'Lady Bird' - hành trình tìm cái tôi của cánh chim trẻ

Lady Bird - bộ phim với ê-kíp trẻ trung, đại diện là nữ đạo diễn 35 tuổi Greta Gerwig - là một trong những tác phẩm được yêu thích nhất mùa giải thưởng năm nay. Tác phẩm giành giải Quả Cầu Vàng "Phim hài kịch/ca nhạc xuất sắc", sau đó nhận năm đề cử ở Oscar 2018.

Câu chuyện xoay quanh Christine (Saoirse Ronan) - học sinh năm cuối tại một trường trung học công giáo ở ngoại ô Sacramento (Mỹ), khăng khăng bắt mọi người gọi mình bằng biệt danh Lady Bird. Cô sống cùng bố mẹ, anh nuôi và bạn gái của anh. Hành trình từ năm cuối trung học đến năm đầu đại học của Lady Bird chứa đầy những xung đột và biến động, đánh dấu thời điểm bước ngoặt trong cuộc đời cô.

* Trailer phim

 

 

Lady Bird (Tuổi nổi loạn)

Kịch bản của Lady Bird truyền tải một câu chuyện đơn giản nhưng có chiều sâu, mang đến cảm xúc một cách tự nhiên và cân bằng. Gerwig tạo được sự thú vị và đáng tin cho kịch bản nhờ việc lồng ghép những chi tiết mà thế hệ từng trưởng thành trong thời kỳ này trải qua. Tác phẩm diễn ra vào năm 2002, thể hiện không khí dè chừng của người Mỹ sau vụ khủng bố ngày 11/9. Dù các nhân vật ít khi bàn sâu về chủ đề này, khán giả vẫn có thể cảm nhận được sức ép mơ hồ xuyên suốt tác phẩm.

Qua góc nhìn của Lady Bird, những tâm tư của một thế hệ trẻ người Mỹ hiện lên đầy đủ và giàu hoài niệm. Cô gái đại diện cho rất nhiều người trẻ luôn tự ti về xuất thân, tự nhận mình đang sống ở phần nghèo khổ của thành phố (wrong side of the tracks). Đỉnh điểm của tâm lý này là khi Lady Bird nói dối với cô bạn mới Jenna (Odeya Rush) về nơi ở. Dù không có năng khiếu nghệ thuật nổi bật, cô ôm nhiều ý tưởng và biết cách theo đuổi ước mơ.

Tác phẩm mô tả những dao động nhận thức của nhân vật ở tuổi vị thành niên. Lady Bird có lúc đi cùng cô bạn thân, có lúc lại muốn nhập bọn cùng đám trẻ thời thượng. Quan niệm của cô gái về các chàng trai cũng liên tục đổi khác. Cô nàng từng chết mê chết mệt một anh chàng, nhưng nhanh chóng chán bởi nhận ra sự phù phiếm của anh. Qua những tuyến truyện phụ giàu tình tiết, khán giả cảm nhận được những biến chuyển của Lady Bird.

Trong khi đó, quan hệ của nhân vật và người mẹ tên Marion (Laurie Metcalf) là trung tâm. Gerwig "đánh phủ đầu" người xem với ý tưởng này ngay từ trích đoạn mở màn gây ấn tượng mạnh. Cảnh này bắt đầu bằng một khoảnh khắc đồng cảm hiếm hoi giữa Lady Bird và mẹ khi cùng nghe tác phẩm The Grapes of Wrath (Chùm nho uất hận), rồi lập tức chuyển sang tranh cãi dữ dội và kết thúc bằng việc cô nhảy khỏi xe đang chạy. Qua đó, phần sau của phim dễ nắm bắt khi người xem đã hiểu tính cách nhân vật.

Lady Bird nắm giữ hai yếu tố quan trọng nhất của việc phản kháng là danh tính (tự đặt tên riêng) và tương lai (tự quyết định trường học). Suốt cả phim, khán giả theo chân cô gái trẻ trên hành trình đi tìm "cái tôi", đấu tranh để vượt thoát khỏi gia đình và thành phố mà cô xem là buồn tẻ. Trong khi đó, Marion đại diện cho truyền thống và những suy nghĩ thực tế về chi phí để duy trì cuộc sống gia đình.

Đạo diễn khéo sắp đặt cho Marion làm y tá - nghề nghiệp đề cao sự an toàn và hành động theo khuôn mẫu, qua đó khiến khán giả dễ chấp nhận tính cách của cô. Sự xung đột giữa mơ ước (Lady Bird) và thực tế (người mẹ) được gắn chặt vào câu chuyện đời thực khi cả hai cùng mắc sai lầm và hoàn thiện mình. Những tình huống bình dị khiến nhân vật dễ gây đồng cảm với khán giả, dù phim tràn ngập những chi tiết không dễ hiểu với người không sống ở Mỹ.

Trong khi sự hài hước nhẹ nhàng bao trùm phần đầu, những khoảnh khắc lắng đọng tập trung ở hồi ba. Cả hai yếu tố cảm xúc này không bị lạm dụng mà được khai thác tinh tế, dừng ở mức đủ giữ không khí không quá nặng nề. Gerwig tiết chế trong cách kể chuyện, tập trung vào Lady Bird để giữ sự nhất quán cho bộ phim, với hầu hết các cảnh đều có sự xuất hiện của nhân vật chính. Các tuyến phụ của người bố, bạn bè và hai người bạn trai của Lady Bird được thể hiện vừa đủ, nhưng không quá sa đà mà làm rối loạn cấu trúc.

Yếu tố quan trọng mang đến thành công cho Lady Bird là diễn xuất của nữ diễn viên trẻ Saoirse Ronan - người tái hiện nhân vật và diễn tả được những ý đồ của đạo diễn. Thần thái tự nhiên, biểu cảm đa dạng và thái độ làm việc chuyên nghiệp của Ronan (thể hiện ngay từ việc giữ mặt mộc lấm tấm mụn) giúp cô có vai diễn được ngợi khen nhất sự nghiệp.

Nữ diễn viên Laurie Metcalf cũng gây ấn tượng mạnh với vai người mẹ Marion. Các mẫu đối thoại giữa hai nhân vật là xương sống cho tác phẩm, trong đó Lady Bird cố tìm cách thoát khỏi sự kiềm chế của truyền thống, gia đình, còn Marion dù bảo bọc nhưng kiên quyết bắt con làm theo ý mình. Metcalf cũng có phân cảnh giàu cảm xúc nhất phim, thể hiện sự vỡ òa sau một thời gian kìm nén.

Nữ đạo diễn Greta Gerwig xuất thân là một diễn viên theo đuổi dòng phim độc lập. Cô bắt đầu thử sức viết kịch bản và giữ vai trò đồng đạo diễn cho bộ phim Nights and Weekends. Sau đó, cô gây tiếng vang với Frances Ha và Mistress America - do cô làm biên kịch kiêm diễn viên chính. Đến phim mới, Gerwig giữ vai trò biên kịch và đạo diễn chứ không tham gia diễn xuất. Ba tác phẩm này có thể xem là bộ ba về lát cắt cuộc sống của những người phụ nữ Mỹ hiện đại, phảng phất màu sắc nữ quyền.

Trên tạp chí Indiewire, Gerwig chia sẻ Lady Bird không phải là một tác phẩm tự truyện dựa trên cuộc đời cô. Tuy vậy, nhiều nhà phê bình xem đây là một tác phẩm nửa tự truyện (semi-autobiography), bởi có rất nhiều điểm trùng khớp và lấy cảm hứng từ hình ảnh của chính Gerwig. Cũng như nữ đạo diễn, Lady Bird cùng sinh ra, lớn lên tại Sacramento và mang ước mơ rời quê nhà, chuyển đến bờ đông nước Mỹ để theo đuổi nghệ thuật.

Nhiều nhà phê bình sau khi xem phim đã đưa ra so sánh thú vị. Nếu hành trình của Lady Bird trong tác phẩm còn bỏ ngỏ, thì "Lady Bird" đời thực - tức Grewig - đã thật sự có được thành tựu trên con đường cô chọn. Ở tuổi 35, cô vừa nhận hai đề cử Oscar (đạo diễn, biên kịch) và ghi tên vào danh sách các đạo diễn được trọng vọng nhất Hollywood.

Minh Dương

• Kỹ xảo gây choáng ngợp trong năm phim được đề cử Oscar 2018
• Phim 18+ về cô gái yêu thủy quái dẫn đầu đề cử Oscar