Cô muốn một công việc được tự do sáng tạo và tăng thu nhập nhanh chóng. Làm việc trong trường học sẽ không cho cô những thứ đó. "Tôi khó chấp nhận lịch làm việc cố định'', Dong nói.
Sau tốt nghiệp, cô mở một studio ở thành phố Thành Đô, tìm được vị trí thích hợp để giúp người sáng lập công ty khởi nghiệp xây dựng thương hiệu cá nhân trên mạng xã hội.
Năm 2022 có vẻ tồi tệ để khởi nghiệp ở Trung Quốc. Bất ổn kinh tế khiến nhiều thanh niên Trung Quốc tìm việc nhà nước để có sự ổn định. Đơn xin làm công chức tăng vọt. Làn sóng thanh niên thất nghiệp tăng kỷ lục. Người trẻ chọn cách tiếp tục đi học hoặc ra nước ngoài.
Nhưng đó không phải bức tranh tổng thể. Bất chấp những cơn gió ngược khốc liệt, Gen Z ngày càng quan tâm đến kinh doanh. Thậm chí, một số nhà đầu tư tin họ là phiên bản nâng cấp của thế hệ doanh nhân Trung Quốc trước đó.
Thanh niên chuẩn bị bước vào kỳ thi công chức ở Nam Kinh, tỉnh Giang Tô, 28/11/2021. Ảnh: VCG
Trên Bilibili, một nền tảng video phổ biến của Gen Z Trung Quốc, nội dung liên quan đến tinh thần kinh doanh đã nhận được 830 triệu lượt xem vào năm 2021, tăng 77% so với năm trước. Phần lớn những người sinh sau năm 2000 nói sẵn sàng xem xét các nghề nghiệp phi truyền thống thay vì làm toàn thời gian.
Những người này được tự do hơn trong lựa chọn nghề nghiệp vì một lý do đơn giản: Đa phần gia đình khá giả có thể hỗ trợ họ về tài chính.
Từ 2000-2021, thu nhập khả dụng của dân thành thị Trung Quốc bình quân tăng hơn 7 lần. Ngày nay, hơn 90% nguồn vốn của các nhà sáng lập trẻ nước này đến từ tiền tiết kiệm hoặc khoản vay bạn bè và người thân, theo một báo cáo năm 2021 về tinh thần khởi nghiệp của giới trẻ.
Sự giàu có của gia đình cũng mang lại cho những người sau những năm 2000 những lợi thế tốt hơn. Họ sinh ra khi Trung Quốc thịnh vượng và kết nối với nền kinh tế toàn cầu. Nhiều người trong số họ lớn lên trong đặc quyền và đi du lịch nước ngoài cùng gia đình từ khi còn nhỏ.
Lợi thế này giúp họ tự tin hơn thế hệ trước. Tại nơi làm việc, họ nổi tiếng tự mãn, cứng đầu và sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Họ hướng ngoại và sáng tạo hơn.
Với các nhà đầu tư Trung Quốc, đó là một triển vọng hấp dẫn. Một số công ty đầu tư mạo hiểm thành lập các nhóm chuyên dụng để tìm kiếm và nuôi dưỡng những người sáng lập sau những năm 2000, tin rằng nền tảng kiến thức giúp tạo ra một công ty thành công.
"Hầu hết họ đều có tầm nhìn toàn cầu và sự tự tin về văn hóa," Jin Yikai, một nhà đầu tư công nghệ có công ty liên kết với doanh nghiệp của gen Z nhận định. "Họ háo hức đổi mới và táo bạo hơn".
Thế nhưng, theo Lei Yating, một nhà đầu tư ở Thượng Hải, các nhà đầu tư mạo hiểm cũng vẫn thận trọng khi làm việc với những người sau 2000. Cô cho rằng những người độ tuổi 20 non nớt, thiếu kinh nghiệm và quá tự tin.
"Họ thường thể hiện mình là những doanh nhân lý tưởng, hoàn hảo và không có điểm yếu. Nhưng họ không thực sự biết mình muốn làm gì hoặc họ nên làm gì. Họ chỉ chạy theo các điểm nóng thị trường hiện có", vị này nhận xét.
Dong, người sáng lập studio, thừa nhận rằng mô tả này có lẽ chính xác. Mặc dù studio của cô đang hoạt động tốt, nhưng lựa chọn kinh doanh của cô thường "bốc đồng và thiếu khôn ngoan".
Trong nhiều trường hợp, những người sinh sau năm 2000 khởi nghiệp quá sớm, thay vì tích lũy kinh nghiệm ở công ty lớn, Dong nói. Các thế hệ trước, chẳng hạn như những người sau thập niên 80, thường tập trung vào việc kiếm một công việc tại một công ty công nghệ lớn và thăng tiến. Nhưng những người '00s' có xu hướng tự tạo ra con đường của riêng mình.
Wang Tianran học được bài học về khó khăn khi kinh doanh trong thời kỳ đại dịch. Một năm sau khi lấy bằng thiết kế thời trang ở Mỹ, năm 2000, cô gái 22 tuổi trở về Trung Quốc và mở một cửa hàng bán mũ. Vốn có được từ món quà là tiền mặt cha mẹ tặng cô để kinh doanh.
Tìm việc tham dự hội chợ việc làm ở Nam Kinh, tỉnh Giang Tô, ngày 29/5/2022. Ảnh: VCG
Ý tưởng về cửa hàng dựa trên sự phân tích cẩn thận của Wang về thị trường may mặc Trung Quốc. Nhưng cô không lường trước được việc phong tỏa Thượng Hải vào đầu năm 2022 sẽ tàn phá nền kinh tế địa phương như thế nào. Trong nhiều tháng, cửa hàng vẫn đóng cửa nhưng Wang phải tiếp tục trả tiền thuê nhà và lương cho nhân viên. Bây giờ, doanh số bán hàng vẫn giảm.
Tuy nhiên, là những người sinh ra trong thời đại kỹ thuật số, Gen Z khởi nghiệp dễ dàng tự bảo vệ mình khỏi sự bất ổn kinh tế của Trung Quốc hơn so với các thế hệ cũ. Nhiều người đang tìm kiếm thành công bằng cách chuyển sang Web3 - lĩnh vực internet mới, dựa trên blockchain, đang thu hút sự quan tâm lớn từ các nhà đầu tư Trung Quốc.
Chen Jinchu là một trong số đó. Chàng trai 21 tuổi thành công trong việc phát triển một plug-in di động cho phép người dùng kết nối với bạn bè bằng cách chạm điện thoại vào nhau. Ý tưởng đến khi anh xem một chương trình truyền hình của Mỹ. Chen bắt đầu quảng cáo plug-in trên Douyin, phiên bản TikTok của Trung Quốc, vào năm 2020.
"Chúng tôi đã thu hút hàng trăm triệu lượt xem trên Douyin và nhiều công ty VC chủ động liên hệ với tôi để đầu tư", anh nói. Hiện tại, một số nhà đầu tư lớn muốn anh chuyển hướng sang Web3.
Chen cho biết làn sóng phong tỏa đã làm gián đoạn công việc kinh doanh của anh, vì phải làm việc tại nhà trong nhiều tuần liền. Nhưng lo lắng chính của anh không phải là tình trạng của nền kinh tế mà là thái độ làm việc của giới trẻ Trung Quốc. Anh coi việc lan truyền những từ thông dụng phản lao động như "nằm bẹp" và "để nó thối rữa" là "rất đáng sợ", đặc biệt là khi chúng đang trở thành xu hướng chủ đạo.
Jaly, người sáng lập một cửa hàng trang sức trực tuyến, cho biết cô đang cố gắng thúc đẩy văn hóa cởi mở và hòa nhập tại công ty của mình. Cô gái 22 tuổi này muốn xây dựng mối quan hệ với nhân viên của mình như những người bạn và bình đẳng, một phong cách làm việc cô thấy và yêu thích khi sống ở Mỹ.
"Không có tâng bốc, mà là sự chân thành và tôn trọng lẫn nhau hơn. Không có cảm giác khoảng cách giữa các đồng nghiệp ở các độ tuổi khác nhau", cô nhận định.
Mặc dù mới ngoài 20 tuổi nhưng Jaly đã điều hành cửa hàng trang sức được 3 năm và mở văn phòng công ty ở Trùng Khánh. Nhưng cô ước có cơ hội làm việc ở công ty lớn để học kinh nghiệm.
Tuy nhiên, April Hu từng thực tập ở những gã khổng lồ công nghệ thời đại học cho biết có nhiều bất lợi khi đi làm thuê. "Nếu bạn làm cho công ty internet lớn vài năm, hướng đi bạn muốn thực hiện các đã bị các đối thủ của bạn thực hiện rồi. Tôi nghĩ nên khởi nghiệp lập tức", startup 22 tuổi, nói.
Cô mở công ty khởi nghiệp metaverse ở Bắc Kinh ngay sau khi tốt nghiệp đại học. Hu cũng cho biết cô thích tuyển nhân viên độ tuổi trung bình chỉ là 25.
"Ở Web3, động lực bản thân và khả năng học hỏi nhanh quan trọng hơn kinh nghiệm'', cô nói.
Nhật Minh (theo Sixthone)