Chính quyền Tổng thống Joe Biden đang hứng chịu nhiều chỉ trích từ phe Cộng hòa và dư luận trong nước, sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin thừa nhận đã không kịp thời cung cấp thông tin về việc ông phải nhập viện điều trị một tuần.
Lầu Năm Góc hôm 5/1 xác nhận Bộ trưởng Austin, 70 tuổi, bị "các biến chứng sau thủ thuật y tế tự chọn gần đây" và được đưa tới Trung tâm Quân y Quốc gia Walter Reed để điều trị từ hôm 1/1. Nhưng rắc rối không dừng lại ở việc Lầu Năm Góc đợi 5 ngày sau sự việc mới công bố những thông tin nhỏ giọt và mơ hồ về sức khỏe của ông Austin.
Thông tin được truyền thông Mỹ công bố cho thấy ông Austin cùng đội ngũ trợ lý đã không lập tức báo cáo sự việc cho Nhà Trắng và quốc hội, dù ông có thể phải thực hiện thủ thuật gây mê trong quá trình điều trị và mất khả năng lãnh đạo Bộ Quốc phòng trong thời gian ngắn.
Ngay cả Thứ trưởng Quốc phòng Kathy Hicks, người được giao một số nhiệm vụ điều hành Lầu Năm Góc, suốt hai ngày cũng không được biết cấp trên của mình phải nằm viện. Sự việc có nguy cơ làm giảm uy tín của Nhà Trắng lẫn Lầu Năm Góc, khi cả bộ máy chính quyền không hay biết người đứng đầu Bộ Quốc phòng "biến mất" giữa bối cảnh an ninh diễn biến phức tạp.
Thượng nghị sĩ Tom Cotton của đảng Cộng hòa cho rằng ông Austin cần "nhanh chóng làm rõ" vì sao cá nhân ông và đội ngũ trợ lý không lập tức báo cáo tình trạng sức khỏe cho Tổng thống Biden lẫn Hội đồng An ninh Quốc gia.
Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Charles Brown nắm được thông tin từ ngày 2/1, một ngày sau khi ông Austin nhập viện. Tổng thống Biden nhận tin Bộ trưởng Quốc phòng nhập viện vào ngày 4/1, Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan còn biết muộn hơn. Đến ngày 5/1, Lầu Năm Góc mới báo cáo cho quốc hội, 15 phút trước khi phát thông cáo trên truyền thông.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tại cuộc họp báo ở Tokyo, Nhật Bản ngày 1/6/2023. Ảnh: AFP
Patrick Ryder, người phát ngôn Lầu Năm Góc, xác nhận ông Austin đã phải sử dụng phòng hồi sức tích cực khi đến Walter Reed, nhưng không tiết lộ cụ thể tình trạng bệnh lý của Bộ trưởng Quốc phòng.
Các thành viên phe Cộng hòa đặt nghi vấn ông Austin trong lúc nhập viện đã có thời điểm không thể đảm bảo năng lực thực hiện đầy đủ trách nhiệm của Bộ trưởng Quốc phòng, tạo ra rủi ro an ninh quốc gia.
Bộ trưởng Austin giữ vị trí ngay dưới Tổng thống Biden trong hệ thống lãnh đạo quân đội và có trách nhiệm phản ứng ngay tức khắc khi xuất hiện khủng hoảng an ninh quốc gia, như trường hợp nước Mỹ bị tấn công hạt nhân. Bộ trưởng Quốc phòng khi đó cần liên lạc qua đường dây bảo mật với các quan chức chính quyền, điều gần như không thể tiến hành tại phòng điều trị tích cực ở bệnh viện.
Nghị sĩ Cotton yêu cầu chính quyền Biden phải xác định cụ thể trách nhiệm trong sự việc.
"Bộ trưởng Quốc phòng là mắt xích then chốt trong hệ thống chỉ huy, kết nối giữa tổng thống và quân đội liên bang. Vị trí này càng quan trọng hơn nữa trong hệ thống chỉ huy hạt nhân, nơi đòi hỏi giới lãnh đạo đưa ra những quyết định hết sức nặng nề chỉ trong tích tắc", ông nhấn mạnh.
Roger Wicker, thành viên cấp cao nhất của đảng Cộng hòa trong Ủy ban Quân vụ Thượng viện, chỉ trích cách Bộ Quốc phòng Mỹ giấu thông tin ông Austin nhập viện, cho rằng đây là hành vi "thách thức pháp luật đến khó tin". Ông nhắc lại quy tắc "Thẩm quyền Chỉ huy Quốc gia" (NCA) của Lầu Năm Góc, trong đó xác định quân đội Mỹ chỉ nhận lệnh từ hai người có thẩm quyền là Tổng thống và Bộ trưởng Quốc phòng.
"Nếu một trong hai người này không thể thực hiện đầy đủ nghĩa vụ, quân đội, quốc hội và công chúng Mỹ có quyền được biết rõ mọi điều đã xảy ra với họ", Wicker nói.
Ông cho rằng sự việc của Bộ trưởng Austin không phải lần đầu tiên chính quyền Biden "không nhanh chóng thông báo cho người dân về các biến động lớn của đất nước", trước đó là sự cố khí cầu Trung Quốc bay vào không phận Mỹ hồi tháng 1/2023 và chiến dịch rút quân trong hỗn loạn ở Afghanistan vào tháng 8/2022.
"Sự cố làm xói mòn thêm niềm tin với chính quyền Biden. Quốc hội đáng lẽ phải được thông báo về sự việc ngay khi nó xảy ra", Wicker nói, chỉ trích cách làm việc của Lầu Năm Góc khi ông Austin nhập viện.
Nhà Trắng đang tìm cách kiểm soát khủng hoảng truyền thông, trong bối cảnh nước Mỹ bắt đầu bước vào năm bầu cử tổng thống đầy căng thẳng.
Bộ trưởng Austin đã nhận trách nhiệm "đáng lẽ cần làm tốt hơn" trong công tác thông tin và cam kết rút kinh nghiệm, nhưng ông không tiết lộ cụ thể vấn đề sức khỏe cũng như thời điểm có thể xuất viện. Người phát ngôn Lầu Năm Góc trấn an rằng ông Austin đã đảm nhận lại mọi chức năng và nhiệm vụ, nhận đầy đủ thông tin về quân đội và tình hình thế giới trong thời gian nằm viện.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre hôm 8/1 thông báo Tổng thống Biden đã nói chuyện với Bộ trưởng Austin, hoan nghênh ông nhận toàn bộ trách nhiệm về vụ không thông báo khi nhập viện. Hội đồng An ninh Quốc gia và Lầu Năm Góc tái khẳng định ông Austin sẽ tiếp tục giữ vị trí Bộ trưởng Quốc phòng.
Trực thăng Marine One hạ cánh trước Trung tâm Quân y Quốc gia Walter Reed ở Bethesda, Maryland vào tháng 7/2021. Ảnh: AFP
Washington Post dẫn nguồn thạo tin cho biết ông Austin và Biden có "mối quan hệ đặc biệt thân thiết". Beau Biden, người con trai quá cố của Tổng thống Mỹ, từng làm việc dưới quyền ông Austin tại Iraq.
"Tổng thống và Bộ trưởng vô cùng tin tưởng nhau. Biến cố lần này sẽ không làm suy suyển mối quan hệ giữa hai người. Tổng thống muốn Bộ trưởng tiếp tục làm việc", nguồn tin cho biết.
Dù vậy, Nhà Trắng vẫn thừa nhận cách ông Austin xử lý sự việc lần này đi ngược lại "kỳ vọng" thông thường, theo người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia John Kirby. "Chúng tôi sẽ đánh giá lại quy trình và hành động trong sự việc lần này để rút kinh nghiệm", ông cho biết, dù khẳng định Tổng thống Biden vẫn dành niềm tin cho lãnh đạo Lầu Năm Góc.
Wall Street Journal dẫn nguồn thạo tin tiết lộ ông Austin từng hai lần ngăn cản cấp dưới báo tin cho Nhà Trắng về tình hình sức khỏe của bản thân.
Lần đầu tiên diễn ra vào ngày 22/12, khi ông đến Walter Reed để thực hiện "thủ thuật y tế không nguy cấp" và phải lưu viện một ngày. Lần thứ hai là sự việc vào ngày 1/1, khi ông phải nhập viện vì cảm thấy "đau nghiêm trọng", được cho là biến chứng từ lần điều trị 9 ngày trước.
Một số quan chức trong chính quyền Biden không cảm thấy hài lòng vì ông Austin giấu kín bệnh tình và tình trạng sức khỏe, theo nguồn thạo tin tiết lộ với Washington Post. Một quan chức giấu tên cho rằng Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đã "nhận định sai lầm đến khó tin" trong sự cố này, một phần do tính cách vô cùng kín tiếng và tâm lý bảo mật thông tin về lịch trình.
"Chúng ta luôn cần sự kín tiếng ở vị trí lãnh đạo Bộ Quốc phòng. Không ai muốn một bộ trưởng quốc phòng lúc nào cũng gọi điện xin ý kiến tổng thống. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bộ trưởng cũng cần phải minh bạch thông tin. Cách ông ấy xử trí trong trường hợp này đã phản tác dụng", quan chức Mỹ bình luận.
Hiệp hội Phóng viên Lầu Năm Góc (PPA), tổ chức đại diện cho nhà báo đưa tin về Bộ Quốc phòng Mỹ, đã gửi thư cho Trợ lý Bộ trưởng Chris Meagher cùng người phát ngôn Patrick Ryder bày tỏ "đặc biệt không hài lòng" về quy trình thông tin trong sự việc.
PPA cho rằng công chúng và truyền thông Mỹ có quyền được biết việc ông Austin phải nhập viện. Họ đồng thời chỉ trích cách Lầu Năm Góc công khai sự việc "nằm dưới tiêu chuẩn thông thường" trong trường hợp lãnh đạo cấp cao mất năng lực điều hành tạm thời vì phẫu thuật.
"Phải mất 4 ngày từ khi Bộ trưởng nhập viện tại Trung tâm Quân y Walter Reed, Lầu Năm Góc mới báo tin cho người dân, và thời điểm được chọn để phát thông cáo là đêm muộn của ngày thứ sáu. Đây là cách hành xử đáng chê trách", PPA nhấn mạnh.
Thanh Danh (Theo WP, WSJ, Fox)