Tác phẩm ngoại truyện do Viên Hòa Bình đạo diễn, được triển khai từ sau thành công của Diệp Vấn 3. Trong bộ phim năm 2015, nhân vật hư cấu Trương Thiên Chí (Trương Tấn) xuất hiện với vai trò vừa là đồng minh, vừa là đối thủ của Diệp Vấn (Chân Tử Đan). Anh mang lòng kiêu hãnh lớn, muốn chứng minh mình là truyền nhân đích thực của môn Vịnh Xuân. Cuối phim, hai người tỷ thí kín trong nhà và Diệp Vấn thắng sát nút.
Phim mới xoay quanh hành trình của Trương Thiên Chí sau cuộc đọ sức này. Anh trở nên trầm lặng, đóng cửa võ đường, mở tiệm tạp hóa và sống cùng con trai ở Hong Kong. Thất bại cũng khiến võ sư chán nản, không còn tập Vịnh Xuân hoặc sử dụng môn này khi giao đấu. Mọi chuyện phức tạp khi Trương Thiên Chí cứu hai cô gái khỏi tay gã trùm tên Kiệt (Kevin Cheng). Sau đó, anh bị cuốn vào trận chiến của thế giới ngầm Hong Kong, chạm trán những kẻ nguy hiểm như bà trùm (Dương Tử Quỳnh), tên sát thủ bí ẩn (Tony Jaa) và Owen Davidson (Dave Bautista) - gã doanh nhân ngoại quốc có nhiều hoạt động mờ ám.
Chân Tử Đan là nhà sản xuất cho dự án và chỉ xuất hiện trên màn ảnh trong các đoạn hồi tưởng. Dù vậy, dưới tay đạo diễn Viên Hòa Bình (chỉ đạo võ thuật của Diệp Vấn 3), tác phẩm mới duy trì phong cách hành động của loạt phim. Chỉ sau vài phút, các nhân vật bắt đầu đọ sức và tiết tấu nhanh được duy trì đến cuối. Các cảnh võ thuật trong phim là sự kết hợp giữa những đòn thế chân thực và một số pha bay nhảy, nhào lộn mang tính phóng đại thể chất con người - nhưng không quá xa rời thực tế như dòng phim võ hiệp. Chúng được chính các ngôi sao hoặc diễn viên đóng thế thể hiện, hạn chế sự can thiệp của kỹ xảo.
Một số trích đoạn ấn tượng của phim là khi Trương Thiên Chí cùng kẻ thù giao chiến trên cao, trận đấu bốn người trong sào huyệt của bà trùm hay cuộc đọ sức giữa nhân vật chính cùng Davidson. Sự chênh lệch thể hình, lối đánh của hai đấu sĩ tạo điểm nhấn cho trận đấu cuối phim. Vốn là võ sĩ đô vật cao 1,9 mét, cơ thể lực lưỡng, Bautista có những pha ra đòn dũng mãnh. Còn Trương Tấn khoe động tác đẹp mắt, giàu kỹ thuật và cố tiếp cận đối thủ có sải tay dài vượt trội. Trận này gợi nhớ đến màn đọ sức của Chân Tử Đan và Mike Tyson trong Diệp Vấn 3.
Với khuôn mặt góc cạnh, Trương Tấn có chất điện ảnh tự nhiên. Diễn viên sinh năm 1974 từng là vận động viên wushu và trải qua nhiều năm phấn đấu để thành sao. Anh là cascadeur ở nhiều phim trước khi ghi dấu ấn với vai phụ trong Nhất đại tông sư (2013) của đạo diễn Vương Gia Vệ. Giải nam phụ ở Hong Kong Film Awards năm đó giúp Trương Tấn đổi đời, góp mặt trong Diệp Vấn 3 trước khi có vai chính đầu tiên trong tập ngoại truyện. Tài tử lột tả được tâm trạng của võ sĩ bị tổn thương, muốn lánh đời, đồng thời cũng tròn vai ở cảnh thương con.
Về thần thái, Dương Tử Quỳnh nổi trội nhất với đẳng cấp của sao quốc tế. Những cảnh võ thuật hay thể hiện quyền uy đều được minh tinh thể hiện tốt. Trong khi đó, người đóng cặp với Trương Tấn - "bom sex" Liễu Nham - khá đơ và chủ yếu xuất hiện chỉ để khoe vóc dáng. Còn sao võ thuật Thái Lan Tony Jaa có ít đất diễn và nhạt nhòa trong câu chuyện, dù biên kịch cố sắp đặt một tình tiết để anh "ghi điểm" về cuối.
Kịch bản không phải điểm mạnh của Diệp Vấn ngoại truyện lẫn phần lớn phim võ thuật. Các tình tiết đều dễ đoán, thậm chí rập khuôn nhiều tác phẩm trước đó. Thông điệp chống người phương Tây được lồng ghép khá gượng gạo qua các nhân vật nước ngoài có tính hung ác, tàn bạo một chiều. Nhiều tuyến truyện phụ khiến đường dây bị rối và rời rạc, tiêu biểu như quan hệ của cô gái nghiện thuốc phiện và ông chủ quán bar. Ở cao trào, thế trận đảo chiều khá dễ dàng khi Trương Thiên Chí đang bị áp đảo bỗng trở nên mạnh mẽ, dùng Vịnh Xuân đánh kẻ thù tới tấp.
Ra mắt ở Trung Quốc vào tháng 12/2018, tập ngoại truyện giống như tác phẩm "giải khát" cho các fan của series trước Diệp Vấn 4 (2019). Dù vậy, với sự vắng bóng Chân Tử Đan và câu chuyện xoay quanh nhân vật hư cấu, phim không gây sốt phòng vé, lép vế trước Aquaman và hiện chỉ thu về 19 triệu USD (Diệp Vấn 3 kiếm được hơn 150 triệu USD). Ở Việt Nam, Diệp Vấn ngoại truyện: Trương Thiên Chí khởi chiếu từ ngày 11/1 với nhãn C18 (không dành cho khán giả dưới 18 tuổi).
Ân Nguyễn