* Bài viết tiết lộ một phần nội dung phim
Phim Midway dựa trên trận chiến cùng tên vào tháng 6/1942, sáu tháng sau trận Trân Châu Cảng (tháng 12/1941). Lúc này, Nhật muốn giành một chiến thắng nữa để Mỹ suy sụp, còn họ rảnh tay thâu tóm các nước Đông Á. Tuy nhiên, người Mỹ, với chiến thuật hợp lý, khiến kẻ thù thiệt hại nặng. Đây được xem là bước ngoặt trên chiến trường Thái Bình Dương, giúp Mỹ chiếm ưu thế và từng bước kết thúc chiến tranh. Trong sách World War Two at Sea: A Global History, sử gia John Keegan gọi Midway là một trong những trận hải chiến có ảnh hưởng lớn nhất lịch sử nhân loại, bên cạnh trận Salamis, Trafalgar và Tsushima Strait.
Phiên bản điện ảnh có những tình tiết kết nối trận Trân Châu Cảng và Midway, tập trung vào ba mạch truyện, phản ánh những góc nhìn khác nhau. Tuyến đầu tiên xoay quanh hai phi công tinh nhuệ Dick Best (Ed Skrein đóng) và Bruno Gaido (Nick Jonas) thuộc đội máy bay ném bom của hải quân Mỹ trên tàu sân bay USS Enterprise. Họ phải tìm cách sinh tồn trên vùng trời bị máy bay Nhật vây kín, nhằm mở đường máu cho đồng đội phản công.
Trong lúc đó, sĩ quan tình báo Edwin Layton (Patrick Wilson) cùng chuyên gia giải mã Joseph Rochefort (Brennan Brown) và Đô đốc Chester W. Nimitz (Woody Harrelson) giữ nhiệm vụ theo dõi sát sao các tín hiệu vô tuyến của phe Nhật, giúp quân Mỹ hóa giải kế hoạch tác chiến của kẻ thù.
Bên kia chiến tuyến, Đô đốc Nhật Isoroku Yamamoto (Etsushi Toyokawa) - tổng chỉ huy cuộc tập kích Trân Châu Cảng - ấp ủ kế hoạch khiến người Mỹ đại bại lần nữa. Ông muốn Nhật chiếm lĩnh một vị trí chiến lược tại Midway - vốn là nơi tiếp nhiên liệu và là căn cứ quân sự quan trọng để bảo vệ vùng duyên hải phía tây nước Mỹ.
Midway được Roland Emmerich nung nấu ý tưởng trong suốt 20 năm. Ông từng phải làm việc trực tiếp với Hải quân Mỹ về kế hoạch quay phim để đảm bảo độ chân thực của trận chiến. Khi không có hãng lớn nào ở Hollywood đứng sau, Emmerich kêu gọi các cá nhân huy động vốn. Midway được xem là một trong các phim độc lập (không thuộc về những hãng lớn) có kinh phí cao nhất mọi thời.
Theo New York Times, ở tuổi 64, đạo diễn người Đức giữ quan niệm: "Với tôi, việc khán giả tận hưởng phim là điều quan trọng". Phong cách đặc trưng của ông là những cảnh hành động, cháy nổ dữ dội để chinh phục thị giác của khán giả. Với kinh phí 100 triệu USD, Midway được đầu tư lớn vào phần nhìn, trong đó hai đơn vị kỹ xảo VFX Scanline và Pixomondo hợp tác để nâng cao chất lượng hình ảnh phim.
Ê-kíp phục chế lại một số mẫu máy bay, vũ khí để quay các cảnh chiến đấu thời Thế chiến thứ hai. Nhiều cảnh quay làm tôn quy mô cuộc chiến, tiêu biểu như cảnh nhìn từ trên cao xuống Trân Châu Cảng ngập khói, lửa khi người Nhật oanh tạc dữ dội, trích đoạn đấu máy bay ở Midway. Trong khi đó, những mất mát và sự tàn phá quá lớn do chiến tranh được khắc họa qua những góc quay cận lia vào gương mặt người lính, để người xem thấy rõ nghị lực mạnh mẽ của họ dù phải đối mặt cái chết.
Chủ nghĩa anh hùng qua hình ảnh những người lính trẻ. Với dàn diễn viên tên tuổi như Ed Skrein, Patrick Wilson, Luke Evans, Aaron Eckhart, Nick Jonas, Midway đã làm tốt nhiệm vụ khắc họa những cá nhân thời chiến. Chủ nghĩa anh hùng thường xuất hiện trong phim chiến tranh Mỹ được Emmerich cài cắm khá tinh tế, qua vai những phi công chiến đấu do Ed Skrein và Nick Jonas thủ vai. Hai nhân vật không hô hào những khẩu hiệu đao to búa lớn nhưng vẫn thể hiện sự dũng cảm qua hành động táo bạo.
Trong bài phỏng vấn tại Bảo tàng USS Midway ở San Diego, Ed Skrein nói về nhân vật: "Thật sự rất khó để diễn tả hết tâm trạng của người lính khi họ ra trận và chiến đấu, trong khi còn vướng bận gia đình". Đây là nhân vật trung tâm của bộ phim, ảnh hưởng quan trọng đến mạch truyện. Dick Best là chàng phi công vốn ghét mệnh lệnh, thích tự do, tin tưởng bạn bè và không ngại tự điều khiển máy bay lao vào ngọn lửa địch. Ở một trích đoạn, Roland Emmerich mang đến nhiều cảm xúc cho người xem trong việc chuyển cảnh đan xen giữa gương mặt người lính nơi chiến trường và khuôn mặt của người vợ ngóng chờ anh ở Honolulu, từ đó làm nổi bật giá trị tình thân, gia đình.
Không phải là lần đầu trận chiến Midway được đưa lên màn ảnh rộng. Theo Variety, phiên bản năm 1976 của Jack Smight từng thành công khi nằm trong top 10 phim được yêu thích nhất năm. 43 năm sau, bản mới do Roland Emmerich đạo diễn. Ông là nhà làm phim lớn với những bom tấn gây tiếng vang như Independence Day, The Day After Tomorrow, 2012 hay bộ phim chiến tranh lịch sử - giả tưởng The Patriot.
Phim khởi chiếu ở Việt Nam từ ngày 29/5, với tên Trận chiến Midway và nhãn C16 (không dành cho người dưới 16 tuổi).
Phúc Nguyễn