Năm 2019, trong một chuyến công tác tại Nam Định, Dược sĩ Hoàng Tùng tình cờ trải nghiệm công dụng giải rượu của bột hoàng thanh. Ấn tượng với khả năng giải rượu của loài cây có cái tên rất lạ, ông quyết tâm tìm hiểu. Theo quan sát, ông nhận thấy cây hoàng thanh thuộc họ Zingiberaceae (họ gừng) và thuộc chi Zingiber.
Cây hoàng thanh. Ảnh: Nguồn: Hoàng Thanh Tiến Vua
Dược sĩ cho biết, hoàng thanh được dân gian gọi với ngụ ý là bột của vua chúa, có công dụng thanh nhiệt, làm mát cơ thể. Hoàng có thể hiểu là hoàng gia, hoàng tộc. Thanh là thanh nhiệt, giải độc.
Trở về Hà Nội, dược sĩ Tùng tiếp tục tìm kiếm các ghi chép về cây, ông thấy một số mô tả sơ bộ về hoàng thanh lưu tại Đại học Vinh (Nghệ An). Đặc biệt, tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Pháp (Paris) đã lưu mẫu tiêu bản về cây từ những năm 1866 - 1868. Tuy nhiên, nghiên cứu kỹ cuốn "Thực vật chí Việt Nam" dày hàng nghìn trang lại không có mô tả nào về hoàng thanh. Điều đó cho thấy, tại Việt Nam loài này chưa có trong tài liệu chính thống, chưa được biết đến và công nhận.
Củ hoàng thanh thường thu hoạch vào khoảng tháng giêng âm lịch hàng năm. Từ củ người dân sẽ điều chế thành bột hoàng thanh, đem phơi khô, bán ra thị trường. Khi khô, bột hoàng thanh có màu trắng tinh khiết, bột dẻo, vị dịu nhẹ, mùi thơm mát. Bột gặp nước nguội sẽ tan rất nhanh.
Cây hoàng thanh từ 1-3 năm mới cho thu củ, 10 kg củ chỉ cho từ 1- 1,5kg bột nên số lượng bột hoàng thanh trên thị trường không đáng kể. Dân gian dùng bột hoàng thanh giúp giảm đau bụng do nóng, tốt cho người bị nóng trong, nhiệt miệng, táo bón, bệnh trĩ, các bệnh về đường tiêu hóa.
Bột hoàng thanh: Nguồn: Hoàng thanh Tiến Vua
Ngoài công dụng giải rượu bia mà dược sĩ Tùng trải nghiệm, bột hoàng thanh còn được dân gian dùng để thanh nhiệt, giảm mệt mỏi, giảm suy nhược cơ thể, chống oxy hóa, nhuận tràng, hỗ trợ tiêu hóa. Bột hoàng thanh tác dụng nhanh, hương vị thơm ngon.
Song song với việc tìm tài liệu xác định giống loài, ông Tùng cũng mang bột hoàng thanh giám định. Bột rất giàu dinh dưỡng, cụ thể là chứa nhiều khoáng chất, nguyên tố vi lượng, vitamin A, vitamin nhóm B, E...
Thừa hưởng giá trị từ bột hoàng thanh, Công ty Cổ phần Phát triển Thảo dược Việt Nam đã phối hợp cùng chuyên gia, nghệ nhân dân gian cho ra đời sản phẩm, đưa bột từ loài cây mới đến với đông đảo người tiêu dùng.
Sản phẩm giữ nguyên được công dụng vốn có của bột hoàng thanh dân gian, đóng gói tiện dụng. Mỗi người có thể pha bột với nước để uống, nấu thành chè, cháo, bột hoặc thêm vào các món súp, hương vị thơm ngon, dễ ăn.
(Nguồn: Hoàng Thanh Tiến Vua)
