Từng học cử nhân Kế toán và thạc sĩ Quản trị kinh doanh ở Đại học Victoria (Melbourne, Australia), chị Trương Nguyễn Thoại Giang (48 tuổi, quê Bình Dương, hiện làm việc cho Chính phủ Australia) chia sẻ kinh nghiệm du học.
Xác định mục đích
Trước tiên bạn nên xác định mục đích du học của mình. Tiếp theo là lên kế hoạch hành động. Mục đích du học của tôi là mở mang kiến thức, nâng cao trình độ tiếng Anh và định cư ở Australia.
Để đạt mục đích cuối cùng đó, tôi chọn ngành học có trong danh sách được ưu tiên xin định cư và đặt ra mục tiêu trước mắt là cố gắng đạt được kết quả học tập tốt, điểm cao, có việc làm trước khi tốt nghiệp.
Chuẩn bị tài chính
Khả năng tài chính là một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại khi du học. Trước khi đi, tôi đã chuẩn bị tiền học phí cho cả khóa học, chỉ làm thêm để chi trả phí sinh hoạt, tiền vé máy bay về Việt Nam thăm gia đình mỗi năm.
Nếu bạn phải làm thêm để vừa đóng học phí, vừa lo chi tiêu thì sẽ phải "cày" đầu tắt mặt tối may ra mới vừa đủ. Khi đó bạn sẽ không còn thời gian học, mệt mỏi, kết quả kém, tiếng Anh lơ mơ, sẽ khó tìm việc.
Học tiếng Anh
Từ khi nhen nhúm ý định du học, bạn hãy đầu tư học tiếng Anh càng nhiều càng tốt. Kathy Nguyen, cựu sinh viên RMIT, cho biết lúc còn trong nước lười học tiếng Anh vì nghĩ qua Australia sống trong môi trường nói tiếng Anh sẽ tiếp thu nhanh, mau tiến bộ hơn. Cuối cùng Kathy Nguyen phải bỏ ra cả năm luyện tiếng mới được nhận vào đại học, vừa mất thời gian vừa phải trả học phí cao gấp mấy lần so với học trong nước. Trong khi những bạn thi IELTS ở Việt Nam đủ điểm được vào thẳng đại học.
Để giỏi tiếng Anh, bạn cần cả một quá trình lâu dài, nên đừng trì hoãn, hãy học ngay và luôn như Benjamin Franklin đã nói "Never leave that till tomorrow which you can do today" (Đừng bao giờ để đến ngày mai những việc bạn có thể làm ngày hôm nay).
Nâng cao sức khỏe
Du học đa số phải vừa học vừa làm thêm với cường độ cao nên bạn cần sức khỏe dẻo dai. Thời tiết ở Melbourne với bốn mùa trong một ngày sẽ đánh gục những bạn thư sinh yếu đuối.
Mặc dù đã rất cố gắng, hầu như mùa đông nào tôi cũng ngã bệnh ít nhất hai lần, không đi học đi làm được. Những lúc đó chỉ ước gì trước đây mình siêng năng tập luyện cải thiện sức khỏe thay vì ngồi quán tán dóc.
Bạn hãy bắt đầu chơi một môn thể thao nào đó. Nếu điều kiện không cho phép thì có thể chạy xe đạp, đi bộ, tập thể dục. Tôi hay chơi tennis vì gần nhà có sân ngoài trời miễn phí.
Xe tram (xe điện), phương tiện giao thông công cộng phổ biến ở Melbourne. Ảnh: Thoại Giang
Trao dồi kỹ năng sống
Kỹ năng sống nhiều bạn trẻ Việt Nam thiếu do được gia đình bao bọc từ nhỏ. Trước khi du học các bạn nên tập sống tự lập, trang bị cho mình khả năng sinh tồn tối thiểu bằng cách bắt đầu đi chợ, nấu ăn vì bạn không thể ăn ngoài hay mì gói quanh năm suốt tháng. Bạn cũng cần biết dọn phòng, rửa chén, quét nhà, chà toilet.
Nếu bạn thuê nhà qua văn phòng thuê nhà (Real Estate Agent) thì mỗi sáu tháng họ sẽ kiểm tra một lần, nếu thấy bừa bộn, bẩn thỉu họ có thể đòi nhà lại. Khi share nhà với nhau, đối với những khu vực chung như phòng khách, bếp, nhà tắm, toilet bạn sẽ được phân công trực vệ sinh, và phải biết tự giác dọn dẹp gọn gàng sạch sẽ sau khi sử dụng. Nếu sinh hoạt bẩn thì sẽ không tránh khỏi xung đột.
Học lái xe
Nếu bạn có ý định sống ở Australia lâu dài thì nên học lái xe trước ở Việt Nam. Bạn cũng có thể học luật giao thông online. Học lái xe ở Australia rất mắc ($45 trong 45 phút). Hơn nữa, khi qua đây bạn sẽ bận rộn đi học, đi làm, khó sắp xếp thời gian học lái, học luật. Lưu ý mỗi tiểu bang có những yêu cầu khác nhau về thi lấy bằng lái xe.
Có xe sẽ thuận tiện cho việc đi lại mà không phải phụ thuộc vào xe công cộng, hay nhờ vả bạn bè, tiết kiệm thời gian. Bạn cũng có nhiều lựa chọn việc làm thêm hơn.
Tìm hiểu văn hóa
Khi có thời gian, bạn nên tìm hiểu văn hóa Australia để tránh bị sốc. Đi chơi với bạn bè, người phương Tây không có thói quen bao mà mạnh ai nấy trả. Họ cũng không mời người khác đồ ăn của mình, ví dụ khi học nhóm, thức ăn của ai nấy dùng, không phải mời qua mời lại.
Người Australia cũng không thích tò mò những chuyện đời tư như tuổi tác, tình trạng tài chính, hôn nhân, con cái, trừ khi thân thiết và họ tự chia sẻ.
Khi nhờ người khác việc gì dù nhỏ hãy nhớ nói please. Sorry khi lỡ va chạm nơi công cộng. Chờ xe lửa, xe tram hay xe buýt, bạn nên đứng nép sang một bên chừa chỗ cho hành khách xuống trước rồi mình mới lên sau. Đi bộ trên lề đường, bạn hãy đi phía tay trái để tránh không đâm vào người đi ngược chiều. Lên thang cuốn, bạn đi bên trái dành cho người đứng tại chỗ, bên phải dành cho người đi, nên chú ý để không gây cản trở.
Họ và tên
Như các bạn đã biết người phương Tây có thứ tự tên ngược với người Việt. Tên gọi (first name) đứng trước, rồi tới chữ lót (middle names), sau cùng mới là họ (last name). Khi tới Australia, bạn sẽ phải làm rất nhiều loại giấy tờ nên suy nghĩ thứ tự tên của mình và sử dụng đồng nhất để tránh phiền phức.
Bạn tôi thi lấy bằng lái xe thì hệ thống mặc định là Thi Bich Hang Tran. Khi mở tài khoản ngân hàng bạn ấy lấy tên Hang Bich Thi Tran, nhưng đôi khi không nhớ nên khai những giấy tờ khác là Hang Thi Bich Tran. Bạn gặp vô vàn rắc rối khi cần phải chứng minh nhân thân. Cuối cùng bạn phải đổi hết tên giấy tờ thành Thi Bich Hang Tran (gọi tắt Thi Tran) theo bằng lái vì bằng lái muốn đổi tên rất nhiêu khê.
Tôi may mắn hơn, từ đầu đã lấy tên là Giang Nguyen Thoai Truong (gọi tắt Giang Truong) cho tất cả mọi giấy tờ. Nhờ vậy mọi người vẫn gọi tôi là "Giang", trong khi bạn tôi không còn là "Hang" nữa mà là "Thi"!
Bạn cũng nên học thuộc lòng cách đánh vần họ, tên, ngày tháng năm sinh, mã số sinh viên, số điện thoại, email, địa chỉ nhà vì chắc chắn sẽ được hỏi thông tin đó liên tục và nếu bạn không chuẩn bị thì sẽ rất bối rối.
Trang phục
Đối với quần áo, giày dép, phụ kiện, bạn chỉ nên mang theo những thứ có sẵn. Bạn không nên mua thêm quần áo ở Việt Nam vì sẽ không phù hợp với phong cách và thời tiết ở đây. Nhiều du học sinh ăn mặc kiểu cách, rườm rà, trong khi sinh viên bản xứ chuộng sự đơn giản, thoải mái, năng động với áo thun, quần jean, short, giày thể thao, dép xăng đan. Em họ tôi cứ có thời gian là đi săn hàng sale nên tủ quần áo của em vừa rẻ vừa đẹp.
Bạn nên mang theo vật dụng cá nhân thường ngày để không phải mất thời gian tìm mua khi còn lạ nước lạ cái. Còn lại Australia hầu như đồ đạc gì cũng có, giá cả cũng phải chăng. Tuy nhiên, nếu bạn cần gối ôm thì nhớ đem theo vì tôi chưa thấy bán ở đây.
Bạn Quem Nguyen, du học sinh đến từ TP HCM, vừa xuống sân bay Melbourne, đang chờ người thân đón. Ảnh: Thoại Giang.
Tìm hiểu luật pháp Australia
Luật pháp Australia rất nghiêm khắc. Hải quan cửa khẩu có nhiều quy định thuộc loại gắt gao để bảo vệ môi trường biệt lập của châu lục. Trước khi đi, bạn nên lên mạng tìm hiểu những gì không được mang vào Australia. Để tránh phiền phức, bạn không nên xách theo thức ăn. Đã có hai người Việt bị từ chối nhập cảnh vì đem thịt, trứng với số lượng lớn mà không khai báo.
Nếu bạn vi phạm luật giao thông như vượt đèn đỏ, lái xe quá tốc độ, uống rượu bia thì sẽ bị phạt rất nặng. Cách đây không lâu một bạn du học sinh Việt bị phạt $450 vì dùng điện thoại khi đang lái xe. Mặc dù hiếm khi thấy police nhưng camera có khắp nơi và có cả police mặc thường phục tuần tra trên đường phố.
Chuẩn bị tinh thần
Hai tiếng du học nghe có vẻ sang chảnh, nhưng thực tế không hoàn toàn màu hồng. Có bạn du học sinh phải thốt lên "Tưởng du học là được một trời tri thức ai dè một trời lo âu". Đụng đâu bạn cũng thấy áp lực, nào là học hành, tiếng Anh, làm thêm, hội nhập và đặc biệt là cảm giác nhớ nhà.
Mặc dù tôi đã quen với cuộc sống xa gia đình, có thời gian gần mười năm ở ký túc xá, ở trọ khi học đại học, rồi đi làm ở Sài Gòn, vậy mà vẫn không tránh khỏi những "chiều chủ nhật buồn, nằm trong căn gác đìu hiu". Australia không có cảnh tấp nập như ở Việt Nam, phố xá vắng bóng người. Để trụ được ở một đất nước xa lạ, bạn phải chuẩn bị tâm lý vững vàng chứ không đơn giản chỉ xách ba lô lên rồi đi.
Cuối cùng Facebook là nơi cập nhật thông tin hữu ích và nhanh chóng. Bạn nên gia nhập Facebook của hội sinh viên ở thành phố sắp đến để tìm hiểu thông tin về trường lớp, nhà cửa, đi lại, mua đồ secondhand, việc làm.
Tìm việc làm thêm trước để khi vừa tới bạn có thể đi làm ngay, tránh được cảm giác nóng ruột (mới qua chi nhiều mà không có thu). Khi gặp bất kỳ khó khăn, thắc mắc gì, bạn cũng có thể post lên Facebook của hội, lúc nào cũng có du học sinh đi trước sẵn sàng giúp đỡ.
Thoại Giang