Trong bài báo mới nhất về Ethan Hawke, tờ Time nhận xét về tài tử người Mỹ như sau: “Hawke chưa bao giờ thành công và làm việc năng suất như lúc này!”. Sau khi kết thúc lễ trao giải Oscar 2015 với một đề cử Oscar “Nam diễn viên phụ xuất sắc” trong bộ phim Boyhood, anh tiếp tục chuẩn bị cho ra mắt phim tài liệu do chính bản thân làm đạo diễn.
Điều đáng chú ý là sản phẩm trên tới sau một sự nghiệp nhiều dấn ấn với các bộ phim điện ảnh, hàng loạt vai diễn trên sân khấu cùng hai cuốn tiểu thuyết - cho thấy sức sáng tạo dồi dào từ ngôi sao có gương mặt lãng tử này.
Tài tử Ethan Hawke.
Cơ duyên với điện ảnh
Hawke sinh năm 1970 tại Texas trong một gia đình không có ai làm nghệ thuật. Cha anh làm ở hãng bảo hiểm còn mẹ anh tham gia các công việc từ thiện. Dẫu vậy, Ethan Hawke lại có cái duyên kỳ lạ với môn nghệ thuật thứ bảy, khi anh từng hai lần suýt từ bỏ nó khi còn trẻ song bất thành.
Vai diễn đầu tiên đến với anh ở sân khấu kịch của trường vào năm 13 tuổi, với vở Saint Joan. Một năm sau đó, Hawke bắt đầu đi thử vai với sự cho phép của mẹ và có được bộ phim ra mắt vào năm 1985 mang tên Explorers. Trong tác phẩm nhận được những đánh giá tích cực này, Hawke đóng cùng ngôi sao trẻ yểu mệnh River Phoenix. Dù được ngợi khen, Explorers lại thất bại thảm hại tại các rạp chiếu, dẫn tới việc Hawke quyết định từ bỏ đóng phim lần đầu tiên do quá thất vọng.
Quãng thời gian rời xa phim trường của Hawke kéo dài bốn năm, cho tới bộ phim Dad (1989). Cùng năm đó, anh vào vai cậu học sinh nhút nhát trong tác phẩm kinh điển về trường lớp, tình thầy trò là Dead Poets Society. Bộ phim được đề cử bốn giải Oscar nổi bật với diễn xuất của huyền thoại Robin Williams trong vai người thầy John Keating, song nhân vật cậu học trò Todd của Hawke cũng để lại những ấn tượng tốt đẹp.
Tờ Variety đã khen chàng diễn viên trẻ này có “một màn trình diễn giàu sức ám ảnh”. Nhưng ngay sau khi Dead Poets Society được hoàn thành, Hawke lại muốn từ bỏ nghiệp diễn để tiếp tục con đường học. Anh chỉ quay trở lại trước ống kính máy quay khi chứng kiến sự đón nhận của khán giả đối với bộ phim: “Tôi đã ngưng nuôi mộng làm diễn viên và quay lại đại học. Nhưng thành công quá sức tưởng tượng của bộ phim đã đem tới cho tôi những lời đề nghị tham gia nhiều bộ phim hấp dẫn, đặt chân tới những nơi thú vị. Sẽ thật ngốc nghếch nếu tôi còn muốn theo đuổi một con đường nào khác”.
Với 235 triệu USD doanh thu, Dead Poets Society vẫn là phim ăn khách nhất cho tới nay trong sự nghiệp của Ethan Hawke.
Vươn tới thành công
Tới nay, Ethan Hawke đã có 23 năm đứng trên sân khấu kịch và là tác giả của hai cuốn sách. Nhưng anh được biết đến nhiều nhất với vai trò một diễn viên điện ảnh, lĩnh vực mà anh đã nhận được bốn đề cử Oscar cho các vai trò diễn viên và biên kịch. Hawke có thể không phải một siêu sao điện ảnh (bản thân anh cũng từng khẳng định mình không muốn trở thành người như vậy) mà mỗi bộ phim ra rạp đều hốt bạc triệu, song các tác phẩm của anh thường đều có chất lượng tốt và có lượng khán giả trung thành nhất định. Một tờ báo từng nhận định về Ethan Hawke: “Anh ta chưa phải một ngôi sao hạng A, song lại quá ‘chất’ để đứng chung với những diễn viên hạng B”.
Thập niên 1990 chứng kiến Hawke từng bước tạo dựng tên tuổi tại kinh đô điện ảnh với những tác phẩm nổi bật như Before Sunrise (1995), Gattaca (1997) hay Great Expectations (1998)... Đến năm 2001, tài năng diễn xuất của anh chính thức được ghi nhận công khai với tác phẩm hình sự nổi tiếng Training Day. Trong phim, Hawke vào vai chàng tân binh Jake trong đội phòng chống ma túy của Los Angeles. Ngay trong ngày đầu tiên được giao nhiệm vụ, Jake đã được kèm cặp bởi viên cảnh sát kỳ cựu Alonzo (Denzel Washington). Trong 24 giờ đó, Jake đã chứng kiến và trải nghiệm đủ để hiểu công việc anh làm gai góc ra sao...
Thu về 104 triệu USD và đoạt một giải Oscar (cho tài tử Denzel Washington trong vai chính), Training Day là bộ phim mà Hawke mô tả như “trải nghiệm Hollywood tuyệt vời nhất” của anh. Vai diễn Jake đem lại cho anh vô vàn lời khen từ các nhà phê bình, kèm theo các đề cử SAG và Oscar dành cho “Nam diễn viên phụ xuất sắc”. Nhưng đối với Hawke, lời khen tuyệt vời nhất đến từ chính lực lượng pháp luật: “Sau khi Training Day ra mắt được nhiều năm, đã có rất nhiều viên cảnh sát gặp gỡ tôi và chia sẻ rằng chính bộ phim đã trở thành niềm cảm hứng giúp họ muốn trở thành cảnh sát”.
Sau Training Day, Ethan Hawke vẫn đóng phim đều đặn. Anh cho biết mình là người khá kén chọn kịch bản: “Tôi từng thử đóng phim giải trí Taking Lives cùng Angelina Jolie, đó là phim đầu tiên mà tôi tham gia mà nội dung rỗng tuếch. Tôi không hề thích nó và cảm thấy đã quá đủ với những thứ rác rưởi như vậy. Có nhiều bộ phim câu khách với tình dục và bạo lực, và nó không phải dành cho tôi”.
Ethan Hawke và đạo diễn Richard Linklater.
Những lựa chọn của Hawke cho thấy cá tính của anh, như bộ phim về giới buôn vũ khí Lord of War (2005), tác phẩm độc lập New York, I Love You (2008), phim khoa học viễn tưởng Predestination (2014) hay phim ly kỳ kinh phí thấp The Purge (2013). Nhưng sẽ là một thiếu sót khi nhắc tới sự nghiệp của Hawke mà thiếu đi cái tên Richard Linklater - người đạo diễn đã cùng anh tạo nên những bộ phim thuộc dạng đặc sắc nhất hai thập niên trở lại đây.
“Chàng thơ” của Richard Linklater
Richard Linklater là một trong những kẻ mộng mơ nhất của Hollywood hiện đại. Giữa một kinh đô điện ảnh đầy rẫy bom tấn tràn ngập kỹ xảo hay những bộ phim phần tiếp theo được làm vội vã để moi tiền khán giả thì đạo diễn này vẫn kiên quyết đi theo con đường riêng của mình. Những tác phẩm như bộ ba Before Sunrise (1995), Before Sunset (2004), Before Midnight (2013) hay mới đây là Boyhood (2014) là những ví dụ điển hình. Đó là những bộ phim gần như không có cốt truyện nhưng lại lôi cuốn người xem bởi sự gần gũi, thi vị và đặc biệt khó thực hiện.
Bộ ba Before... xoay quanh những cuộc trò chuyện dài của bộ đôi Jesse (Ethan Hawke) và Celine (Julie Delpy) khi họ rảo bước trên những con phố thơ mộng của châu Âu, với mỗi tập cách nhau tới 9 năm. Boyhood - tác phẩm nói về sự trưởng thành - thậm chí còn mất tới 12 năm để thực hiện nhằm tạo hiệu ứng chân thực nhất.
Để làm được những bộ phim như vậy, Linklater không chỉ cần trí tưởng tượng bay bổng của một thi sĩ mà còn cần một “chàng thơ” như Ethan Hawke - người sẵn sàng sát cánh bên cạnh ông trong những dự án đòi hỏi cả diễn xuất lẫn sự gắn bó lâu dài cho một ý tưởng thoạt nghe thì tưởng như “điên rồ”. Bản thân Hawke dù từng cộng tác với Linklater từ giữa thập niên 1990 cũng cho biết anh “không ngờ rằng Linklater có thể làm Boyhood hay đến vậy”. “Điên rồ” là bởi theo luật pháp Mỹ, hợp đồng lao động không được ký quá 7 năm.
Do vậy, không ai trong đoàn làm phim Boyhood có thể ký hợp đồng trong “canh bạc tất tay” này. 12 năm ấy, chỉ cần một sự việc không may nào xảy ra với một diễn viên thì toàn bộ công sức trước đó cũng có thể đổ xuống sông xuống biển. Không phải ngẫu nhiên mà Richard Linklater từng bắt Ethan Hawke phải hứa với ông rằng anh sẽ vẫn phải tiếp tục hoàn thiện Boyhood nếu ông chẳng may qua đời.
“Chàng thơ” ấy chưa bao giờ làm Linklater phải thất vọng, từ khi anh vào vai chàng Jesse vô tình làm quen cô gái Pháp Celine trên một chuyến tàu và cùng nhau đi bộ tại thành phố Vienna trong Before Sunrise. 9 năm sau, câu chuyện của Before Sunset lại đưa người xem tới Paris, để đôi tình nhân năm nào được gặp lại nhau sau những thăng trầm trong tình yêu. Câu chuyện kết thúc với Before Midnight tại Hy Lạp mộng mơ, khi cả hai đã xây dựng tổ ấm bên nhau.
Xem phim, khán giả không chỉ cảm nhận được sự thay đổi diện mạo qua thời gian của Hawke mà còn thấy “độ chín” của anh, khi câu chuyện ngày càng trở nên thực tế và bớt đi màu hồng của tình yêu ban đầu. Có những rạn nứt, những tranh cãi bởi sức ép từ cuộc sống gia đình và độ tuổi trung niên, nhưng cái kết của Before Midnight lại đem tới hy vọng, bởi cách diễn nhẹ nhàng duyên dáng của bộ đôi nhân vật chính cùng tài dẫn dắt của Linklater.
Ethan Hawke đóng vai ông bố trong dự án phim kéo dài 12 năm - "Boyhood".
Hawke từng chia sẻ: “Theo thời gian, tôi càng ngày càng thấy ranh giới giữa nhân vật và diễn viên bị xóa nhòa đi, như cách mà mỗi khi Johnny Cash hay Elvis Presley cất tiếng hát là bạn sẽ nghĩ rằng họ đang hát về chính mình vậy. Càng ngày tôi càng biến các nhân vật trở nên gần gũi với mình hơn”.
Điều này lý giải diễn xuất của Ethan Hawke trong Boyhood. Câu chuyện giản dị của Boyhood xoay quanh bé Mason (Ellar Coltrane), 6 tuổi, sống với bà mẹ đơn thân Olivia (Patricia Arquette) và cô chị gái lém lỉnh Samatha (Lorelei Linklater). Hawke vào vai ông bố Mason Sr, người cũng phải đối mặt với những khó khăn riêng từ cuộc hôn nhân đổ vỡ cũng như tuổi trưởng thành từ con cái.
Xem Boyhood, khán giả sẽ thấy đồng cảm với những nỗi niềm riêng của những bậc làm cha mẹ khi họ phải tìm cách đứng dậy sau những nỗi đau, đổ vỡ để làm tấm gương và bờ vai che chở cho con cái. Diễn xuất đơn giản mà chân thực của Hawke có lẽ đến từ kinh nghiệm của chính bản thân anh với bốn đứa con.
Anh từng nói về việc làm cha: “Đó là niềm hạnh phúc lớn nhất cuộc đời tôi và là vai trò duy nhất mà nếu tôi thất bại thì cả cuộc đời tôi sẽ trở nên vô nghĩa”. Cho đến thời điểm này, Hawke vẫn đang làm tốt mọi vai trò, từ người chồng, người cha cho tới diễn xuất. Thử thách sắp tới trong vị trí đạo diễn phim tài liệu Seymour: An Introduction như một lời khẳng định rằng Hawke là một trong những cái tên đa năng nhất mà Hollywood đang may mắn sở hữu.
Thịnh Joey