi đối mặt với một bài toán khó, lạ lẫm.
Có lẽ vì vậy nên chúng ta tuy nhiều thành tích, nhưng ít có nghiên cứu, sáng tạo mang tính chất ứng dụng, thực tiễn?
Thái Lĩnh
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.