Một buổi sáng, ta xuống phố, thấy hai bên đường cây lá xôn xao, gió hây hây, nắng non ươm nhẹ không gian. Con đường vẫn kẹt xe mỗi ngày như thênh thang hơn, trên mặt người đâu đó thoáng nụ cười. Ta ngờ ngợ: hình như thu đã về. Dừng đèn đỏ, nhìn cọng cỏ vệ đường như cũng đang vẫy mình. Người nào đó trên phố hôm nay mặc chiếc áo màu nắng. Không quen mà vô thức đi theo mãi. Rồi chợt tự mỉm cười: à, mùa thu.
MV "Mùa thu" của Ngọc Anh.
Đỗ Bảo viết Mùa thu có lẽ cũng từ một lần xuống phố như vậy. Giai điệu vang lên qua giọng hát của Ngọc Anh khiến người nghe cảm nhận đích thị thu đã đầy ắp không gian này - trên cao, dưới thấp, ngõ trước, vườn sau:
Thu sang bao giờ làm vòm mây non
Từng con đường nhỏ quanh quanh phố nhỏ
Ngập ngừng lá úa trầm mặc ngõ trước
Một bông vàng cúc vừa hé sau vườn
Nhịp bài hát như bước chân nhón đi giữa không gian, đôi khi nhún nhẩy. Dường như có một vị thần cầm đôi đũa, đi đến đâu đánh thức mùa thu đến đó. Gõ vào nơi nào, nơi đó liền ngập tràn sắc thu, hương thu. Thu sang khiến vạn vật trở nên quá đỗi đáng yêu, nhìn đâu cũng thấy những điều nhỏ nhắn, xinh xắn. Người với người cũng bao dung hơn. Phố vẫn kẹt xe nhưng tiết trời mát dịu khiến bớt đi nhiều phần ngột ngạt, bực bội. Con người ta nhìn nhau bớt căng thẳng.
Thu sang ai nở nụ cười ban mai
Gọi hoa ngoại ô thơm hương phố cổ
Đường gần đường xa chợt vàng sắc lá
Nhà cao nhà thấp chợt gió la đà
Không nồng nàn hoa sữa như trong bài hát của Hồng Đăng, không mưa giăng lá đổ như của Ngô Thụy Miên, không sầu lên trong nắng như trong con mắt Trịnh Công Sơn, Thu của Đỗ Bảo tươi, non, thơm, tràn đầy sức sống. Như ly rượu chưng cất kỹ càng với thứ men ngon nhất làm say mềm lòng người, thu khiến nỗi buồn cũng phải tan biến.
Thu đang nồng nàn tựa thu rót mật
Tựa ly rượu ngon ủ men thời gian
Cho bao héo sầu trăm miền u trầm
Một chút ngại ngùng tan theo nắng thơm tho.
Thu đẹp thế thì không thể thiếu "em". Thi ca xưa nay vẫn thường gắn mùa thu với tình yêu. Nếu như đa phần nhà thơ, nhạc sĩ mượn thu là cái cớ tả tình, Đỗ Bảo đắm đuối thu hơn cả đắm đuối một cuộc tình nào đó. Dường như anh chỉ đưa "em" vào cho đủ công thức của mùa thu chứ bản thân "em" cũng là một nỗi mơ hồ, một "em" trữ tình vu vơ không cụ thể. Mà "em" cũng có thể chính là thu đấy thôi.
Thu thắp hai hàng lượt là hương gió
Màu trắng lưa thưa mùa hoa đón đưa
Xõa tóc bay dài chiều phố trăng ru
Em có nhớ lời hò hẹn sớm trưa
Cho tôi bên em vẹn nguyên phố mơ
Nhòa bóng cửa ô nhịp chuông ngày xưa
Cho tôi đắm chìm cùng men say khác lạ
Mùa thu mãi là một giấc mơ kỳ lạ
Vì sao lại là giấc mơ kỳ lạ. Đỗ Bảo từng nói đây là ca khúc mà "mùa thu Hà Nội là tác nhân, thậm chí là tác giả. Chính mùa thu đã gửi cho tôi bài hát này, chứ tôi không thể tự mình sáng tác ra nó". Trong con mắt nhạc sĩ, thu vừa thực vừa mơ. Thu đi vào anh hay anh đi vào thu - không rõ.
Đỗ Bảo không đi ra ngoài những ước lệ quen thuộc của thi nhân về mùa thu. Đó là nắng vàng, hoa cúc, mật ngọt, rượu ngon, trăng, phố... Nhưng Đỗ Bảo đã phổ cho thu một tinh thần hoàn toàn khác. Không nức nở, thổn thức, không trầm buồn. Trong không gian, như có ai dạo lên bản dương cầm với những phím hân hoan.
Thu sang bao giờ nhịp vừa tay thon
Tuổi thơ mừng rỡ reo chuông phím nhỏ
Chợt mùa thu qua, chợt mùa thu qua
Mùa thu màu nắng trải khắp phố nhà.
Đi hết bài hát cũng là lúc thu chan hòa khắp chốn. Mùa thu thể hiện đúng tinh thần Đỗ Bảo trong âm nhạc - những bản tình ca tươi mới, trẻ trung, ngọt ngào, chẳng vướng u sầu. Tinh thần này từng xuất hiện trong nhiều ca khúc trước đó của anh như Những mùa đông yêu dấu, Cánh cửa mùa xuân, Mùa cây trổ lá, Cỏ mềm, Bài ca tháng sáu, Ngày cuối tuần rực rỡ... Nếu có nỗi buồn, Đỗ Bảo sau cùng vẫn hướng đến sự lạc quan, thanh thản.
Thu sang nhắc người mộng dài đêm thâu
Gọi nhau trìu mến chát chua đã nhiều
Đời buồn hay thơ, người thật hay mơ
Gần nhau nhẹ tiếng, nhẹ nỗi mong chờ
Vì mùa đẹp thế, tội gì phải đau khổ, buồn rầu. Lời hát nhắn nhủ mọi người cứ thảnh thơi đón nhận mọi điều trong cuộc sống. Như sáng nay xuống phố, thấy thu về đầy áo người dưng. Còn chưa kịp nói điều gì có nghĩa thì người đi mất. Mà đâu cần nói điều gì, bởi tận hưởng thu thôi đã đủ đầy rồi.
Hoàng Thi