Trước nay, tác phẩm văn, thơ đưa vào sách giáo khoa thường không nhận được nhuận bút. Các tác giả cũng ít khi được hỏi về việc có đồng ý cho sử dụng "đứa con tinh thần" trong các bộ sách giáo khoa hay không. Chính vì thế, nhằm bảo vệ quyền lợi cho các nhà văn, Trung tâm Quyền tác giả Văn học Việt Nam, thuộc Hội Nhà văn Việt Nam (tên tiếng Anh: Vietnam Literary Copyright, viết tắt: VLCC) được thành lập.
Qua hơn hai năm hoạt động, VLCC đã bước đầu đạt mục đích. Thành quả là Nhà xuất bản Giáo Dục - đơn vị xuất bản sách giáo khoa - sẽ trả nhuận bút cho 109 tác giả với 273 tác phẩm đã ủy quyền cho VLCC từ tháng 8 này.
Nhà thơ Trần Đăng Khoa là người nhận nhuận bút cao thứ ba, sau nhà thơ Tố Hữu và nhà văn Tô Hoài khi có nhiều tác phẩm dùng trong sách giáo khoa.
Theo con số mà VLCC đưa ra, ba tác giả có nhuận bút cao nhất là nhà thơ Tố Hữu (gần 30 triệu đồng), nhà văn Tô Hoài (hơn 20 triệu đồng), nhà thơ Trần Đăng Khoa (hơn 17 triệu đồng). Các tác giả, hoặc gia đình tác giả đã khuất có thể nhận nhuận bút từ ngày 17/8.
Nhà thơ Trần Đăng Khoa nói ông không rõ mình có bao nhiêu tác phẩm được chọn in trong sách vì ấn phẩm của Nhà xuất bản Giáo dục nhiều và phong phú. Đây không phải lần đầu nhận nhuận bút từ Nhà xuất bản Giáo dục. Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nói: "Bình thường, có một số tác giả, nếu các biên tập viên biết địa chỉ, thì cùng với việc gửi sách biếu, họ gửi kẹp vào trong sách 100.000 đồng tiền nhuận bút cho một tác phẩm được trích in".
Tác giả Hạt gạo làng ta cũng cho hay đôi lúc ông phát hiện sách của nhiều đơn vị khác in tác phẩm của mình không hề được xin phép hay trả tiền. Vì thế, nhận được thông báo tới nhận nhuận bút, ông bày tỏ: "Tôi rất ngạc nhiên. Cảm ơn Trung tâm Quyền tác giả Văn học đã lo tốt công việc này".
Nhà văn Nguyễn Thị Thu Huệ - Giám đốc VLCC - cho biết để có được thành quả này, trung tâm đã gặp rất nhiều khó khăn. Trở ngại xuất phát từ nhận thức của xã hội, đơn vị xuất bản và các tác giả. Theo nhà văn, nhiều ý kiến cho rằng không nên thu tiền nhuận bút đối với sách giáo khoa vì đối tượng sử dụng là học sinh.
Kinh doanh sách giáo khoa mang lại lợi nhuận, vì thế việc trả tác quyền cho nhà văn có tác phẩm dùng trong sách là chính đáng.
Bà Thu Huệ phân tích: "VLCC hoàn toàn ủng hộ việc hỗ trợ, giảm các loại tiền, phí cho học sinh, nhưng phải rõ ràng. Nếu Bộ Giáo dục và Đào tạo phát không sách giáo khoa và kêu gọi tác giả ủng hộ nhuận bút, thì chúng tôi sẵn sàng vì sự nghiệp chung. Nhưng ở đây hoàn toàn khác, kinh doanh sách giáo khoa luôn đem lại lợi nhuận lớn cho nhà xuất bản và rất nhiều công ty liên quan".
Lam Thu