Hôm đó là ngày 19/12, biết Đại học Chicago (UChicago) thông báo kết quả đợt tuyển sinh sớm khoảng 3-5h sáng, nhưng Mai không thể dậy do đi ngủ lúc gần 1h. Em nghĩ sẽ nhận thư từ chối hoặc trường sẽ lưu hồ sơ xét tuyển trong đợt tháng 1 nên dặn lòng cứ ngủ thoải mái để không phải thất vọng.
Nhưng 4h30, em tỉnh giấc. Lấy điện thoại và mở mail ra, Mai hét lên sung sướng. Giữa những dòng nhỏ xíu, lỗi font vì không tương thích xem trên điện thoại, em vẫn nhìn thấy chữ "Congratulations" (Chúc mừng) cùng mức hỗ trợ tài chính toàn phần 71.700 USD một năm (gần 1,7 tỷ đồng một năm) từ đại học tốt thứ sáu nước Mỹ theo US News & World Report, top 10 trên bảng xếp hạng đại học thế giới năm 2020 của QS và Times Higher Education.
"Đại học Chicago có tỷ lệ chấp nhận rất thấp, khoảng 7%, chỉ 1-2 học sinh Việt Nam được nhận mỗi năm. Khoảng 5-6 người em quen nộp vào trường này và đều có thành tích tốt, còn em không có giải thưởng quốc tế nào. Em đã không tin vào mắt mình, không biết mơ hay tỉnh", Mai kể. Hôm đó em vội chụp lại màn hình, gửi tới những người thân thiết. Không ai hồi đáp vì 4h30 là quá sớm, Mai chạy sang gõ cửa phòng bố mẹ để thông báo.
Vũ Lê Hoàng Mai chia sẻ về việc trúng tuyển Đại học Chicago.
Với Mai, đến Mỹ là hành trình như mơ. Trong khi nhiều bạn được gia đình xác định cho du học từ cấp 1, Mai vẫn chỉ là cô bé học trường Tiểu học Xuân La, quận Tây Hồ. Khi ấy, không ai nghĩ sẽ cho con học một trường cấp hai tốt nhưng mẹ Mai thấy con học được nên đã cho ôn luyện để thi vào hệ THCS của trường Chuyên Hà Nội - Amsterdam. Trúng tuyển lớp chuyên Toán, gia đình Mai tự hào xen lẫn lo lắng bởi tiếng Anh của em kém gần nhất lớp.
Mẹ gửi Mai tới lớp học thêm, có 7 lớp theo trình độ. Lớp 1 gồm những bạn giỏi, lớp 7 kém nhất thì em được xếp vào lớp 5. Không còn nhớ được truyền cảm hứng như nào, Mai chỉ biết đã đam mê tiếng Anh, học bao nhiêu cũng không thấy nặng. Lên lớp 8, Mai được lên lớp cao nhất. Em đọc được nhiều tài liệu nước ngoài, bắt đầu nghĩ tới chuyện du học. Đỗ vào 10 chuyên Anh 1, thấy các bạn ôn thi các bài chuẩn hóa như SAT, TOEFL, em cũng ôn theo.
Giữa lớp 11, Mai đã hoàn thành các bài thi với 1.570/1.600 điểm SAT I và tuyệt đối (800/800) SAT II ba môn Toán, Lý, Hóa. Với TOEFL, Mai đạt 114/120 điểm. Tuy nhiên, Mai vẫn không biết đi du học cần nhiều hơn thế.
Thấy các bạn gần hoàn thành hồ sơ du học, Mai lo lắng. Hết học kỳ I lớp 11, em đi tìm trung tâm hướng dẫn. Mai cho rằng việc tìm đến trung tâm không phải to tát, đơn giản là tìm người hiểu rõ về quá trình nộp hồ sơ để hướng dẫn bởi trường học Việt Nam không có bộ phận này như ở Mỹ. Đến đó, em thoải mái chia sẻ về khả năng chi trả tài chính, được định hướng những việc cần làm.
Mai có hai mối quan tâm. Một là giáo dục bởi em cảm nhận rõ sự bất bình đẳng không chỉ giữa miền quê với thành phố mà ngay với các trường trong thành phố với nhau. Hai là Vật lý, bởi từ khi biết nhiều tiếng Anh, em đọc được sách của Stephen Hawking, Neil deGrasse Tyson và yêu thích lĩnh vực này.
Vũ Lê Hoàng Mai. Ảnh: Dương Tâm
Nữ sinh được hướng dẫn để xây dựng những dự án lớn. Với giáo dục, em thành lập dự án mang tên Education for Vietnamese Youth, phát triển bốn khóa học online về Tiếng Anh, Tin học, Tranh biện và Hội họa. Mai có nhiều tháng khảo sát học sinh khắp các trường THCS về nhu cầu học trực tuyến, tuyển cộng tác viên, xây dựng video bài giảng, bài tập. Chiếc điện thoại được Mai giữ khư khư trong tay, chỉ cần có tin nhắn là mở ra xem dù đang làm bất kỳ việc gì. Kết quả, trong tháng đầu ra mắt (tháng 10), có 450 người đăng ký học.
Với Vật lý, Mai phối hợp với một nam sinh lớp 10 của trường lập dự án PhysicsNow, trong đó có phần xây dựng website chuyên đăng các bài viết về Vật lý như Vũ trụ, Vật lý lượng tử là gì? PhysicsNow còn tổ chức các workshop về vật lý ứng dụng - nơi học sinh THCS được hướng dẫn làm các loại máy, thiết bị dựa vào các nguyên lý trong Vật lý.
Thời điểm phải chạy song song hai dự án cũng là lúc Mai cần chuẩn bị cho những bài luận. "Em vật vã suốt nửa năm để tạo ra một bài viết khiến nhà tuyển sinh thấy mình là ai. Em có nhiều cái để nói nhưng lại không biết viết ra như nào", Mai kể.
Bài luận đầu tiên hoàn thành vào tháng 5. Viết 1.000 từ trong 4 tiếng với tất cả tâm huyết, Mai như sụp đổ khi bị nhận xét không đạt. Em stress, nghĩ mình không thể viết hay hơn. Dù có viết thêm, dòng suy nghĩ cũng hướng em tới bài luận ban đầu.
Mai phải ngồi lại để nghĩ về mục tiêu du học. Em cố gắng xóa hết viết một bài luận mới hoàn toàn. Một thời gian dài, em ôm máy tính từ sáng đến tối, đến trường cũng mang theo để nhỡ có trống tiết thì lôi ra. Viết đi viết lại đến lần thứ 10, em thấy bài của mình hay hơn, logic hơn. Viết thêm năm lần nữa, em và cả người hướng dẫn mới ưng ý bài luận chính để gửi tới trường đại học.
Trong bài luận, Mai nói về việc xã hội đặt quá nhiều kỳ vọng lên mỗi người và đặt vấn đề mình nên sống theo kỳ vọng, định kiến của xã hội hay trở thành con người như mình mong muốn. Mai đưa câu chuyện của bản thân vào. Em kể ở Việt Nam, nhiều người nói "Bán xăng cho phụ nữ là tội ác" và bạn bè từng không dám để em đèo bằng xe máy, trong khi em đi rất cẩn thận.
Mai cũng kể thích chơi nhạc rock và bị nhiều người nghĩ sẽ xăm mình, đeo khuyên, mặc đồ đen; rồi cả chuyện thích khoa học trong khi nhiều người nghĩ con gái không thể giỏi lĩnh vực này. Cô gái sinh năm 2002 muốn nhà tuyển sinh thấy em sẵn sàng phá vỡ định kiến để thể hiện bản thân.
Ngoài bài luận chính, Mai cũng thực hiện bài phụ lý giải tại sao lại chọn trường và một đề đo khả năng sáng tạo, logic. Mai đã đọc rất nhiều tài liệu, những bài luận của sinh viên trúng tuyển các năm trước để lên ý tưởng.
Hoàng Mai trong một buổi biểu diễn nhạc Rock. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
Tự tin vào dự án mình thành lập, bài luận cùng các chứng chỉ, trước thời gian nộp hồ sơ khoảng nửa tháng, Mai xác định nộp vào trường trong top 20 của Mỹ, không dám nghĩ tới trường top 10 như UChicago bởi tự ti vì khả năng tài chính.
Khi xét sinh viên quốc tế, các trường Mỹ muốn ứng viên đóng nhiều tiền bởi quỹ của họ đã phải hỗ trợ cho sinh viên trong nước. Ứng viên quốc tế xin nhiều hỗ trợ sẽ mất ưu thế hơn. Vậy mà Mai chỉ chi trả được thấp hơn so với mặt bằng chung của các bạn trong lớp - những người cạnh tranh trực tiếp với em.
"Em rất sợ trường đánh trượt vì phải xin hỗ trợ. Đã có lúc em như mất hết động lực. Rất may em được nhiều người động viên và khuyên mạnh dạn thử một lần nên đã cố vượt qua", Mai nói.
Một tuần trước ngày nộp hồ sơ, Mai chia sẻ lo lắng với người hướng dẫn. Em xin lời khuyên thì được bảo hãy làm theo con tim để không phải nuối tiếc. Lúc này, Mai mới mạnh dạn nộp hồ sơ vào đại học em yêu thích nhất - UChicago, theo dạng cam kết nếu trúng tuyển sẽ chắc chắn nhập học. Điều này nhằm nhấn mạnh mong muốn được vào trường.
Quyết định "táo bạo nhất trong đời" đã giúp Mai nhận trái ngọt. Thông báo trúng tuyển của Đại học Chicago khiến Mai như trút được mọi gánh nặng. Một lần nữa em phá bỏ định kiến phải có thành tích ở đấu trường quốc tế mới có cơ hội trúng tuyển vào những trường nặng về học thuật như UChicago.
Còn 8 tháng trước ngày sang Mỹ, Mai sẽ tiếp tục các dự án, học thêm khóa online ở nhiều lĩnh vực. "Em đang nghĩ tới cảnh tối thứ bảy được ngồi trong khuôn viên trường để bàn về Triết học Plato hay một chủ đề Vật lý nào đó. Em sẽ chuẩn bị tốt nhất có thể trước khi đến Mỹ", Mai nói.