Hiện tượng El Nino là gì?
El Nino là hiện tượng khí hậu liên quan đến sự ấm lên bất thường của nước biển, làm thay đổi mô hình thời tiết toàn cầu.
El Nino là một kiểu khí hậu tự nhiên liên quan đến sự ấm lên của bề mặt đại dương ở vùng trung tâm và phía đông Thái Bình Dương hoặc các vùng biển nhiệt đới. Hiện tượng này gây ảnh hưởng và làm thay đổi mô hình thời tiết toàn cầu, gây ra các biến đổi lớn về nhiệt độ, mưa và gió. Nó thường xảy ra chu kỳ từ 2 đến 7 năm một lần và kéo dài khoảng 9 đến 12 tháng.
Tên gọi El Nino được ngư dân Peru sử dụng từ thế kỷ XIX để miêu tả một dòng hải lưu ấm ven bờ. Theo thời gian, tên gọi El Nino trở thành thuật ngữ dùng để chỉ toàn bộ hiện tượng khí hậu phức tạp liên quan đến sự ấm lên bất thường của nước biển và các tác động của nó đến thời tiết toàn cầu.
Đồ họa: Quế Anh
El Nino hình thành như thế nào?
El Nino bắt nguồn từ khu vực trung tâm và phía đông của Thái Bình Dương, cụ thể là dọc theo đường xích đạo, giữa vùng bờ biển phía tây của Nam Mỹ (Peru, Ecuador) và khu vực trung tâm Thái Bình Dương.
Bình thường, ở vùng xích đạo Thái Bình Dương, gió mậu dịch thổi từ đông sang tây, đẩy nước biển ấm về phía tây Thái Bình Dương, khiến nước ở khu vực này ấm hơn. Trong khi đó, vùng nước lạnh hơn từ đáy biển trồi lên ở phía đông, gần bờ biển Nam Mỹ.
Tuy nhiên, khi El Nino xảy ra, gió mậu dịch suy yếu hoặc đảo chiều, dẫn đến nước biển ấm ở khu vực trung tâm và phía đông Thái Bình Dương tích tụ lại thay vì bị đẩy về phía tây.
Sự tích tụ này làm cho nước biển ở vùng ven bờ Nam Mỹ ấm hơn bình thường, gây ra những thay đổi lớn trong tuần hoàn khí quyển và mô hình thời tiết. Chưa có bằng chứng cho thấy biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến tần suất diễn ra của El Nino. Nhưng có khả năng biến đổi khí hậu đang khiến tác động của El Nino trở nên tồi tệ hơn.
Phân biệt El Nino và La Nina. Đồ họa: AFP
Các tác động của El Nino
Theo thông cáo báo chí của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) phát hành vào tháng 3 đề cập đến các tác động của El Nino bao gồm:
Biến đổi thời tiết cực đoan: El Nino có thể gây hạn hán ở một số vùng như Đông Nam Á, Ấn Độ, và Australia. Trong khi các khu vực khác như Nam Mỹ, đặc biệt là dọc bờ biển Peru và Ecuador, lại có mưa lớn, gây lũ lụt.
Trong sự kiện El Nino 1997-1998, Peru chứng kiến lượng mưa gấp 10 lần mức trung bình, gây lũ lụt nghiêm trọng, làm thiệt hại hơn 3 tỷ USD và khiến hơn 500.000 người mất nhà cửa.
Tăng nhiệt độ toàn cầu: El Nino thường đi kèm với sự tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu, góp phần vào sự nóng lên của Trái Đất trong các năm có hiện tượng này. Sự nóng lên và khô hạn làm tăng nguy cơ cháy rừng, gây nhiều hậu quả đến môi trường.
Trong đợt El Nino 2015-2016, nhiệt độ toàn cầu tăng kỷ lục, làm cho năm này trở thành năm nóng nhất trong lịch sử được ghi nhận. Nhiệt độ trung bình toàn cầu đã tăng thêm 0,86 độ C so với mức trung bình thời kỳ tiền công nghiệp. Có khoảng 18 triệu người ở khu vực Nam Phi phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực do mùa màng thất bát vì nắng nóng.
Ảnh hưởng đến ngành nông nghiệp và ngư nghiệp: Biến đổi về lượng mưa và nhiệt độ do El Nino gây ra có thể làm giảm sản lượng nông nghiệp ở nhiều nơi, gây thiệt hại cho các mùa màng.
Ngư nghiệp ở các khu vực như Nam Mỹ cũng bị ảnh hưởng do nguồn thức ăn biển giảm sút. Nước biển ấm lên do El Nino làm suy giảm sản lượng thủy sản, đặc biệt là cá cơm (anchovy) - một nguồn xuất khẩu quan trọng. Năm 1997, ngành đánh bắt cá của Peru đã giảm thị phần 25% trên toàn cầu do sản lượng cá sụt giảm.