Triển khai Chính phủ điện tử năm 2000 và sau 20 năm, vị trí của Việt Nam trong Bảng xếp hạng chỉ số phát triển Chính phủ điện tử của Liên Hợp Quốc vẫn ở mức trung bình, theo báo cáo mới của Liên Hợp Quốc. Hai năm qua, Việt Nam tăng một bậc, xếp thứ 88 trong tổng số 193 quốc gia và lãnh thổ được đánh giá. Trong khu vực ASEAN, Việt Nam chỉ được xếp hạng ở vị trí thứ 6, sau Singapore, Malaysia, Thái Lan, Brunei, Philippines.

Nhìn nhận lại bối cảnh này, mới đây tại hội thảo "Phát triển Chính phủ điện tử và Cổng dịch vụ công trực tuyến hướng đến Chính phủ số - Mô hình và giải pháp công nghệ" diễn ra tại TP HCM trong nhiều nội dung được các chuyên gia, đại diện bộ ngành mổ xẻ.

Theo báo cáo tại sự kiện có tới 8 Bộ, 25 tỉnh có tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến đạt mức 4 (mức độ toàn diện, cung cấp đủ thông tin, hoàn toàn trực tuyến) dưới 10%. Trong khi con số mục tiêu là 30% năm 2020 và 80% vào năm 2025.

Đề cập đến ngân sách chi tiêu cho công nghệ thông tin, ông Trương Gia Bình, Phó Chủ tịch Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính, Chủ tịch HĐQT FPT, cho rằng, các hoạt động khác như thể thao, văn hóa được cấu trúc, phân bổ ngân sách rõ ràng, trong khi lĩnh vực trọng điểm như công nghệ thông tin - chuyển đổi số lại chưa được quy hoạch một cách chiến lược.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Trọng Đường, Phó Cục trưởng Cục Tin học hóa Bộ Thông tin và Truyền thông dẫn chứng, các nước càng phát triển, Chính phủ số càng phát triển thì ngân sách tiêu dùng thường xuyên cho công nghệ thông tin càng cao.

Vị này dẫn chứng, các quốc gia tại ASEAN chi trung bình là 1,3-1,5% GDP, các nước phát triển chi khoảng 2-2,5% GDP. Trong khi Việt Nam mới chỉ ở mức 0,3-0,4% GDP. "Hiện cũng chưa có cụm từ nào chi cho công nghệ thông tin trong luật ngân sách nhà nước, quốc phòng, an ninh giáo dục mà đang phải nằm trong các nguồn chi khác", ông nói.

Do đó, các chuyên gia đánh giá cần xây dựng định mức chi tiêu cố định cho công nghệ thông tin trên tổng thu nhập GDP, làm cơ sở cho các bộ ban ngành áp dụng. Mức ngân sách phù hợp nên tiệm cận 1% tổng thu nhập GDP để tạo động lực cho các dự án công nghệ thông tin trọng điểm quốc gia.

Ở khía cạnh khác, ông Nguyễn Thành Lợi - Chuyên gia cao cấp phụ trách phát triển thanh toán trực tuyến, Văn phòng chính phủ cho hay, dịch vụ công trực tuyến hiện có cả nghìn dịch vụ nhưng số dịch vụ phổ biến, thường được người dân, doanh nghiệp sử dụng, có số lượng hồ sơ tiếp nhận nhiều nhất chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Với chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, mục tiêu đưa Việt Nam thuộc nhóm 50 nước dẫn đầu về Chính phủ điện tử đã có khung pháp lí, đường hướng phát triển cụ thể. Tuy nhiên, điểm mấu chốt là tốc độ, quá trình thực thi, làm sao để nhanh chóng triển khai các nhiệm vụ, giải pháp trọng điểm phát triển hạ tầng chính phủ số dựa trên thế mạnh của mạng truyền số liệu chuyên dùng, mạng Internet, trung tâm dữ liệu, công nghệ mới... bám sát nhu cầu người dân và doanh nghiệp.

Để phát triển Chính phủ số, theo các chuyên gia việc đầu tiên phải đơn giản hóa thủ tục hành chính đi kèm với chuyển đổi số. Thủ tục hành chính được tinh giản, người dân phải thấy dễ dàng, thuận tiện và nhanh chóng thì công nghệ mới tạo được đòn bẩy cho quá trình xử lý, giải quyết nhanh, "mượt" các thủ tục, vấn đề của người dân, doanh nghiệp.

Từ kinh nghiệm triển khai chính phủ điện tử tại địa phương, ông Phan Thiên Định, Phó Chủ tịch UBND Thừa thiên Huế cho biết, cần kết hợp giữa cải cách thủ tục hành chính và công nghệ để người dân thấy tiện lợi nhất. "Dịch vụ công trực tuyến tốt thì người dân sẽ sử dụng, do đó cần tiếp tục cải cách thủ tục hành chính cho những dịch vụ mà người dân đang cần nhất", ông Định nói.

Sau khi các thủ tục hành chính được đơn giản hóa, việc cần làm tiếp theo là xây dựng hệ thống luật pháp tạo nền tảng cho công nghệ phát triển. Đơn cử Hàn Quốc đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, thiết kế chương trình tạo hành lang pháp lý hỗ trợ ba yếu tố công nghệ, nguồn nhân lực và các tiêu chuẩn Chính phủ điện tử. Nước này hiện là một trong 10 nước phát triển nhất về Chính phủ điện tử.

Hoài Phong